English    Türkçe    فارسی   

1
422-471

  • سایه‌‌ی یزدان چو باشد دایه‌‌اش ** وارهاند از خیال و سایه‌‌اش‌‌
  • Bir kişinin dadısı, Tanrı gölgesi olursa onu gölgeden ve hayalden kurtarır.

  • سایه‌‌ی یزدان بود بنده‌‌ی خدا ** مرده او زین عالم و زنده‌‌ی خدا
  • Tanrı’ya kul olan, Tanrı gölgesidir. O bu âlemden ölmüş, Tanrı ile dirilmiştir.

  • دامن او گیر زودتر بی‌‌گمان ** تا رهی در دامن آخر زمان‌‌
  • Fırsatı kaçırmadan ve şüphe etmeksizin onun eteğine sarıl ki ahir zamanın sonundaki fitnelerden kurtulasın.

  • کيف مد الظل نقش اولیاست ** کاو دلیل نور خورشید خداست‌‌ 425
  • Tanrı gölgeyi nasıl uzattı (ayeti) evliyanın nakşidir. Çünkü veli, Tanrı güneşi nurunun delilidir.

  • اندر این وادی مرو بی‌‌این دلیل ** لا أحب الآفلین گو چون خلیل‌‌
  • Bu yolda bu delil olmaksızın yürüme, Halil gibi “Ben batanları sevmem ” de!

  • رو ز سایه آفتابی را بیاب ** دامن شه شمس تبریزی بتاب‌‌
  • Yürü, gölgeden bir güneş bul. Şah Şems-i Tebrîzî’nin eteğine yapış!

  • ره ندانی جانب این سور و عرس ** از ضیاء الحق حسام الدین بپرس‌‌
  • Bu düğün ve gelinin bulunduğu yerin yolunu bilmezsen Hak ziyası Hüsameddin’den sor!

  • ور حسد گیرد ترا در ره گلو ** در حسد ابلیس را باشد غلو
  • Haset, yolda gırtlağına sarılırsa... bil ki İblis’in tuğyanı hasettedir.

  • کاو ز آدم ننگ دارد از حسد ** با سعادت جنگ دارد از حسد 430
  • Çünkü o, haset yüzünden Âdem’den arlanır... Kutlulukla haset yüzünden savaşır.

  • ای خنک آن کش حسد همراه نیست ** عقبه‌‌ای زین صعب‌‌تر در راه نیست‌‌
  • Yolda bundan daha güç geçit yoktur. Ne kutludur o kişi ki yoldaşı, haset değildir.

  • این جسد خانه‌‌ی حسد آمد بدان ** از حسد آلوده باشد خاندان‌‌
  • Bu beden, haset evi olagelmiştir. Soy sop hasetten bulaşık bir hale düşer.

  • گر جسد خانه‌‌ی حسد باشد و لیک ** آن جسد را پاک کرد الله نیک‌‌
  • Ten haset evidir ama Tanrı, o teni tertemiz etmiş, arıtmıştır.

  • طهرا بيتي بیان پاکی است ** گنج نور است ار طلسمش خاکی است‌‌
  • “Evimi temizleyin” “ayeti” beden temizliğini bildirir. Bedenin tılsımı toprağa mensupsa da hakikatte nur definesidir.

  • چون کنی بر بی‌‌جسد مکر و حسد ** ز آن حسد دل را سیاهیها رسد 435
  • Sen (hakikatte) teni olmayana hile ve haset edersen o hasetten gönül kararır.

  • خاک شو مردان حق را زیر پا ** خاک بر سر کن حسد را همچو ما
  • Tanrı erlerinin ayakları altına toprak ol! ,bizim gibi sen de hasedin başına toprak at!

  • بیان حسد وزیر
  • Vezirin haset etmesi

  • آن وزیرک از حسد بودش نژاد ** تا به باطل گوش و بینی باد داد
  • O vezirciğin yaratılışı hasettendi, onun için abes yere kulağını, burnunu yele verdi!

  • بر امید آن که از نیش حسد ** زهر او در جان مسکینان رسد
  • O ümitle ki haset iğnesinden akan zehirle mahzunları tâ canlarından zehirliye.

  • هر کسی کاو از حسد بینی کند ** خویشتن بی‌‌گوش و بی‌‌بینی کند
  • Hasetten burnunu koparan kişi, kendisini kulaksız ve burunsuz bırakır.

  • بینی آن باشد که او بویی برد ** بوی او را جانب کویی برد 440
  • Burun, odur ki bir koku alsın ve kokuda, koku alanı bir yüzün bulunduğu tarafa götürsün.

  • هر که بویش نیست بی‌‌بینی بود ** بوی آن بوی است کان دینی بود
  • Kim koku almazsa burunsuzdur, koku da ancak din kokusudur.

  • چون که بویی برد و شکر آن نکرد ** کفر نعمت آمد و بینیش خورد
  • Bir koku alıp onun şükrünü eda etmeyen kimse, küfranı nimet etmiş ve kendi burnunu mahveylemiştir.

  • شکر کن مر شاکران را بنده باش ** پیش ایشان مرده شو پاینده باش‌‌
  • Hem şükret, hem şükredenlere kul ol. Onların huzurunda ölerek ebedî hayat kazan!

  • چون وزیر از ره زنی مایه مساز ** خلق را تو بر میاور از نماز
  • Vezir gibi sermayeyi, yol vuruculuktan edinme. Tanrı kullarını namazdan menetme.

  • ناصح دین گشته آن کافر وزیر ** کرده او از مکر در لوزینه سیر 445
  • O kâfir vezir, din nasihatçisi olarak hile ile badem helvasına sarımsak karıştırmıştı!

  • فهم کردن حاذقان نصارا مکر وزیر را
  • Vezirin hilesini aklı eren Hıristiyanların anlaması

  • هر که صاحب ذوق بود از گفت او ** لذتی می‌‌دید و تلخی جفت او
  • Zevk sahibi olanlar onun sözünde acılık karışmış bir tat sezdiler.

  • نکته‌‌ها می‌‌گفت او آمیخته ** در جلاب قند زهری ریخته‌‌
  • O, garezle karışık lâtif sözler söylemekte, gül sulu şeker şerbetinin içine zehir dökmekteydi.

  • ظاهرش می‌‌گفت در ره چیست شو ** وز اثر می‌‌گفت جان را سست شو
  • Sözünün dış yüzü, yolda çevik ol, diyordu. Ardından da cana, gevşek ol demekteydi.

  • ظاهر نقره گر اسپید است و نو ** دست و جامه می سیه گردد ازو
  • Gümüşün dışı ak ve berraksa da el ve elbise ondan katran gibi bir hale hale gelir.

  • آتش ار چه سرخ روی است از شرر ** تو ز فعل او سیه کاری نگر 450
  • Ateş, kıvılcımlarıyla kızıl çehreli görünürse de onun yaptığı işin sonundaki karanlığa bak!

  • برق اگر نوری نماید در نظر ** لیک هست از خاصیت دزد بصر
  • Yıldırım, bakışta saf bir nurdan ibaret görünür; (fakat) göz nurunu çalmak (gözü kamaştırmak) onun hassasıdır.

  • هر که جز آگاه و صاحب ذوق بود ** گفت او در گردن او طوق بود
  • Vezirin sözleri, uyanık ve zevk sahibi olanlardan başkaları için bir boyun halkasıydı (onun sözlerini kabul etmişler, ona uymuşlardı).

  • مدت شش سال در هجران شاه ** شد وزیر اتباع عیسی را پناه‌‌
  • Vezir, padişahtan altı ay ayrı kaldı, bu müddet zarfında İsa’ya uyanlara penah oldu.

  • دین و دل را کل بدو بسپرد خلق ** پیش امر و حکم او می‌‌مرد خلق‌‌
  • Halk, umumiyetle dinini de, gönlünü de ona ısmarladı. Onun emir ve hükmü önünde herkes, can feda ediyordu.

  • پیغام شاه پنهان با وزیر
  • Padişahın vezire gizlice haber göndermesi

  • در میان شاه و او پیغامها ** شاه را پنهان بدو آرامها 455
  • Padişahla onun arasında haber gidip geliyordu. Padişah, ona gizlice vahitlerde bulunuyordu.

  • پیش او بنوشت شه کای مقبلم ** وقت آمد زود فارغ کن دلم‌‌
  • Padişah “Ey devletli vezirim, vakit geldi, kalbini gamdan tez kurtar” diye mektup yazdı.

  • گفت اینک اندر آن کارم شها ** کافکنم در دین عیسی فتنه‌‌ها
  • Vezir de “Padişahım; işte şimdicik İsa dinine fitneler salma işindeyim” diye cevap verdi.

  • بیان دوازده سبط از نصارا
  • Hıristiyanların on iki kısmı

  • قوم عیسی را بد اندر دار و گیر ** حاکمانشان ده امیر و دو امیر
  • Hükümetleri zamanında, İsa kavminin on iki emiri vardır.

  • هر فریقی مر امیری را تبع ** بنده گشته میر خود را از طمع‌‌
  • Her fırka bir emire tâbiydi; kendi beyine tamah yüzünden kul olmuştu.

  • این ده و این دو امیر و قومشان ** گشته بند آن وزیر بدنشان‌‌ 460
  • Bu on iki emirler kavimleri, o kötü vezire bağlanmışlardı.

  • اعتماد جمله بر گفتار او ** اقتدای جمله بر رفتار او
  • Hepsi, onun sözüne itimat ediyordu, hepsi onun mesleğine uymuştu.

  • پیش او در وقت و ساعت هر امیر ** جان بدادی گر بدو گفتی بمیر
  • O, öl, der demez her emir hemen o anda ölürdü.

  • تخلیط وزیر در احکام انجیل
  • Vezirin İncil ahkâmını karıştırması

  • ساخت طوماری به نام هر یکی ** نقش هر طومار دیگر مسلکی‌‌
  • Vezir, her emirin adına birer tomar düzdü. Her tomarın yazısı, başka bir olaydı.

  • حکم‌‌های هر یکی نوعی دگر ** این خلاف آن ز پایان تا به سر
  • Her birinin hükmü başka bir çeşittir. Bu baştan aşağıya kadar ona aykırıdır.

  • در یکی راه ریاضت را و جوع ** رکن توبه کرده و شرط رجوع‌‌ 465
  • Birinde riyazet ve açlık yolunu tövbenin rüknü, Tanrı’ya dönüşün şartı yapmış.

  • در یکی گفته ریاضت سود نیست ** اندر این ره مخلصی جز جود نیست‌‌
  • Birinde “Riyazet faydasızdır, bu yolda cömertlikten başka kurtuluş yoktur” demişti.

  • در یکی گفته که جوع و جود تو ** شرک باشد از تو با معبود تو
  • Birinde demişti ki: “Senin açlık çekişin, mal verişin mabuduna şirk koşmadır.

  • جز توکل جز که تسلیم تمام ** در غم و راحت همه مکر است و دام‌‌
  • Gam ve rahat zamanında Tanrı’ya dayanmak ve tamamıyla teslim olmaktan gayri hepsi hiledir, tuzaktır.”

  • در یکی گفته که واجب خدمت است ** ور نه اندیشه‌‌ی توکل تهمت است‌‌
  • Öbüründe demişti ki: “Vacip olan hizmettir, yoksa tevekkül düşüncesi suçtan ibarettir.”

  • در یکی گفته که امر و نهیهاست ** بهر کردن نیست شرح عجز ماست‌‌ 470
  • Birinde; “Dindeki emir ve nehiyler, yapmak için değil, aczimizi bildirmek içindir.

  • تا که عجز خود ببینیم اندر آن ** قدرت حق را بدانیم آن زمان‌‌
  • Ta ki onlardan âciz olduğumuzu görelim de Tanrı kudretini bilelim, anlayalım” demişti.