چون زند او نقد ما را بر محک ** پس یقین را باز داند او ز شک‌‌

چون شود جانش محک نقدها ** پس ببیند قلب را و قلب را

نشاندن پادشاهان صوفیان عارف را پیش روی خویش تا چشمشان بدیشان روشن شود

پادشاهان را چنان عادت بود ** این شنیده باشی ار یادت بود 3150

دست چپشان پهلوانان ایستند ** ز آنکه دل پهلوی چپ باشد ببند

مشرف و اهل قلم بر دست راست ** ز آن که علم و خط و ثبت آن دست راست‌‌

صوفیان را پیش رو موضع دهند ** کاینه‌‌ی جان‌‌اند و ز آیینه بهند

سینه صیقلها زده در ذکر و فکر ** تا پذیرد آینه‌‌ی دل نقش بکر

هر که او از صلب فطرت خوب زاد ** آینه در پیش او باید نهاد 3155

عاشق آیینه باشد روی خوب ** صیقل جان آمد و تقوی القلوب‌‌

آمدن مهمان پیش یوسف علیه السلام و تقاضا کردن یوسف از او تحفه و ارمغان‌‌

آمد از آفاق یار مهربان ** یوسف صدیق را شد میهمان‌‌

کآشنا بودند وقت کودکی ** بر وساده‌‌ی آشنایی متکی‌‌

یاد دادش جور اخوان و حسد ** گفت کان زنجیر بود و ما اسد

عار نبود شیر را از سلسله ** نیست ما را از قضای حق گله‌‌ 3160

شیر را بر گردن ار زنجیر بود ** بر همه زنجیر سازان میر بود

گفت چون بودی ز زندان و ز چاه ** گفت همچون در محاق و کاست ماه‌‌

در محاق ار ماه نو گردد دو تا ** نی در آخر بدر گردد بر سما

گر چه دردانه به هاون کوفتند ** نور چشم و دل شد و بیند بلند

گندمی را زیر خاک انداختند ** پس ز خاکش خوشه‌‌ها بر ساختند 3165

بار دیگر کوفتندش ز آسیا ** قیمتش افزود و نان شد جان فزا

باز نان را زیر دندان کوفتند ** گشت عقل و جان و فهم هوشمند

باز آن جان چون که محو عشق گشت ** يعجب الزراع آمد بعد کشت‌‌

این سخن پایان ندارد باز گرد ** تا که با یوسف چه گفت آن نیک مرد

بعد قصه گفتنش گفت ای فلان ** هین چه آوردی تو ما را ارمغان‌‌ 3170

بر در یاران تهی دست ای فتی ** هست چون بی‌‌گندمی در آسیا

حق تعالی خلق را گوید به حشر ** ارمغان کو از برای روز نشر

جئتمونا و فرادی بی‌‌نوا ** هم بدان سان که خلقناکم کذا

هین چه آوردید دست آویز را ** ارمغانی روز رستاخیز را

یا امید باز گشتنتان نبود ** وعده‌‌ی امروز باطلتان نمود 3175

وعده‌‌ی مهمانی‌‌اش را منکری ** پس ز مطبخ خاک و خاکستر بری‌‌

ور نه‌‌ای منکر چنین دست تهی ** در در آن دوست چون پا می‌‌نهی‌‌

اندکی صرفه بکن از خواب و خور ** ارمغان بهر ملاقاتش ببر

شو قلیل النوم مما یهجعون ** باش در اسحار از یستغفرون‌‌

اندکی جنبش بکن همچون جنین ** تا ببخشندت حواس نور بین‌‌ 3180

وز جهان چون رحم بیرون روی ** از زمین در عرصه‌‌ی واسع شوی‌‌

آن که ارض الله واسع گفته‌‌اند ** عرصه‌‌ای دان کانبیا در رفته‌‌اند

دل نگردد تنگ ز آن عرصه‌‌ی فراخ ** نخل تر آن جا نگردد خشک شاخ‌‌

حاملی تو مر حواست را کنون ** کند و مانده می‌‌شوی و سر نگون‌‌

چون که محمولی نه حامل وقت خواب ** ماندگی رفت و شدی بی‌‌رنج و تاب‌‌ 3185

چاشنیی دان تو حال خواب را ** پیش محمولی حال اولیا

اولیا اصحاب کهفند ای عنود ** در قیام و در تقلب هم رقود

می‌‌کشدشان بی‌‌تکلف در فعال ** بی‌‌خبر ذات الیمین ذات الشمال‌‌

چیست آن ذات الیمین فعل حسن ** چیست آن ذات الشمال اشغال تن‌‌

می‌‌رود این هر دو کار از انبیا ** بی‌‌خبر زین هر دو ایشان چون صدا 3190

گر صدایت بشنواند خیر و شر ** ذات کوه از هر دو باشد بی‌‌خبر

گفتن مهمان یوسف علیه السلام را که آینه آوردمت ارمغان تا هر باری که در وی نگری روی خوب خود بینی مرا یاد کنی‌‌

گفت یوسف هین بیاور ارمغان ** او ز شرم این تقاضا زد فغان‌‌

گفت من چند ارمغان جستم ترا ** ارمغانی در نظر نامد مرا

حبه‌‌ای را جانب کان چون برم ** قطره‌‌ای را سوی عمان چون برم‌‌

زیره را من سوی کرمان آورم ** گر به پیش تو دل و جان آورم‌‌ 3195

نیست تخمی کاندر این انبار نیست ** غیر حسن تو که آن را یار نیست‌‌

لایق آن دیدم که من آیینه‌‌ای ** پیش تو آرم چو نور سینه‌‌ای‌‌