English    Türkçe    فارسی   

3
1925-1974

  • در زمین می‌شد چو مه بر آسمان ** شب‌روان راگشته زو روشن روان 1925
  • Yeryüzünde gökteki ay gibi seyreder dururdu. Gece yolcularının gönülleri, onunla aydınlanır, nurlanırdı.

  • در مقامی مسکنی کم ساختی ** کم دو روز اندر دهی انداختی
  • Bir yerde az otururdu, bir köyde iki günden fazla kalmazdı.

  • گفت در یک خانه گر باشم دو روز ** عشق آن مسکن کند در من فروز
  • “Bir evde iki günden fazla otursam kalbimde oranın sevgisi alevlenir.

  • غرة المسکن احاذره انا ** انقلی یا نفس سیری للغنا
  • Eve barka mağrur olmaktan çekinir, hadi ey nefis zenginleşmek, bir şey elde etmek için sefere düş derim;

  • لا اعود خلق قلبی بالمکان ** کی یکون خالصا فی الامتحان
  • İmtihanda muvaffak olması için kalbimi hiçbir yere alıştırmam derdi.

  • روز اندر سیر بد شب در نماز ** چشم اندر شاه باز او همچو باز 1930
  • Gündüzleri yol yürür, sefer eder, geceleri ibadette bulunur, namaz kılardı. Gözü açıktı o erin… Padişahı görürdü, bir doğan kuşuna benzerdi.

  • منقطع از خلق نه از بد خوی ** منفرد از مرد و زن نه از دوی
  • Halktan çekilmişti, fakat huyunun kötülüğünden değil… Kadından da ayrılmıştı, erkekten de, fakat ikilik korkusuyla değil!

  • مشفقی خلق و نافع همچو آب ** خوش شفعیی و دعااش مستجاب
  • Halka şefkat gösterirdi, su gibi faydalıydı, onlara güzel bir şefaatçiydi, duası da Allah tarafından kabul edilirdi.

  • نیک و بد را مهربان و مستقر ** بهتر از مادر شهی‌تر از پدر
  • Daima iyiyi de esirgerdi, kötüyü de… Herkese karşı anadan daha iyi babadan daha düşkün ve muhabbetliydi.

  • گفت پیغامبر شما را ای مهان ** چون پدر هستم شفیق و مهربان
  • Peygamber: “Ey ulular, ben size baba gibi şefkat ederim, sizi babanız gibi severim.

  • زان سبب که جمله اجزای منید ** جزو را از کل چرا بر می‌کنید 1935
  • Çünkü siz benim cüz’lerimsiniz. Neden cüz’ü külden ayırırsınız?” demiştir.

  • جزو از کل قطع شد بی کار شد ** عضو از تن قطع شد مردار شد
  • Cüz, külden ayrıldı mı bir işe yaramaz. Tenden bir uzuv kesildi mi o uzuv, murdar olur.

  • تا نپیوندد بکل بار دگر ** مرده باشد نبودش از جان خبر
  • Tekrar aslına ulaşmazsa ölür kalır, candan haberi bile olmaz.

  • ور بجنبد نیست آن را خود سند ** عضو نو ببریده هم جنبش کند
  • Oynasa, hareket etse bile bu, onun diriliğine delil olamaz. Senin kesilen uzvun da bir müddet oynar, hareket eder.

  • جزو ازین کل گر برد یکسو رود ** این نه آن کلست کو ناقص شود
  • Cüz, külden ayrılırsa bir tarafa gider, kaybolur, kül de noksan kalır. Fakat bu bahsettiğimiz kül o noksan kalan kül değildir.

  • قطع و وصل او نیاید در مقال ** چیز ناقص گفته شد بهر مثال 1940
  • O küllün kesilmesi, ulanması söze sığmaz ama misal için (zaruri olarak) nâkıs bir şey söylüyoruz.

  • بازگشتن به قصه‌ی دقوقی
  • Dekukî hikâyesine dönüş

  • مر علی را در مثالی شیر خواند ** شیر مثل او نباشد گرچه راند
  • Peygamber, Ali’ye de temsil yoluyla aslan demiştir. Aslan onun benzeri değildir ama misal bu… Böyle demiştir işte…

  • از مثال و مثل و فرق آن بران ** جانب قصه‌ی دقوقی ای جوان
  • Sen misalden, benzerden, aralarındaki farktan vazgeç de Dekukî hikâyesine gel civanım.

  • آنک در فتوی امام خلق بود ** گوی تقوی از فرشته می‌ربود
  • Dekukî, fetvada âdeta halkın imamıydı, takva topunu meleklerden bile çelmişti.

  • آنک اندر سیر مه را مات کرد ** هم ز دین‌داری او دین رشک خورد
  • Bir yerde durup dinlenmede gezip tozmada ayı bile mat etmişti. Dindarlıkta din bile ona haset ederdi.

  • با چنین تقوی و اوراد و قیام ** طالب خاصان حق بودی مدام 1945
  • Bu kadar takva ve ibadetle, bu derece evrada, zikre koyulmuş olmakla beraber yine de daima Allah haslarını arardı.

  • در سفر معظم مرادش آن بدی ** که دمی بر بنده‌ی خاصی زدی
  • Zaten seferden asıl maksadı da buydu, bir an olsun Allah hasına rastlayayım demekteydi.

  • این همی‌گفتی چو می‌رفتی براه ** کن قرین خاصگانم ای اله
  • Yola düştü mü, Yarabbi, beni haslarından birisine ulaştır, ona arkadaş et.

  • یا رب آنها راکه بشناسد دلم ** بنده و بسته‌میان ومجملم
  • Yarabbi, tanıdığım erlere gönlüm kuldur. Köledir.

  • و آنک نشناسم تو ای یزدان جان ** بر من محجوبشان کن مهربان
  • Canım Allah’ım, tanımadıklarımı da hicap içinde düşmüş kuluna merhametli kıl, derdi.

  • حضرتش گفتی که ای صدر مهین ** این چه عشقست و چه استسقاست این 1950
  • Allah ey ulular ulusu, bu ne aşk, bu ne susuzluk?

  • مهر من داری چه می‌جویی دگر ** چون خدا با تست چون جویی بشر
  • Beni seviyorsun ya… Başkasını ne yapacaksın, der;

  • او بگفتی یا رب ای دانای راز ** تو گشودی در دلم راه نیاز
  • O da şöyle cevap verirdi! Ey sırları bilen Rabbim, niyaz yolunu gönlüme açan, gösteren sensin.

  • درمیان بحر اگر بنشسته‌ام ** طمع در آب سبو هم بسته‌ام
  • Denizin ortasındayım ama yine de testideki suya tamahım var.

  • همچو داودم نود نعجه مراست ** طمع در نعجه‌ی حریفم هم بخاست
  • Ben Davud’a benziyorum, doksan koyunum var ama arkadaşımın bir koyununa da tamah ediyorum.

  • حرص اندر عشق تو فخرست و جاه ** حرص اندر غیر تو ننگ و تباه 1955
  • Senin aşkında haris olmak övülecek bir şeydir, bir yüceliktir. Fakat senden başkasının aşkına düşüp de harislikte bulunmak ayıptır, ardır.

  • شهوت و حرص نران بیشی بود ** و آن حیزان ننگ و بدکیشی بود
  • Erlerin şehveti, erlerin hırsı, önden gelir, puştların hırsıysa ayıp bir şeydir, kötü bir yoldur.

  • حرص مردان از ره پیشی بود ** در مخنث حرص سوی پس رود
  • Erkeklerin hırsı öne aittir, puştların hırsı arda ait!

  • آن یکی حرص از کمال مردی است ** و آن دگر حرص افتضاح و سردی است
  • O hırs erliğin kemalidir, bu hırs rezalettir, soğuk ve kötü bir şeydir.

  • آه سری هست اینجا بس نهان ** که سوی خضری شود موسی روان
  • Ah burada pek gizli bir sır var. Öyle bir sır var ki onu anlamak için Musa bir Hızır’a koştu.

  • همچو مستسقی کز آبش سیر نیست ** بر هر آنچ یافتی بالله مه‌ایست 1960
  • Sen de suya kanmamış bir susuz gibi, Allah için olsun, elde ettiğine kanaat etme, durma!

  • بی نهایت حضرتست این بارگاه ** صدر را بگذار صدر تست راه
  • Bu kapıda nihayetsiz makamlar var. Başköşeyi bırak, senin başköşen yoldur!

  • سر طلب کردن موسی خضر را علیهماالسلام با کمال نبوت و قربت
  • Musa’nın, ulu bir peygamber olduğu, Allah’a pek yakın bir makamda bulunduğu halde Hızır’ı arayıp sır öğrenmeye girmesi

  • از کلیم حق بیاموز ای کریم ** بین چه می‌گوید ز مشتاقی کلیم
  • Ey kerem sahibi, bunu Musa’dan öğren. Kelîm bile iştiyakından bak, ne diyor:

  • با چنین جاه و چنین پیغامبری ** طالب خضرم ز خودبینی بری
  • Bunca makama sahip olduğum, yüce bir peygamber bulunduğum halde kendimi görmüyor, kendime varlık vermiyorum, Hızır’ı aramaktayım.

  • موسیا تو قوم خود را هشته‌ای ** در پی نیکوپیی سرگشته‌ای
  • Ona, “Ey Musa, sen kavmini bıraktın, bir izi kutlu kişinin ardına düştün.

  • کیقبادی رسته از خوف و رجا ** چند گردی چند جویی تا کجا 1965
  • Öyle bir ulusun ki korkudan da kurtulmuşsun, ricadan da; niceye dek dönüp dolaşacaksın, ne vakte kadar arayacaksın?

  • آن تو با تست و تو واقف برین ** آسمانا چند پیمایی زمین
  • Aradığın sende… Bunu sen de bilirsin. Ey gök, ne vakte dek yerin etrafında dönüp duracaksın? dediler.

  • گفت موسی این ملامت کم کنید ** آفتاب و ماه را کم ره زنید
  • Musa “Beni bu kadar kınamayın, güneşte ayın yolunu kesmeye savaşmayın.

  • می‌روم تا مجمع البحرین من ** تا شوم مصحوب سلطان زمن
  • Ben, zamanın padişahıyla sohbet etmek için ta Mecmaal Bahreyn’e kadar gideceğim.

  • اجعل الخضر لامری سببا ** ذاک او امضی و اسری حقبا
  • Hakikate ulaşmak için Hızır’ı sebep edecek, ona ulaşıncaya kadar yürüyecek, nice zamanlar sefer edip duracağım.

  • سالها پرم بپر و بالها ** سالها چه بود هزاران سالها 1970
  • Yıllarca bu kanatlarımla o uğurda uçacağım. Yıllarda nedir ki? Binlerce yıllar koşacağım.

  • می‌روم یعنی نمی‌ارزد بدان ** عشق جانان کم مدان از عشق نان
  • Bu binlerce yıllar uçup gitmeme değmez mi yoksa? Ben sevgilinin aşkını ekmek aşkından daha âdi görmem!

  • این سخن پایان ندارد ای عمو ** داستان آن دقوقی را بگو
  • Bu sözün sonu gelmez. Sen yine Dedukî’nin hikâyesini söyle!

  • بازگشتن به قصه‌ی دقوقی
  • Yine Dekukî hikâyesi

  • آن دقوقی رحمة الله علیه ** گفت سافرت مدی فی خافقیه
  • Allah Rahmet etsin, Dedukî dedi ki: Nice zamandır doğuda, batıda sefer edip dururum.

  • سال و مه رفتم سفر از عشق ماه ** بی‌خبر از راه حیران در اله
  • Yıllarca, aylarca bir ay yüzlünün aşkıyla gittim. Ne yoldan haberim vardı, ne belden! Allah kudretlerine hayran bir halde yürüdüm.