English    Türkçe    فارسی   

1
3126-3175

  • چون که من من نیستم این دم ز هوست ** پیش این دم هر که دم زد کافر اوست‌‌
  • Çünkü ben, ben değilim. Bu nefes ondandır. Bu sözün karşısında söz söyleyen, inkârda bulunan kâfirdir” dedi.

  • هست اندر نقش این روباه شیر ** سوی این روبه نشاید شد دلیر
  • Bu tilki suretinde aslan gizlidir. Bu tilkinin bulunduğu yerde yiğitlik taslamağa gelmez.

  • گر ز روی صورتش می‌‌نگروی ** غره‌‌ی شیران از او می‌‌نشنوی‌‌
  • Sûretine bakıp aslan olduğuna inanmıyorsan ondan aslan kükreyişini de duymuyor musun?

  • گر نبودی نوح را از حق یدی ** پس جهانی را چرا بر هم زدی‌‌
  • Nuh’ta Tanrı’dan bir kudret yoktu da bütün dünyayı neden birbirine vurdu?

  • صد هزاران شیر بود او در تنی ** او چو آتش بود و عالم خرمنی‌‌ 3130
  • Bir vücutta yüz binlerce aslan vardı. O, ateş gibiydi, âlemse bir harman.

  • چون که خرمن پاس عشر او نداشت ** او چنان شعله بر آن خرمن گماشت‌‌
  • Harman, onun onda bir hakkını gözetmeyince o da harmana böyle bir şûleyi saldı, yakıp kül etti.

  • هر که او در پیش این شیر نهان ** بی‌‌ادب چون گرگ بگشاید دهان‌‌
  • Kim, bu gizli aslanın önünde kurt gibi ağız açıp edepten dışarı konursa,

  • همچو گرگ آن شیر بردراندش ** فانتقمنا منهم بر خواندش‌‌
  • Aslan, kurdu nasıl paraladıysa onu da paralar, ona nasıl “ Fentekamna” âyetini okuduysa buna da okur.

  • زخم یابد همچو گرگ از دست شیر ** پیش شیر ابله بود کاو شد دلیر
  • Aslandan pençeyi yer. Aslanın önünde yiğitlik satanın aklı yoktur.

  • کاشکی آن زخم بر تن آمدی ** تا بدی کایمان و دل سالم بدی‌‌ 3135
  • Keşke o yara yalnız vücuda gelseydi de gönül ve iman selâmette kalsaydı...

  • قوتم بگسست چون اینجا رسید ** چون توانم کرد این سر را پدید
  • Söz buraya gelince kuvvetim kesildi. Bu sırrı nasıl açayım?

  • همچو آن روبه کم اشکم کنید ** پیش او روباه بازی کم کنید
  • O tilki gibi siz de boğazınızı az düşünün, onun huzurunda hileye az sapın.

  • جمله ما و من به پیش او نهید ** ملک ملک اوست ملک او را دهید
  • Huzurunda bütün bizi, beni terk edin... Mülk, onun mülküdür; mülkü ona teslim edin.

  • چون فقیر آیید اندر راه راست ** شیر و صید شیر خود آن شماست‌‌
  • Doğru yola yoksulca gelirseniz aslan da sizindir, aslanın avladığı av da sizin.

  • ز آنکه او پاک است و سبحان وصف اوست ** بی‌‌نیاز است او ز نغز و مغز و پوست‌‌ 3140
  • Çünkü o, paktır; Sübhan, onun vasfıdır. O, batınî şeylerden de müstağnidir, zâhiri şeylerden de.

  • هر شکار و هر کراماتی که هست ** از برای بندگان آن شه است‌‌
  • Ondaki her türlü av, her çeşit ikram ve ihsan o padişahın kulları içindir.

  • نیست شه را طمع بهر خلق ساخت ** این همه دولت خنک آن کاو شناخت‌‌
  • Padişahın hiçbir şeye tamahı yoktur, O, bütün bu devleti halk için düzüp koşmuştur; ne mutlu anlayana!

  • آن که دولت آفرید و دو سرا ** ملک دولتها چه کار آید و را
  • Dünyanın ve ahiretin devletleri; devleti, dünyayı ve ahireti yaratan kişinin ne işine yarar?

  • پیش سبحان بس نگه دارید دل ** تا نگردید از گمان بد خجل‌‌
  • Şu halde Süphan’ın huzurunda gönlünüzü koruyun ki sonra kötü düşünceden utanmayasınız.

  • کاو ببیند سر و فکر و جستجو ** همچو اندر شیر خالص تار مو 3145
  • Çünkü o; halis sütün içindeki siyah kıl gibi bütün gizli şeyleri, düşünceleri arayıp taramayı...her şeyi görür.

  • آن که او بی‌‌نقش ساده سینه شد ** نقشهای غیب را آیینه شد
  • Suretten geçip gönlünü arıtan kişi, gayp suretlerine ayna olur.

  • سر ما را بی‌‌گمان موقن شود ** ز آن که مومن آینه‌‌ی مومن شود
  • Şüphe yok, sırrımızı anlar; çünkü mümin, müminin aynasıdır.

  • چون زند او نقد ما را بر محک ** پس یقین را باز داند او ز شک‌‌
  • Nakdimizi mehenge urunca derhal yakîni şüpheden ayırt eder.

  • چون شود جانش محک نقدها ** پس ببیند قلب را و قلب را
  • Canı, nakitlerin mehengi olunca elbette ayarı sağlam olanı da görür, kalp olanı da.

  • نشاندن پادشاهان صوفیان عارف را پیش روی خویش تا چشمشان بدیشان روشن شود
  • Padişahların ârif sofileri karşılarına oturtması

  • پادشاهان را چنان عادت بود ** این شنیده باشی ار یادت بود 3150
  • Hatırlarsan duymuşsundur; padişahların böyle bir âdeti vardı:

  • دست چپشان پهلوانان ایستند ** ز آنکه دل پهلوی چپ باشد ببند
  • Sol taraflarında yiğitler, bahadırlar dururdu, çünkü kalp vücudun sol tarafındadır.

  • مشرف و اهل قلم بر دست راست ** ز آن که علم و خط و ثبت آن دست راست‌‌
  • Defterdarlarla hesap memurlarının ve kalem ehli olanların makamı sağ taraflarındaydı. Çünkü yazı yazmak ve bir şeyi tespit etmek sağ elin işidir.

  • صوفیان را پیش رو موضع دهند ** کاینه‌‌ی جان‌‌اند و ز آیینه بهند
  • Sofilere karşılarında yer verirlerdi. Zira onlar, can aynasıdırlar, hattâ aynadan da iyidirler.

  • سینه صیقلها زده در ذکر و فکر ** تا پذیرد آینه‌‌ی دل نقش بکر
  • Gönül aynasının fikir suretleri kabul etmesi o aynada bu görülmemiş suretlerin görünmesi için kalplerini zikirle, fikirle cilâlamışlardır.

  • هر که او از صلب فطرت خوب زاد ** آینه در پیش او باید نهاد 3155
  • Yaratılış sulbünden temiz ve güzel doğan kişinin önüne ayna koymak gerektir.

  • عاشق آیینه باشد روی خوب ** صیقل جان آمد و تقوی القلوب‌‌
  • Güzel yüz aynaya âşıktır. Güzel yüz, aynaya âşık olduğu gibi cana cilâ, kalplere de temizlik verir.

  • آمدن مهمان پیش یوسف علیه السلام و تقاضا کردن یوسف از او تحفه و ارمغان‌‌
  • Bir konuğun Yusuf-u Sıddıyk’a gelmesi, Yusuf’un ondan bir armağan istemesi

  • آمد از آفاق یار مهربان ** یوسف صدیق را شد میهمان‌‌
  • Uzak yerlerden bir merhametli dost, Yusuf-u Sıddıyk’a konuk oldu.

  • کآشنا بودند وقت کودکی ** بر وساده‌‌ی آشنایی متکی‌‌
  • Çocukluktan beri birbirlerini tanırlardı. Eskiden beri âşinalık yastığına yaslanmışlardı.

  • یاد دادش جور اخوان و حسد ** گفت کان زنجیر بود و ما اسد
  • Konukla, Yusuf’a kardeşlerinin yaptığı cefayı, onların hasetlerini konuştular. Yusuf “o haset ve cefa, zincirdi; biz de aslandık.

  • عار نبود شیر را از سلسله ** نیست ما را از قضای حق گله‌‌ 3160
  • Aslanın zincire vurulması ayıp değildir. Bizim Tanrı’nın kaza ve kaderinden şikâyetimiz yok.

  • شیر را بر گردن ار زنجیر بود ** بر همه زنجیر سازان میر بود
  • Aslan, boynunda zincir bulunmakla beraber bütün zincir yapanlara beydir” dedi.

  • گفت چون بودی ز زندان و ز چاه ** گفت همچون در محاق و کاست ماه‌‌
  • Dostu Yusuf’a “Zindanda ve kuyuda ne haldeydin?” dedi. Yusuf cevap verdi: “Ay, bedir halinden çıkar ve eski ay haline gelir ya... işte öyle.”

  • در محاق ار ماه نو گردد دو تا ** نی در آخر بدر گردد بر سما
  • Eski ay görünmez, sonra hilâl olur da iki büklüm bir halde görünür. Fakat sonunda yine gökte bedir haline gelmez mi?

  • گر چه دردانه به هاون کوفتند ** نور چشم و دل شد و بیند بلند
  • İnci tanesini havanda döverler ama kadri yine yücedir, ya ilâç olarak göze çekilir, yahut macun haline getirilir, kalp ferahlığı için yenir.

  • گندمی را زیر خاک انداختند ** پس ز خاکش خوشه‌‌ها بر ساختند 3165
  • Buğdayı toprak altına attılar ama sonradan topraktan başaklar çıktı.

  • بار دیگر کوفتندش ز آسیا ** قیمتش افزود و نان شد جان فزا
  • Ondan sonra değirmende öğüttüler, değeri arttı, cana can katan gıda oldu.

  • باز نان را زیر دندان کوفتند ** گشت عقل و جان و فهم هوشمند
  • Sonra ekmeği bir kere daha diş altında ezdiler; akıllı kişiye akıl ve idrâk oldu.

  • باز آن جان چون که محو عشق گشت ** يعجب الزراع آمد بعد کشت‌‌
  • Daha sonra da o can, aşkta mahvoldu da Hak yolunda ekildikten sonra mahsûl verdi, ekincileri hayrete düşürdü.

  • این سخن پایان ندارد باز گرد ** تا که با یوسف چه گفت آن نیک مرد
  • Bu sözün sonu gelmez. Sen, o iyi adamın Yusuf’a ne dediğini anlatmaya başla.

  • بعد قصه گفتنش گفت ای فلان ** هین چه آوردی تو ما را ارمغان‌‌ 3170
  • Yusuf, başından geçenleri anlattıktan sonra “ Eh...bize ne armağan getirdin, bakalım?” dedi.

  • بر در یاران تهی دست ای فتی ** هست چون بی‌‌گندمی در آسیا
  • Ey ulu kişi! Dostları görmeye eli boş gitmek, değirmene buğdaysız gitmeye benzer.

  • حق تعالی خلق را گوید به حشر ** ارمغان کو از برای روز نشر
  • Ulu Tanrı bile mahşer günü, halka “ Kıyamet günü için armağanın nerede;

  • جئتمونا و فرادی بی‌‌نوا ** هم بدان سان که خلقناکم کذا
  • Bize yapayalnız, azıksız, âdeta sizi yarattığımız gibi geldiniz.

  • هین چه آوردید دست آویز را ** ارمغانی روز رستاخیز را
  • Kendinize gelin! Kıyamet günü için ne hediyeniz var, ne getirdiniz?

  • یا امید باز گشتنتان نبود ** وعده‌‌ی امروز باطلتان نمود 3175
  • Yoksa tekrar dönüp geleceğinizi ummuyor muydunuz, size bugünün vâdesi bâtıl mı göründü ki? der.