ترجمانی هر چه ما را در دل است ** دست گیری هر که پایش در گل است‌‌

مرحبا یا مجتبی یا مرتضی ** إن تغب جاء القضاء ضاق الفضا

أنت مولی القوم من لا یشتهی ** قد ردی کلا لئن لم ینته‌‌ 100

بردن پادشاه آن طبیب را بر سر بیمار تا حال او را ببیند

چون گذشت آن مجلس و خوان کرم ** دست او بگرفت و برد اندر حرم‌‌

قصه‌‌ی رنجور و رنجوری بخواند ** بعد از آن در پیش رنجورش نشاند

رنگ رو و نبض و قاروره بدید ** هم علاماتش هم اسبابش شنید

گفت هر دارو که ایشان کرده‌‌اند ** آن عمارت نیست ویران کرده‌‌اند

بی‌‌خبر بودند از حال درون ** أستعیذ الله مما یفترون‌‌ 105

دید رنج و کشف شد بر وی نهفت ** لیک پنهان کرد و با سلطان نگفت‌‌

رنجش از صفرا و از سودا نبود ** بوی هر هیزم پدید آید ز دود

دید از زاریش کو زار دل است ** تن خوش است و او گرفتار دل است‌‌

عاشقی پیداست از زاری دل ** نیست بیماری چو بیماری دل‌‌

علت عاشق ز علتها جداست ** عشق اصطرلاب اسرار خداست‌‌ 110

عاشقی گر زین سر و گر ز ان سر است ** عاقبت ما را بدان سر رهبر است‌‌

هر چه گویم عشق را شرح و بیان ** چون به عشق آیم خجل گردم از آن‌‌

گر چه تفسیر زبان روشن‌‌گر است ** لیک عشق بی‌‌زبان روشن‌‌تر است‌‌

چون قلم اندر نوشتن می‌‌شتافت ** چون به عشق آمد قلم بر خود شکافت‌‌

عقل در شرحش چو خر در گل بخفت ** شرح عشق و عاشقی هم عشق گفت‌‌ 115

آفتاب آمد دلیل آفتاب ** گر دلیلت باید از وی رو متاب‌‌

از وی ار سایه نشانی می‌‌دهد ** شمس هر دم نور جانی می‌‌دهد

سایه خواب آرد ترا همچون سمر ** چون بر آید شمس انشق القمر

خود غریبی در جهان چون شمس نیست ** شمس جان باقیی کش امس نیست‌‌

شمس در خارج اگر چه هست فرد ** می‌‌توان هم مثل او تصویر کرد 120

شمس جان کاو خارج آمد از اثیر ** نبودش در ذهن و در خارج نظیر

در تصور ذات او را گنج کو ** تا در آید در تصور مثل او

چون حدیث روی شمس الدین رسید ** شمس چارم آسمان سر در کشید

واجب آید چون که آمد نام او ** شرح کردن رمزی از انعام او

این نفس جان دامنم بر تافته ست ** بوی پیراهان یوسف یافته ست‌‌ 125

از برای حق صحبت سالها ** باز گو حالی از آن خوش حالها

تا زمین و آسمان خندان شود ** عقل و روح و دیده صد چندان شود

لا تکلفنی فإنی فی الفنا ** کلت أفهامی فلا أحصی ثنا

کل شی‌‌ء قاله غیر المفیق ** إن تکلف أو تصلف لا یلیق‌‌

من چه گویم یک رگم هشیار نیست ** شرح آن یاری که او را یار نیست‌‌ 130

شرح این هجران و این خون جگر ** این زمان بگذار تا وقت دگر

قال أطعمنی فإنی جائع ** و اعتجل فالوقت سیف قاطع‌‌

صوفی ابن الوقت باشد ای رفیق ** نیست فردا گفتن از شرط طریق‌‌

تو مگر خود مرد صوفی نیستی ** هست را از نسیه خیزد نیستی‌‌

گفتمش پوشیده خوشتر سر یار ** خود تو در ضمن حکایت گوش دار 135

خوشتر آن باشد که سر دلبران ** گفته آید در حدیث دیگران‌‌

گفت مکشوف و برهنه گوی این ** آشکارا به که پنهان ذکر دین‌‌

پرده بردار و برهنه گو که من ** می‌‌نخسبم با صنم با پیرهن‌‌

گفتم ار عریان شود او در عیان ** نی تو مانی نی کنارت نی میان‌‌

آرزو می‌‌خواه لیک اندازه خواه ** بر نتابد کوه را یک برگ کاه‌‌ 140

آفتابی کز وی این عالم فروخت ** اندکی گر پیش آید جمله سوخت‌‌

فتنه و آشوب و خون‌‌ریزی مجوی ** بیش از این از شمس تبریزی مگوی‌‌

این ندارد آخر از آغاز گوی ** رو تمام این حکایت باز گوی‌‌

خلوت طلبیدن آن ولی از پادشاه جهت دریافتن رنج کنیزک‌‌

گفت ای شه خلوتی کن خانه را ** دور کن هم خویش و هم بیگانه را

کس ندارد گوش در دهلیزها ** تا بپرسم زین کنیزک چیزها 145

خانه خالی ماند و یک دیار نی ** جز طبیب و جز همان بیمار نی‌‌

نرم نرمک گفت شهر تو کجاست ** که علاج اهل هر شهری جداست‌‌