چار طبع و علت اولی نی‏ام ** در تصرف دایما من باقی‏ام‏

چار طبع و علت اولی نی‏ام ** در تصرف دایما من باقی‏ام‏ 1625

کار من بی‏علت است و مستقیم ** هست تقدیرم نه علت ای سقیم‏

عادت خود را بگردانم به وقت ** این غبار از پیش بنشانم به وقت‏

بحر را گویم که هین پر نار شو ** گویم آتش را که رو گلزار شو

کوه را گویم سبک شو همچو پشم ** چرخ را گویم فرو در پیش چشم‏

گویم ای خورشید مقرون شو به ماه ** هر دو را سازم چو دو ابر سیاه‏ 1630

چشمه‏ی خورشید را سازیم خشک ** چشمه‏ی خون را به فن سازیم مشک‏

آفتاب و مه چو دو گاو سیاه ** یوغ بر گردن ببنددشان اله‏

انکار فلسفی بر قرائت إن أصبح ماؤکم غورا

مقریی می‏خواند از روی کتاب ** ماؤکم غورا ز چشمه بندم آب‏

آب را در غورها پنهان کنم ** چشمه‏ها را خشک و خشکستان کنم‏

آب را در چشمه کی آرد دگر ** جز من بی‏مثل با فضل و خطر 1635

فلسفی منطقی مستهان ** می‏گذشت از سوی مکتب آن زمان‏

چون که بشنید آیت او از ناپسند ** گفت آریم آب را ما با کلند

ما بزخم بیل و تیزی تبر ** آب را آریم از پستی ز بر

شب بخفت و دید او یک شیر مرد ** زد طپانچه هر دو چشمش کور کرد

گفت زین دو چشمه‏ی چشم ای شقی ** با تبر نوری بر آر ار صادقی‏ 1640

روز بر جست و دو چشم کور دید ** نور فایض از دو چشمش ناپدید

گر بنالیدی و مستغفر شدی ** نور رفته از کرم ظاهر شدی‏

لیک استغفار هم در دست نیست ** ذوق توبه نقل هر سر مست نیست‏

زشتی اعمال و شومی جحود ** راه توبه بر دل او بسته بود

دل به سختی همچو روی سنگ گشت ** چون شکافد توبه آن را بهر کشت‏ 1645

چون شعیبی کو که تا او را دعا ** بهر کشتن خاک سازد کوه را

از نیاز و اعتقاد آن خلیل ** گشت ممکن امر صعب و مستحیل‏

یا به دریوزه‏ی مقوقس از رسول ** سنگ‏لاخی مزرعی شد با اصول‏

همچنین بر عکس آن انکار مرد ** مس کند زر را و صلحی را نبرد

کهربای مسخ آمد این دغا ** خاک قابل را کند سنگ و حصا 1650

هر دلی را سجده هم دستور نیست ** مزد رحمت قسم هر مزدور نیست‏

هین بپشت آن مکن جرم و گناه ** که کنم توبه در آیم در پناه‏

می‏بباید تاب و آبی توبه را ** شرط شد برق و سحابی توبه را

آتش و آبی بباید میوه را ** واجب آید ابر و برق این شیوه را

تا نباشد برق دل و ابر دو چشم ** کی نشیند آتش تهدید و خشم‏ 1655

کی بروید سبزه‏ی ذوق وصال ** کی بجوشد چشمه‏ها ز آب زلال‏

کی گلستان راز گوید با چمن ** کی بنفشه عهد بندد با سمن‏

کی چناری کف گشاید در دعا ** کی درختی سر فشاند در هوا

کی شکوفه آستین پر نثار ** بر فشاندن گیرد ایام بهار

کی فروزد لاله را رخ همچو خون ** کی گل از کیسه بر آرد زر برون‏ 1660

کی بیاید بلبل و گل بو کند ** کی چو طالب فاخته کوکو کند

کی بگوید لکلک آن لک لک به جان ** لک چه باشد ملک تست ای مستعان‏

کی نماید خاک اسرار ضمیر ** کی شود بی‏آسمان بستان منیر

از کجا آورده‏اند آن حله‏ها ** من کریم من رحیم کلها

آن لطافتها نشان شاهدی است ** آن نشان پای مرد عابدی است‏ 1665

آن شود شاد از نشان کاو دید شاه ** چون ندید او را نباشد انتباه‏

روح آن کس کاو به هنگام أ لست ** دید رب خویش و شد بی‏خویش و مست‏

او شناسد بوی می کاو می بخورد ** چون نخورد او می چه داند بوی کرد

ز انکه حکمت همچو ناقه‏ی ضاله است ** همچو دلاله شهان را داله است‏

تو ببینی خواب در یک خوش لقا ** کاو دهد وعده و نشانی مر ترا 1670

که مراد تو شود اینک نشان ** که بپیش آید ترا فردا فلان‏

یک نشانی آن که او باشد سوار ** یک نشانی که ترا گیرد کنار

یک نشانی که بخندد پیش تو ** یک نشان که دست بندد پیش تو

یک نشانی آن که این خواب از هوس ** چون شود فردا نگویی پیش کس‏