English    Türkçe    فارسی   

1
3845-3894

  • گفت پیغمبر به گوش چاکرم ** کاو برد روزی ز گردن این سرم‌‌ 3845
  • Peygamber, hizmetkârımın kulağına, bu başımı boynumdan onun ayıracağını söyledi.

  • کرد آگه آن رسول از وحی دوست ** که هلاکم عاقبت بر دست اوست‌‌
  • Peygamber, sevgilinin vahyiyle nihayet ölümümün onun eliyle olacağını haber verdi.

  • او همی‌‌گوید بکش پیشین مرا ** تا نیاید از من این منکر خطا
  • O, daima “ Beni önce öldür de benden bu kötü ve yanlış iş zuhur etmesin” demekte;

  • من همی‌‌گویم چو مرگ من ز تست ** با قضا من چون توانم حیله جست‌‌
  • Ben de “Mademki ölümüm senden olacak, ben kaza ve kadere karşı nasıl hile edebilirim?” demekteyim.

  • او همی‌‌افتد به پیشم کای کریم ** مر مرا کن از برای حق دو نیم‌‌
  • O, daima önümde yerlere kapanarak “Ey Kerem sahibi, beni Tanrı hakkı için ikiye böl,

  • تا نیاید بر من این انجام بد ** تا نسوزد جان من بر جان خود 3850
  • Ki bu kötü akıbete uğramayayım. Bu yüzden canım yanmasın” der;

  • من همی‌‌گویم برو جف القلم ** ز آن قلم بس سر نگون گردد علم‌‌
  • Ben de daima “Yürü, git. Kader kalemi, bunu yazdı, yazının mürekkebi de kurudu. Olan oldu. Kader kaleminden nice bayraklar, baş aşağı olur.

  • هیچ بغضی نیست در جانم ز تو ** ز آن که این را من نمی‌‌دانم ز تو
  • Gönlümde, sana hiçbir düşmanlık yok. Çünkü bunu, ben senden bilmiyorum ki.

  • آلت حقی تو فاعل دست حق ** چون زنم بر آلت حق طعن و دق‌‌
  • Sen Tanrı aletisin; yapan, Tanrı’nın eli. Hakkın aletini nasıl kınayayım, Hakkın aletine nasıl itiraz edeyim?” derim

  • گفت او پس آن قصاص از بهر چیست ** گفت هم از حق و آن سر خفی است‌‌
  • O, “Öyle ise kısas niçin?” dedi. Ali cevap verdi: “ O da Hak’tan, o da gizli bir sır.

  • گر کند بر فعل خود او اعتراض ** ز اعتراض خود برویاند ریاض‌‌ 3855
  • Eğer Tanrı, kendi yaptığı işe itiraz ederse bu itiraz yüzünden bağlar, bahçeler yeşertir.

  • اعتراض او را رسد بر فعل خود ** ز آن که در قهر است و در لطف او احد
  • Kendi yaptığı işe itiraz, ancak onun kârıdır. Çünkü kahırda da tektir, lûtufta da.

  • اندر این شهر حوادث میر اوست ** در ممالک مالک تدبیر اوست‌‌
  • Bu hâdiseler şehrinde bey odur, memleketlerde tedbir onundur,

  • آلت خود را اگر او بشکند ** آن شکسته گشته را نیکو کند
  • Aletini kırarsa kırılanı tekrar iyileştirebilir.”

  • رمز ننسخ آیه او ننسها ** نأت خیرا در عقب می‌‌دان مها
  • Ulu kişi, “ Hiçbir âyeti değiştirmedik ki ardından daha hayırlısını getirmeyelim” remzini bil.

  • هر شریعت را که حق منسوخ کرد ** او گیا برد و عوض آورد ورد 3860
  • Tanrı hangi şeriatın hükmünü kaldırdıysa âdeta otu yoldu, yerine gül bitirdi demektir.

  • شب کند منسوخ شغل روز را ** بین جمادی خرد افروز را
  • Gece, gündüz meşguliyetini giderir, bitirir. Akıl ermeyen şu uykuya bak!

  • باز شب منسوخ شد از نور روز ** تا جمادی سوخت ز آن آتش فروز
  • Sonra tekrar gündüzün nuruyla gece ortadan kalkar, bu suretle de o yalımlı ateş yüzünden donukluk, uyku yanar, gider.

  • گر چه ظلمت آمد آن نوم و سبات ** نی درون ظلمت است آب حیات‌‌
  • O uyku, o duygusuzluk zulmettir ama abıhayat, zulmette değil mi?

  • نی در آن ظلمت خردها تازه شد ** سکته‌‌ای سرمایه‌‌ی آوازه شد
  • Akıllar, o zulmetle tazelenmiyor mu? Hanendenin bestedeki duraklaması sese kuvvet vermiyor mu?

  • که ز ضدها ضدها آمد پدید ** در سویدا روشنایی آفرید 3865
  • Zıtlar, zıtlardan zuhur etmekte... Tanrı, kalpte ki süveydada daimi bir nur yarattı.

  • جنگ پیغمبر مدار صلح شد ** صلح این آخر زمان ز آن جنگ بد
  • Peygamberin savaşı sulha sebep oldu. Bu âhir zamandaki sulh o savaş yüzündendir.

  • صد هزاران سر برید آن دلستان ** تا امان یابد سر اهل جهان‌‌
  • O gönüller alan sevgili ( Peygamber), âlemdekilerin başları aman bulsun diye yüz binlerce baş kesti.

  • باغبان ز آن می‌‌برد شاخ مضر ** تا بیابد نخل قامتها و بر
  • Bahçıvan, fidan yücelsin, meyve versin diye muzır dalları budar.

  • می‌‌کند از باغ دانا آن حشیش ** تا نماید باغ و میوه خرمیش‌‌
  • Sanatını bilen bahçıvan, bahçe ve meyve gelişsin diye bahçedeki otları yolar.

  • می‌‌کند دندان بد را آن طبیب ** تا رهد از درد و بیماری حبیب‌‌ 3870
  • Sevgilinin ağrıdan, hastalıktan kurtulması için hekim, çürük dişi çekip çıkarır.

  • بس زیادتها درون نقصهاست ** مر شهیدان را حیات اندر فناست‌‌
  • Noksanlarda nice fazlalıklar var. Şehitlere hayat yokluktadır.

  • چون بریده گشت حلق رزق خوار ** یرزقون فرحین شد گوار
  • Rızk yiyen boğaz kesildi mi “Onlar Rablerinden rızıklanır, ferahlarlar” nimeti hazmedilir.

  • حلق حیوان چون بریده شد به عدل ** حلق انسان رست و افزون گشت فضل‌‌
  • Hayvanın boğazı kesilince insanın boğazı gelişir. O hayvan, insan vücuduna girer, insan olur, fazileti artar.

  • حلق انسان چون ببرد هین ببین ** تا چه زاید کن قیاس آن بر این‌‌
  • İnsanın boğazı kesilirse ne olur, fazileti ne dereceye varır? Artık agâh ol da onu bununla mukayese et.

  • حلق ثالث زاید و تیمار او ** شربت حق باشد و انوار او 3875
  • Öyle bir üçüncü boğaz doğar ki o, Tanrı şerbetiyle, Tanrı nurlarıyla beslenir, gelişir.

  • حلق ببریده خورد شربت ولی ** حلق از لا رسته مرده در بلی‌‌
  • Kesilen boğaz, bu şerbeti içer ama “Lâ” dan kurtulmuş “Belâ” da ölmüş boğaz!

  • بس کن ای دون همت کوته بنان ** تا کی‌‌ات باشد حیات جان به نان‌‌
  • Ey kısa parmaklı, himmeti kesik kişi! Ne vakte dek canının hayatı ekmek olacak?

  • ز آن نداری میوه‌‌ای مانند بید ** کآبرو بردی پی نان سپید
  • Beyaz ekmek için yüzsuyu döktüğünden dolayı söğüt ağacı gibi meyven yok!

  • گر ندارد صبر زین نان جان حس ** کیمیا را گیر و زر گردان تو مس‌‌
  • Duygu canı, bu ekmeğe sabredemiyorsa kimyayı elde et de bakırı altın yap!

  • جامه شویی کرد خواهی ای فلان ** رو مگردان از محله‌‌ی گازران‌‌ 3880
  • Elbiseyi yıkamak istiyorsan bez yıkayanların mahallesinden yüz çevirme!

  • گر چه نان بشکست مر روزه‌‌ی ترا ** در شکسته بند پیچ و برتر آ
  • Ekmek orucunu bozduysa kırıkçıya yapış, yücel!

  • چون شکسته بند آمد دست او ** پس رفو باشد یقین اشکست او
  • Onun eli, mademki kırıkları sarar, iyileştirir... Şu halde onun kırması şüphe yok ki yapmaktır.

  • گر تو آن را بشکنی گوید بیا ** تو درستش کن نداری دست و پا
  • Fakat sen kırarsan der ki: “Gel yap bakalım.” Elin ayağın yok ki yapamazsın.

  • پس شکستن حق او باشد که او ** مر شکسته گشته را داند رفو
  • Şu halde kırmak, kırığı sarıp iyileştiren adamın hakkıdır.

  • آن که داند دوخت او داند درید ** هر چه را بفروخت نیکوتر خرید 3885
  • Dikmeyi bilen yırtmayı da bilir. Neyi satarsa yerine daha iyisini alır.

  • خانه را ویران کند زیر و زبر ** پس به یک ساعت کند معمورتر
  • Evi yıkar, hâk ile yeksan eder; fakat bir anda da daha mamur bir hale getirir.

  • گر یکی سر را ببرد از بدن ** صد هزاران سر بر آرد در زمن‌‌
  • Bir bedenden baş kesti mi yerine derhal yüz binlerce baş izhar eder.

  • گر نفرمودی قصاصی بر جناة ** یا نگفتی فی القصاص آمد حیات‌‌
  • Canilere kısas emretmese, yahut “Kısasta hayat var” demeseydi,

  • خود که را زهره بدی تا او ز خود ** بر اسیر حکم حق تیغی زند
  • Kimin haddi vardı ki kendiliğinden, Tanrı hükmüne esir olmuş bir kişiye kılıç vurabilsin!

  • ز آن که داند هر که چشمش را گشود ** کآن کشنده سخره‌‌ی تقدیر بود 3890
  • Çünkü Tanrı, kimin gözünü açmışsa o adam bilir ki katil, takdirin esiridir.

  • هر که را آن حکم بر سر آمدی ** بر سر فرزند هم تیغی زدی‌‌
  • O takdir kimin boynuna geçmişse kendi oğlunun başına bile kılıç vurmuştur.

  • رو بترس و طعنه کم زن بر بدان ** پیش دام حکم عجز خود بدان‌‌
  • Yürü, kork ve kötüleri az kına; takdirin hüküm tuzağına karşı aczini bil!

  • تعجب کردن آدم علیه السلام از ضلالت ابلیس لعین و عجب آوردن‌‌
  • Âdem Aleyhisselâm’ın İblis’in sapıklığına şaşması ve ululanması

  • چشم آدم بر بلیسی کو شقی ست ** از حقارت و از زیافت بنگریست‌‌
  • Âdem Peygamber, ansızın esasen şakî olan İblise hor baktı.

  • خویش بینی کرد و آمد خود گزین ** خنده زد بر کار ابلیس لعین‌‌
  • Kendisini beğenip, kendisini ulu görüp melun şeytanın yaptığı işe güldü.