اولیا اصحاب کهفند ای عنود ** در قیام و در تقلب هم رقود

می‌‌کشدشان بی‌‌تکلف در فعال ** بی‌‌خبر ذات الیمین ذات الشمال‌‌

چیست آن ذات الیمین فعل حسن ** چیست آن ذات الشمال اشغال تن‌‌

می‌‌رود این هر دو کار از انبیا ** بی‌‌خبر زین هر دو ایشان چون صدا 3190

گر صدایت بشنواند خیر و شر ** ذات کوه از هر دو باشد بی‌‌خبر

گفتن مهمان یوسف علیه السلام را که آینه آوردمت ارمغان تا هر باری که در وی نگری روی خوب خود بینی مرا یاد کنی‌‌

گفت یوسف هین بیاور ارمغان ** او ز شرم این تقاضا زد فغان‌‌

گفت من چند ارمغان جستم ترا ** ارمغانی در نظر نامد مرا

حبه‌‌ای را جانب کان چون برم ** قطره‌‌ای را سوی عمان چون برم‌‌

زیره را من سوی کرمان آورم ** گر به پیش تو دل و جان آورم‌‌ 3195

نیست تخمی کاندر این انبار نیست ** غیر حسن تو که آن را یار نیست‌‌

لایق آن دیدم که من آیینه‌‌ای ** پیش تو آرم چو نور سینه‌‌ای‌‌

تا ببینی روی خوب خود در آن ** ای تو چون خورشید شمع آسمان‌‌

آینه آوردمت ای روشنی ** تا چو بینی روی خود یادم کنی‌‌

آینه بیرون کشید او از بغل ** خوب را آیینه باشد مشتغل‌‌ 3200

آینه‌‌ی هستی چه باشد نیستی ** نیستی بر گر تو ابله نیستی‌‌

هستی اندر نیستی بتوان نمود ** مال داران بر فقیر آرند جود

آینه‌‌ی صافی نان خود گرسنه ست ** سوخته هم آینه‌‌ی آتش زنه ست‌‌

نیستی و نقص هر جایی که خاست ** آینه‌‌ی خوبی جمله‌‌ی پیشه‌‌هاست‌‌

چون که جامه چست و دوزیده بود ** مظهر فرهنگ درزی چون شود 3205

ناتراشیده همی‌‌باید جذوع ** تا دروگر اصل سازد یا فروع‌‌

خواجه‌‌ی اشکسته بند آن جا رود ** که در آن جا پای اشکسته بود

کی شود چون نیست رنجور نزار ** آن جمال صنعت طب آشکار

خواری و دونی مسها بر ملا ** گر نباشد کی نماید کیمیا

نقصها آیینه‌‌ی وصف کمال ** و آن حقارت آینه‌‌ی عز و جلال‌‌ 3210

ز آن که ضد را ضد کند پیدا یقین ** ز آن که با سرکه پدید است انگبین‌‌

هر که نقص خویش را دید و شناخت ** اندر استکمال خود ده اسبه تاخت‌‌

ز آن نمی‌‌پرد به سوی ذو الجلال ** کاو گمانی می‌‌برد خود را کمال‌‌

علتی بدتر ز پندار کمال ** نیست اندر جان تو ای ذو دلال‌‌

از دل و از دیده‌‌ات بس خون رود ** تا ز تو این معجبی بیرون رود 3215

علت ابلیس انا خیری بده ست ** وین مرض در نفس هر مخلوق هست‌‌

گر چه خود را بس شکسته بیند او ** آب صافی دان و سرگین زیر جو

چون بشوراند ترا در امتحان ** آب سرگین رنگ گردد در زمان‌‌

در تگ جو هست سرگین ای فتی ** گر چه جو صافی نماید مر ترا

هست پیر راه دان پر فطن ** باغهای نفس کل را جوی کن‌‌ 3220

جوی خود را کی تواند پاک کرد ** نافع از علم خدا شد علم مرد

کی تراشد تیغ دسته‌‌ی خویش را ** رو به جراحی سپار این ریش را

بر سر هر ریش جمع آمد مگس ** تا نبیند قبح ریش خویش کس‌‌

آن مگس اندیشه‌‌ها و آن مال تو ** ریش تو آن ظلمت احوال تو

ور نهد مرهم بر آن ریش تو پیر ** آن زمان ساکن شود درد و نفیر 3225

تا که پندارد که صحت یافته ست ** پرتو مرهم بر آن جا تافته ست‌‌

هین ز مرهم سر مکش ای پشت ریش ** و آن ز پرتو دان مدان از اصل خویش‌‌

مرتد شدن کاتب وحی به سبب آن که پرتو وحی بر او زد آن آیت را پیش از پیغامبر صلی الله علیه و اله بخواند گفت پس من هم محل وحیم‌‌

پیش از عثمان یکی نساخ بود ** کاو به نسخ وحی جدی می‌‌نمود

چون نبی از وحی فرمودی سبق ** او همان را وانبشتی بر ورق‌‌

پرتو آن وحی بر وی تافتی ** او درون خویش حکمت یافتی‌‌ 3230

عین آن حکمت بفرمودی رسول ** زین قدر گمراه شد آن بو الفضول‌‌

کانچه می‌‌گوید رسول مستنیر ** مر مرا هست آن حقیقت در ضمیر

پرتو اندیشه‌‌اش زد بر رسول ** قهر حق آورد بر جانش نزول‌‌

هم ز نساخی بر آمد هم ز دین ** شد عدوی مصطفی و دین به کین‌‌

مصطفی فرمود کای گبر عنود ** چون سیه گشتی اگر نور از تو بود 3235

گر تو ینبوع الهی بودیی ** این چنین آب سیه نگشودیی‌‌