ز آن ضعیفم تا تو تابی آوری ** که نه مرد آفتاب انوری‌‌

همچو شهد و سرکه در هم بافتم ** تا سوی رنج جگر ره یافتم‌‌

چون ز علت وارهیدی ای رهین ** سرکه را بگذار و می‌‌خور انگبین‌‌

تخت دل معمور شد پاک از هوا ** بین که الرحمن علی العرش استوی‌‌ 3665

حکم بر دل بعد از این بی‌‌واسطه ** حق کند چون یافت دل این رابطه‌‌

این سخن پایان ندارد زید کو ** تا دهم پندش که رسوایی مجو

رجوع به حکایت زید

زید را اکنون نیابی کاو گریخت ** جست از صف نعال و نعل ریخت‌‌

تو که باشی زید هم خود را نیافت ** همچو اختر که بر او خورشید تافت‌‌

نی از او نقشی بیابی نی نشان ** نی کهی یابی نه راه کهکشان‌‌ 3670

شد حواس و نطق با پایان ما ** محو نور دانش سلطان ما

حسها و عقلهاشان در درون ** موج در موج لدينا محضرون‌‌

چون شب آمد باز وقت بار شد ** انجم پنهان شده بر کار شد

بی‌‌هشان را وادهد حق هوشها ** حلقه حلقه حلقه‌‌ها در گوشها

پای کوبان دست افشان در ثنا ** ناز نازان ربنا أحییتنا 3675

آن جلود و آن عظام ریخته ** فارسان گشته غبار انگیخته‌‌

حمله آرند از عدم سوی وجود ** در قیامت هم شکور و هم کنود

سر چه می‌‌پیچی کنی نادیده‌‌ای ** در عدم ز اول نه سرپیچیده‌‌ای‌‌

در عدم افشرده بودی پای خویش ** که مرا که بر کند از جای خویش‌‌

می‌‌نبینی صنع ربانیت را ** که کشید او موی پیشانیت را 3680

تا کشیدت اندر این انواع حال ** که نبودت در گمان و در خیال‌‌

آن عدم او را هماره بنده است ** کار کن دیوا سلیمان زنده است‌‌

دیو می‌‌سازد جفان کالجواب ** زهره نی تا دفع گوید یا جواب‌‌

خویش را بین چون همی‌‌لرزی ز بیم ** مر عدم را نیز لرزان دان مقیم‌‌

ور تو دست اندر مناصب می‌‌زنی ** هم ز ترس است آن که جانی می‌‌کنی‌‌ 3685

هر چه جز عشق خدای احسن است ** گر شکر خواری است آن جان کندن است‌‌

چیست جان کندن سوی مرگ آمدن ** دست در آب حیاتی نازدن‌‌

خلق را دو دیده در خاک و ممات ** صد گمان دارند در آب حیات‌‌

جهد کن تا صد گمان گردد نود ** شب برو ور تو بخسبی شب رود

در شب تاریک جوی آن روز را ** پیش کن آن عقل ظلمت سوز را 3690

در شب بد رنگ بس نیکی بود ** آب حیوان جفت تاریکی بود

سر ز خفتن کی توان برداشتن ** با چنین صد تخم غفلت کاشتن‌‌

خواب مرده لقمه‌‌ی مرده یار شد ** خواجه خفت و دزد شب بر کار شد

تو نمی‌‌دانی که خصمانت کی‌‌اند ** ناریان خصم وجود خاکی‌‌اند

نار خصم آب و فرزندان اوست ** همچنان که آب خصم جان اوست‌‌ 3695

آب آتش را کشد زیرا که او ** خصم فرزندان آب است و عدو

بعد از آن این نار نار شهوت است ** کاندر او اصل گناه و زلت است‌‌

نار بیرونی به آبی بفسرد ** نار شهوت تا به دوزخ می‌‌برد

نار شهوت می‌‌نیارامد به آب ** ز انکه دارد طبع دوزخ در عذاب‌‌

نار شهوت را چه چاره نور دین ** نورکم اطفاء نار الکافرین‌‌ 3700

چه کشد این نار را نور خدا ** نور ابراهیم را ساز اوستا

تا ز نار نفس چون نمرود تو ** وارهد این جسم همچون عود تو

شهوت ناری به راندن کم نشد ** او به ماندن کم شود بی‌‌هیچ بد

تا که هیزم می‌‌نهی بر آتشی ** کی بمیرد آتش از هیزم کشی‌‌

چون که هیزم باز گیری نار مرد ** ز انکه تقوی آب سوی نار برد 3705

کی سیه گردد ز آتش روی خوب ** کاو نهد گلگونه از تقوی القلوب‌‌

آتش افتادن در شهر به ایام عمر

آتشی افتاد در عهد عمر ** همچو چوب خشک می‌‌خورد او حجر

در فتاد اندر بنا و خانه‌‌ها ** تا زد اندر پر مرغ و لانه‌‌ها

نیم شهر از شعله‌‌ها آتش گرفت ** آب می‌‌ترسید از آن و می‌‌شگفت‌‌

مشکهای آب و سرکه می‌‌زدند ** بر سر آتش کسان هوشمند 3710

آتش از استیزه افزون می‌‌شدی ** می‌‌رسید او را مدد از بی‌‌حدی‌‌