English    Türkçe    فارسی   

1
743-792

  • هر که او بنهاد ناخوش سنتی ** سوی او نفرین رود هر ساعتی‌‌
  • Kim fena bir âdet koyarsa ona her an lânet gider durur.

  • نیکوان رفتند و سنتها بماند ** وز لئیمان ظلم و لعنتها بماند
  • İyiler gittiler, güzel usul ve âdetleri kaldı; kötü adamlardan da zulümler ve lânetler!

  • تا قیامت هر که جنس آن بدان ** در وجود آید بود رویش بدان‌‌ 745
  • Kıyamete kadar o kötülerin cinsinden kim vücuda gelse yüzü o kötülüğedir.

  • رگ رگ است این آب شیرین و آب شور ** در خلایق می‌‌رود تا نفخ صور
  • Bu tatlı suyla tuzlu su; damar damardır. Halk arasında sûr üfürülünceye dek birbirine karışmadan böylece gider durur.

  • نیکوان را هست میراث از خوش‌‌آب ** آن چه میراث است أورثنا الکتاب‌‌
  • İyilere tatlı su miras kaldı. O ne mirasıdır? “Evras'nel kitab” mirası…

  • شد نیاز طالبان ار بنگری ** شعله‌‌ها از گوهر پیغمبری‌‌
  • Dikkat edersen görür anlarsın ki taliplerin dileği Peygamberlik cevherinin şûleleridir, o şûleleri dilerler.

  • شعله‌‌ها با گوهران گردان بود ** شعله آن جانب رود هم کان بود
  • Şûleler, mücevherlere tâbi olarak parıldar ve dönerler. Şûle, nereden çıkıyorsa, madeni neredeyse oraya gider.

  • نور روزن گرد خانه می‌‌دود ** ز آنکه خور برجی به برجی می‌‌رود 750
  • Güneş, bir burçtan bir burca gidip durduğundan pencereye vuran ziyası da evin etrafında döner dolaşır.

  • هر که را با اختری پیوستگی است ** مر و را با اختر خود هم تگی است‌‌
  • Kimin bir yıldızla alâka ve merbuyeti varsa o; kendi yıldızıyla döner, dolaşır, o yıldızın tesiri altındadır.

  • طالعش گر زهره باشد در طرب ** میل کلی دارد و عشق و طلب‌‌
  • Talihli Zühre ise şevki, çalıp çağırmayı, aşkı diler, onlara adamakıllı meyli vardır.

  • ور بود مریخی خون‌‌ریز خو ** جنگ و بهتان و خصومت جوید او
  • Kan dökücü huylu Mirrih’e mensup ise cenk, bühtan ve düşmanlık arar.

  • اخترانند از ورای اختران ** که احتراق و نحس نبود اندر آن‌‌
  • Yıldızların ardında yıldızlar vardır ki onlarda ihtirak ve nahis olmaz.

  • سایران در آسمانهای دگر ** غیر این هفت آسمان معتبر 755
  • Onlar, bu meşhur yedi kat gökten başka diğer göklerde seyir ve hareket ederler.

  • راسخان در تاب انوار خدا ** نی بهم پیوسته نی از هم جدا
  • Birbirlerine bitişik ve birbirlerinden ayrı olmayan bu yıldızlar, Tanrı nurlarının ışığında dururlar.

  • هر که باشد طالع او ز آن نجوم ** نفس او کفار سوزد در رجوم‌‌
  • Her kimin talihi o yıldızlardan olursa o kimsenin zatı, kâfirleri taşlayıp yakar.

  • خشم مریخی نباشد خشم او ** منقلب رو غالب و مغلوب خو
  • Onun hışmı, bazen galip gelen, bazen mağlûp olan ve tesiri böylece değişerek yürüyen Mirrih’in hışmına benzemez.

  • نور غالب ایمن از نقص و غسق ** در میان اصبعین نور حق‌‌
  • Galip nur, noksandan ve karanlıktan emindir. Tanrı nurunun iki parmağı arasındadır.

  • حق فشاند آن نور را بر جانها ** مقبلان برداشته دامانها 760
  • O nuru, canlara Hak saçtı. Devletliler, onunla eteklerini doldurmuşlardır.

  • و آن نثار نور را وایافته ** روی از غیر خدا بر تافته‌‌
  • O nur saçısını bulan yüzünü Tanrı’nın gayrısından çevirmiştir.

  • هر که را دامان عشقی نابده ** ز آن نثار نور بی‌‌بهره شده‌‌
  • Kimin aşk eteği yoksa o nur saçısından nasipsiz kalmıştır.

  • جزوها را رویها سوی کل است ** بلبلان را عشق با روی گل است‌‌
  • Cüzülerin yüzü, külle doğrudur. Bülbüllerin aşkı güledir.

  • گاو را رنگ از برون و مرد را ** از درون جو رنگ سرخ و زرد را
  • Öküzün rengini dışından, insanın rengini, sarı, kırmızı… her neyse içinden ara!

  • رنگهای نیک از خم صفاست ** رنگ زشتان از سیاه‌‌آبه‌‌ی جفاست‌‌ 765
  • İyi renkler, temizlik küpünden hâsıl olur. Çirkinlerin rengiyse, kirli kara sudan meydana gelir.

  • صبغة الله نام آن رنگ لطیف ** لعنة الله بوی این رنگ کثیف‌‌
  • O lâtif rengin adı “Sıbgatullah-Tanrı boyası” dır. Bu kirli rengin kokusu ise… Tanrı lânetidir.

  • آن چه از دریا به دریا می‌‌رود ** از همانجا کامد آن جا می‌‌رود
  • Denizden olan, yine denize gider; nerden gelmişse, yine oraya varır.

  • از سر که سیلهای تیز رو ** وز تن ما جان عشق آمیز رو
  • Dağ başından, hızlı hızlı akan seller; bizim tenimizden de aşka karışık olarak akıp giden can, aslına gidip kavuşur!

  • آتش کردن پادشاه جهود و بت نهادن پهلوی آتش که هر که این بت را سجود کند از آتش برست
  • Yahudi padişahının ateş yaktırması, ateşin yanına, kim puta secde ederse ateşten kurtuldu diye bir put diktirmesi

  • آن جهود سگ ببین چه رای کرد ** پهلوی آتش بتی بر پای کرد
  • O köpek Yahudi, bak, ne tedbirde bulundu? Ateşin yanına bir put dikti.

  • کان که این بت را سجود آرد برست ** ور نیارد در دل آتش نشست‌‌ 770
  • “Kim bu puta taparsa kurtulur. Secde etmeyen, ateşin tam ortasına oturur” dedi.

  • چون سزای این بت نفس او نداد ** از بت نفسش بتی دیگر بزاد
  • O, bu nefis putunun cezasını vermeyince nefis putundan, başka bir put doğdu.

  • مادر بتها بت نفس شماست ** ز آن که آن بت مار و این بت اژدهاست‌‌
  • Putların anası nefsinizin putudur. Çünkü o put yılan, bu put ejderhadır.

  • آهن و سنگ است نفس و بت شرار ** آن شرار از آب می‌‌گیرد قرار
  • Nefis; demir ve taştan yapılan çakmaktır, put kıvılcımdır. O kıvılcım su ile söner.

  • سنگ و آهن ز آب کی ساکن‌‌شود ** آدمی با این دو کی ایمن شود
  • Fakat taş ve demir (çakmak), su ile söner mi? Âdemoğlu’nda, bu ikisi oldukça ne vakit ve nasıl emin olur?

  • بت سیاه‌‌آبه‌‌ست در کوزه نهان ** نفس مر آب سیه را چشمه دان‌‌ 775
  • Put, bir testide gizli kara sudur. Nefsi, muhakkak olarak o kara suya pınar bil.

  • آن بت منحوت چون سیل سیاه ** نفس بتگر چشمه‌‌ای بر آب راه‌‌
  • O, yontulmuş put, kara sel gibidir. Put yapan nefis, anayolda bir pınardır.

  • صد سبو را بشکند یک پاره سنگ ** و آب چشمه می‌‌زهاند بی‌‌درنگ‌‌
  • Bir taş parçası yüz testiyi kırar ama pınar suyu durmadan kaynar.

  • بت شکستن سهل باشد نیک سهل ** سهل دیدن نفس را جهل است جهل‌‌
  • Put kırmak kolay, gayet kolaydır. Fakat nefsi kolay görmek cahilliktir.

  • صورت نفس ار بجویی ای پسر ** قصه‌‌ی دوزخ بخوان با هفت در
  • Ey oğul, nefsin misal ve suretini istersen yedi kapılı cehennemin kıssasını oku!

  • هر نفس مکری و در هر مکر ز آن ** غرقه صد فرعون با فرعونیان‌‌ 780
  • Nefsin her anda hilesi var, her hilesinde yüzlerce Firavun, Firavun’a uyanlarla boğulmuş!

  • در خدای موسی و موسی گریز ** آب ایمان را ز فرعونی مریز
  • Mûsâ’nın Tanrısına ve Mûsâ’ya kaç; Firavun’luk ederek iman suyunu dökme!

  • دست را اندر احد و احمد بزن ** ای برادر واره از بو جهل تن‌‌
  • Ahad ve Ahmed’e yapış, ey kardeş, ten Ebucehl’inden kurtul!

  • به سخن آمدن طفل در میان آتش و تحریض کردن خلق را در افتادن به آتش‌‌
  • O Yahudi padişahının, küçük bir çocukla bir kadını getirip, o çocuğu ateşe atması, çocuğun dile gelerek halkı ateşe atılmağa teşvik eylemesi

  • یک زنی با طفل آورد آن جهود ** پیش آن بت و آتش اندر شعله بود
  • O Yahudi, bir kadını çocuğuyla putun önüne getirdi, ateş yalımlanmıştı.

  • طفل از او بستد در آتش در فکند ** زن بترسید و دل از ایمان بکند
  • Çocuğu, anasından alıp ateşe attı. Kadın korkup gönlünü imandan ayırdı.

  • خواست تا او سجده آرد پیش بت ** بانگ زد آن طفل إنی لم أمت‌‌ 785
  • Kadın, put önünde secde etmek isteyince çocuk ateş içinde “Ben ölmedim” diye haykırdı.

  • اندر آ ای مادر اینجا من خوشم ** گر چه در صورت میان آتشم‌‌
  • “Ana, gel. Gerçi zahirde ateş içinde isem de ben burada iyiyim, hoşum.

  • چشم بند است آتش از بهر حجاب ** رحمت است این سر بر آورده ز جیب‌‌
  • Bu ateş; perde olarak zahirde bir gözbağıdır. Fakat hakikatte mana yakasından baş çıkarmış, zuhur etmiş bir rahmettir.

  • اندر آ مادر ببین برهان حق ** تا ببینی عشرت خاصان حق‌‌
  • Ana, gel de Tanrı’nın burhanını gör ki bu suretle Hak haslarının zevk ve işaretini de göresin.

  • اندر آ و آب بین آتش مثال ** از جهانی کاتش است آبش مثال‌‌
  • Ana, hakikatte ateş olan, fakat zahiren suya benzeyen bir âlemden çık, bu ateşe gir de ateşe benzeyen suyu gör!

  • اندر آ اسرار ابراهیم بین ** کاو در آتش یافت سرو و یاسمین‌‌ 790
  • Ateşe gir de ateş içinde gül ve yasemin bulan İbrahim’in sırlarını gör.

  • مرگ می‌‌دیدم گه زادن ز تو ** سخت خوفم بود افتادن ز تو
  • Senden doğarken ölümü görüyordum, senden ayrılmaktan pek korkuyordum.

  • چون بزادم رستم از زندان تنگ ** در جهان خوش هوای خوب رنگ‌‌
  • Hâlbuki senden doğunca havası hoş, rengi güzel bir âleme gelip dar bir zindandan kurtuldum.