گر پذیرد چیز تو گویی گداست ** ور نه گویی زرق و مکر است و دغاست‏

گر پذیرد چیز تو گویی گداست ** ور نه گویی زرق و مکر است و دغاست‏ 3065

گر در آمیزد تو گویی طامع است ** ور نه گویی در تکبر مولع است‏

یا منافق‏وار عذر آری که من ** مانده‏ام در نفقه‏ی فرزند و زن‏

نه مرا پروای سر خاریدن است ** نه مرا پروای دین ورزیدن است‏

ای فلان ما را به همت یاد دار ** تا شویم از اولیا پایان کار

این سخن نه هم ز درد و سوز گفت ** خوابناکی هرزه گفت و باز خفت‏ 3070

هیچ چاره نیست از قوت عیال ** از بن دندان کنم کسب حلال‏

چه حلال ای گشته از اهل ضلال ** غیر خون تو نمی‏بینم حلال‏

از خدا چاره‏ستش و از لوت نه ** چاره‏ش است از دین و از طاغوت نه‏

ای که صبرت نیست از دنیای دون ** صبر چون داری ز نعم الماهدون‏

ای که صبرت نیست از ناز و نعیم ** صبر چون داری از الله کریم‏ 3075

ای که صبرت نیست از پاک و پلید ** صبر چون داری از آن کاین آفرید

کو خلیلی که برون آمد ز غار ** گفت هذا رب هان کو کردگار

من نخواهم در دو عالم بنگریست ** تا نبینم این دو مجلس آن کیست‏

بی‏تماشای صفتهای خدا ** گر خورم نان در گلو ماند مرا

چون گوارد لقمه بی‏دیدار او ** بی‏تماشای گل و گلزار او 3080

جز بر امید خدا زین آب خور ** کی خورد یک لحظه الا گاو و خر

آن که کالانعام بد بل هم اضل ** گر چه پر مکر است آن گنده بغل‏

مکر او سر زیر و او سر زیر شد ** روزگاری برد و روزش دیر شد

فکرگاهش کند شد عقلش خرف ** عمر شد چیزی ندارد چون الف‏

آن چه می‏گوید در این اندیشه‏ام ** آن هم از دستان آن نفس است هم‏ 3085

و انچه می‏گوید غفور است و رحیم ** نیست آن جز حیله‏ی نفس لئیم‏

ای ز غم مرده که دست از نان تهی است ** چون غفور است و رحیم این ترس چیست‏

شکایت گفتن پیر مردی به طبیب از رنجوریها و جواب گفتن طبیب او را

گفت پیری مر طبیبی را که من ** در زحیرم از دماغ خویشتن‏

گفت از پیری است آن ضعف دماغ ** گفت بر چشمم ز ظلمت هست داغ‏

گفت از پیری است ای شیخ قدیم ** گفت پشتم درد می‏آید عظیم‏ 3090

گفت از پیری است ای شیخ نزار ** گفت هر چه می‏خورم نبود گوار

گفت ضعف معده هم از پیری است ** گفت وقت دم مرا دم گیری است‏

گفت آری انقطاع دم بود ** چون رسد پیری دو صد علت شود

گفت ای احمق بر این بر دوختی ** از طبیبی تو همین آموختی‏

ای مدمغ عقلت این دانش نداد ** که خدا هر رنج را درمان نهاد 3095

تو خر احمق ز اندک مایگی ** بر زمین ماندی ز کوته‏پایگی‏

پس طبیبش گفت ای عمر تو شصت ** این غضب وین خشم هم از پیری است‏

چون همه اوصاف و اجزا شد نحیف ** خویشتن‏داری و صبرت شد ضعیف‏

بر نتابد دو سخن زو هی کند ** تاب یک جرعه ندارد قی کند

جز مگر پیری که از حق است مست ** در درون او حیات طیبه است‏ 3100

از برون پیر است و در باطن صبی ** خود چه چیز است آن ولی و آن نبی‏

گر نه پیدایند پیش نیک و بد ** چیست با ایشان خسان را این حسد

ور نمی‏دانندشان علم الیقین ** چیست این بغض و حیل سازی و کین‏

ور نمی‏دانند بعث و رستخیز ** چون زنندی خویش بر شمشیر تیز

بر تو می‏خندد مبین او را چنان ** صد قیامت در درون استش نهان‏ 3105

دوزخ و جنت همه اجزای اوست ** هر چه اندیشی تو او بالای اوست‏

هر چه اندیشی پذیرای فناست ** آن که در اندیشه ناید آن خداست‏

بر در این خانه گستاخی ز چیست ** گر همی‏دانند کاندر خانه کیست‏

ابلهان تعظیم مسجد می‏کنند ** در جفای اهل دل جد می‏کنند

آن مجاز است این حقیقت ای خران ** نیست مسجد جز درون سروران‏ 3110

مسجدی کان اندرون اولیاست ** سجده‏گاه جمله است آن جا خداست‏

تا دل مرد خدا نامد به درد ** هیچ قومی را خدا رسوا نکرد

قصد جنگ انبیا می‏داشتند ** جسم دیدند آدمی پنداشتند

در تو هست اخلاق آن پیشینیان ** چون نمی‏ترسی که تو باشی همان‏