English    Türkçe    فارسی   

3
1023-1072

  • چون ندارد جان تو قندیلها ** بهر بینش کرده‌ای تاویلها
  • Can âleminde kandiller yok da görmek için tevillere yapışıyorsun.

  • که غرض تسبیح ظاهر کی بود ** دعوی دیدن خیال غی بود
  • “Tespihten maksat, nasıl olur da zahirî tespih olur? Bu tespihte bulunan bu cansız şeyleri görmek de sapıklıktan başka bir şey değil.

  • بلک مر بیننده را دیدار آن ** وقت عبرت می‌کند تسبیح‌خوان 1025
  • Doğrusu şu: onları gören, ibret alır da Allah’ı tespih eder.

  • پس چو از تسبیح یادت می‌دهد ** آن دلالت همچو گفتن می‌بود
  • Sana Allah’ı tespih etmeyi hatırlıyor ya… İşte bu tespihe delil olmaları, onları tespih etmesi demektir” dersin.

  • این بود تاویل اهل اعتزال ** و آن آنکس کو ندارد نور حال
  • İtizal ehlinin tevili budur işte. Hal nuruna sahip olmayan kişinin işi budur.

  • چون ز حس بیرون نیامد آدمی ** باشد از تصویر غیبی اعجمی
  • İnsan, duygudan çıkmadı mı gayb âlemine tamamıyla yabancıdır.

  • این سخن پایان ندارد مارگیر ** می‌کشید آن مار را با صد زحیر
  • Bu sözün sonu gelmez… Yılancı, o yılanı yüzlerce zahmetle çeke çeke,

  • تا به بغداد آمد آن هنگامه‌جو ** تا نهد هنگامه‌ای بر چارسو 1030
  • Bağdat’a kadar geldi. o maceracı adam, çarşıda bir hengâmedir koparmak için,

  • بر لب شط مرد هنگامه نهاد ** غلغله در شهر بغداد اوفتاد
  • Yılanı Şat kıyısına koydu. Bağdat şehrinde bir gürültüdür koptu,

  • مارگیری اژدها آورده است ** بوالعجب نادر شکاری کرده است
  • “Bir yılancı ejderha getirmiş, acayip görülmemiş mefret bir şey. Nasıl da avlamış?” diye,

  • جمع آمد صد هزاران خام‌ریش ** صید او گشته چو او از ابلهیش
  • Yüz binlerce ahmak adam toplandı, ahmaklıklarından onlar da yılancı gibi yılana avlandılar.

  • منتظر ایشان و هم او منتظر ** تا که جمع آیند خلق منتشر
  • Onlar, yılanı görmek için bekleşiyorlardı. O da etraftaki halk tamamıyla toplansın diye bekliyordu.

  • مردم هنگامه افزون‌تر شود ** کدیه و توزیع نیکوتر رود 1035
  • Halk, iyice toplansın da elime geçecek para çok olsun diyordu.

  • جمع آمد صد هزاران ژاژخا ** حلقه کرده پشت پا بر پشت پا
  • Yüz binlerce herzevekil toplandı, halka oldular. Bir ayak, bin ayaküstüne geldi!

  • مرد را از زن خبر نه ز ازدحام ** رفته درهم چون قیامت خاص و عام
  • Kalabalıktan erkeğin kadından haberi yoktu. Halkla ileri gelenler birbirlerine girmiş âdeta kıyametten bir alâmet olmuştu.

  • چون همی حراقه جنبانید او ** می‌کشیدند اهل هنگامه گلو
  • Yılancı, yılanın üstündeki kilimi kımıldattıkça halk, parmaklarının ucuna basıp boyunlarını uzatıyordu.

  • و اژدها کز زمهریر افسرده بود ** زیر صد گونه پلاس و پرده بود
  • Ejderha, zemheriden donmuştu. Yüzlerce kilimin, kebenin altındaydı.

  • بسته بودش با رسنهای غلیظ ** احتیاطی کرده بودش آن حفیظ 1040
  • Yılancı, ihtiyatı elden bırakmamış, onu kalın iplerle bağlamıştı.

  • در درنگ انتظار و اتفاق ** تافت بر آن مار خورشید عراق
  • Fakat halkın toplanmasını beklerken epeyce bir zaman geçmiş, Irak güneşi, yılanın üstüne vurmuştu.

  • آفتاب گرم‌سیرش گرم کرد ** رفت از اعضای او اخلاط سرد
  • Güneş onu epeyce ısıtınca azasından soğuk ahlât sıyrılıp gitmişti.

  • مرده بود و زنده گشت او از شگفت ** اژدها بر خویش جنبیدن گرفت
  • O müddet zarfında ölü bir halde bulunan ejderha dirildi, kımıldamaya başladı.

  • خلق را از جنبش آن مرده مار ** گشتشان آن یک تحیر صد هزار
  • Ölü yılanın kımıldadığını görünce halkın hayreti birken yüz bin oldu.

  • با تحیر نعره‌ها انگیختند ** جملگان از جنبشش بگریختند 1045
  • Şaşkınlıklarından naralar atarak hep birden kaçışmaya koyuldular.

  • می‌سکست او بند و زان بانگ بلند ** هر طرف می‌رفت چاقاچاق بند
  • Ejderha, halkın gürültüsünden çatır, çatır bağlarını koparmaya başladı. İplerin her biri bir yana düştü.

  • بندها بسکست و بیرون شد ز زیر ** اژدهایی زشت غران همچو شیر
  • İplerini koparıp kilimin altından sıyrıldı. Bir de ne görsünler, aslan gibi kükreyen çirkin, mefret bir ejderha!

  • در هزیمت بس خلایق کشته شد ** از فتاده و کشتگان صد پشته شد
  • Kaçarken halk birbirini çiğnedi, birçok kişiler ayakaltında kalıp öldüler, ölülerden yüzlerce yığın oldu.

  • مارگیر از ترس بر جا خشک گشت ** که چه آوردم من از کهسار و دشت
  • Yılancı, ben meğerse dağdan, ovadan ne getirmişim diye korkusundan yerinde katılıp kaldı.

  • گرگ را بیدار کرد آن کور میش ** رفت نادان سوی عزرائیل خویش 1050
  • O kör koyun kurdu uyandırdı. Cahil, Azrail’in yanına kendi ayağıyla gitti.

  • اژدها یک لقمه کرد آن گیج را ** سهل باشد خون‌خوری حجاج را
  • Ejderha o ahmağı bir lokma ediverdi. Haccac’a kan dökmekten kolay ne var,

  • خویش را بر استنی پیچید و بست ** استخوان خورده را در هم شکست
  • Sonra da bir direğe sarılıp kendisini sıktı, karnında herifin kemiklerini çatır, çatır kırdı.

  • نفست اژدرهاست او کی مرده است ** از غم و بی آلتی افسرده است
  • Senin nefsinde bir ejderhadır. O, nereden öldü ki? Dertten, eline fırsat düşmediğinden dondu, yoksa!

  • گر بیابد آلت فرعون او ** که بامر او همی‌رفت آب جو
  • Firavunun eline geçenler, onun da eline geçse neler yapmaz! Irmak bile, Firavunun emriyle akardı.

  • آنگه او بنیاد فرعونی کند ** راه صد موسی و صد هارون زند 1055
  • Onun eline de böyle bir kudret düşse hemen firavunluğa başlar, yüzlerce Musa’nın da yolunu vurur, yüzlerce Harun’un da!

  • کرمکست آن اژدها از دست فقر ** پشه‌ای گردد ز جاه و مال صقر
  • O ejderha, yoksulluk elinde bir kurtcağız kesilir. Mevki ve mal yüzünden bir sivrisinek büyür, çaylaklaşır!

  • اژدها را دار در برف فراق ** هین مکش او را به خورشید عراق
  • Ejderhayı ayrılık karı içinde tut, sakın onu Irak güneşinin altına getirme.

  • تا فسرده می‌بود آن اژدهات ** لقمه‌ی اویی چو او یابد نجات
  • Ejderhan donmuş bir halde iken selâmettesin fakat kurtuldu, kendine geldi mi ona lokma olursun.

  • مات کن او را و آمن شو ز مات ** رحم کم کن نیست او ز اهل صلات
  • Onu mat et de mat olmaktan emin ol. Ona pek acıma, o iyilik edilecek kişi değildir.

  • کان تف خورشید شهوت بر زند ** آن خفاش مردریگت پر زند 1060
  • Üstüne şehvet güneşi vurdu mu o geberesice hemen yarasa gibi kanatlarını çırpmaya, uçmaya başlar.

  • می‌کشانش در جهاد و در قتال ** مردوار الله یجزیک الوصال
  • Ercesine onu savaşa çek, babayiğitçe onunla vuruş… Allah, sana vuslatıyla karşılık versin!

  • چونک آن مرد اژدها را آورید ** در هوای گرم خوش شد آن مرید
  • Hulâsa o adam ejderhayı getirip de o korkunç şey, sıcak havada kendine gelince,

  • لاجرم آن فتنه‌ها کرد ای عزیز ** بیست همچندان که ما گفتیم نیز
  • O fitneleri meydana çıkardı. Hattâ azizim, söylediklerimizin yüz kat üstününü yaptı!

  • تو طمع داری که او را بی جفا ** بسته داری در وقار و در وفا
  • Sen ona zahmet, eziyet vermeden uslu, rahat ve vefakâr bir halde tutmayı mı umuyorsun?

  • هر خسی را این تمنی کی رسد ** موسیی باید که اژدرها کشد 1065
  • Bu, her aşağılık kişiye nasip mi olur? Ejderhayı öldürmeye bir Musa gerek.

  • صدهزاران خلق ز اژدرهای او ** در هزیمت کشته شد از رای او
  • Yüz binlerce halk onun tedbiriyle mağlûp oldu, ejderhasından yılıp kaçtı, ölüp gitti!

  • تهدید کردن فرعون موسی را علیه السلام
  • Firavunun Musa aleyhisselâm’ı tehdit etmesi

  • گفت فرعونش چرا تو ای کلیم ** خلق را کشتی و افکندی تو بیم
  • Firavun, Musa’ya “Ey Kelîm, sen neden halkı öldürdün, neden halka korku saldın?

  • در هزیمت از تو افتادند خلق ** در هزیمت کشته شد مردم ز زلق
  • Halk, senden yılgınlığa düştü, kaçışırken ayaklar altında çiğnenip öldü.

  • لاجرم مردم ترا دشمن گرفت ** کین تو در سینه مرد و زن گرفت
  • Hulâsa, halk sana düşman kesildi. Sana karşı erkeğin gönlünde de kin var, kadının gönlünde de.

  • خلق را می‌خواندی بر عکس شد ** از خلافت مردمان را نیست بد 1070
  • Halkı kendine davet ediyorsun ama iş aksi çıktı. Sana aykırı hareket etmekten başka çareleri kalmadı.

  • من هم از شرت اگر پس می‌خزم ** در مکافات تو دیگی می‌پزم
  • Ben de senin şerrinden kaçıyor, sana aşikâre karşı durmuyorum ama aleyhine çömlek kaynatıp duruyorum.

  • دل ازین بر کن که بفریبی مرا ** یا بجز فی پس‌روی گردد ترا
  • Beni aldatmayı gönlünden çıkar, arkandan, gölgenden başka kimsenin geleceğini umma.