روبها پا را نگه دار از کلوخ ** پا چو نبود دم چه سود ای چشم‌شوخ

ما چو روباهان و پای ما کرام ** می‌رهاندمان ز صدگون انتقام 2230

حیله‌ی باریک ما چون دم ماست ** عشقها بازیم با دم چپ و راست

دم بجنبانیم ز استدلال و مکر ** تا که حیران ماند از ما زید و بکر

طالب حیرانی خلقان شدیم ** دست طمع اندر الوهیت زدیم

تا بافسون مالک دلها شویم ** این نمی‌بینیم ما کاندر گویم

در گوی و در چهی ای قلتبان ** دست وا دار از سبال دیگران 2235

چون به بستانی رسی زیبا و خوش ** بعد از آن دامان خلقان گیر و کش

ای مقیم حبس چار و پنج و شش ** نغز جایی دیگران را هم بکش

ای چو خربنده حریف کون خر ** بوسه گاهی یافتی ما را ببر

چون ندادت بندگی دوست دست ** میل شاهی از کجاات خاستست

در هوای آنک گویندت زهی ** بسته‌ای در گردن جانت زهی 2240

روبها این دم حیلت را بهل ** وقف کن دل بر خداوندان دل

در پناه شیر کم ناید کباب ** روبها تو سوی جیفه کم شتاب

تو دلا منظور حق آنگه شوی ** که چو جزوی سوی کل خود روی

حق همی‌گوید نظرمان در دلست ** نیست بر صورت که آن آب و گلست

تو همی‌گویی مرا دل نیز هست ** دل فراز عرش باشد نه به پست 2245

در گل تیره یقین هم آب هست ** لیک زان آبت نشاید آب‌دست

زانک گر آبست مغلوب گلست ** پس دل خود را مگو کین هم دلست

آن دلی کز آسمانها برترست ** آن دل ابدال یا پیغامبرست

پاک گشته آن ز گل صافی شده ** در فزونی آمده وافی شده

ترک گل کرده سوی بحر آمده ** رسته از زندان گل بحری شده 2250

آب ما محبوس گل ماندست هین ** بحر رحمت جذب کن ما را ز طین

بحر گوید من ترا در خود کشم ** لیک می‌لافی که من آب خوشم

لاف تو محروم می‌دارد ترا ** ترک آن پنداشت کن در من درآ

آب گل خواهد که در دریا رود ** گل گرفته پای آب و می‌کشد

گر رهاند پای خود از دست گل ** گل بماند خشک و او شد مستقل 2255

آن کشیدن چیست از گل آب را ** جذب تو نقل و شراب ناب را

همچنین هر شهوتی اندر جهان ** خواه مال و خواه جاه و خواه نان

هر یکی زینها ترا مستی کند ** چون نیابی آن خمارت می‌زند

این خمار غم دلیل آن شدست ** که بدان مفقود مستی‌ات بدست

جز به اندازه‌ی ضرورت زین مگیر ** تا نگردد غالب و بر تو امیر 2260

سر کشیدی تو که من صاحب‌دلم ** حاجت غیری ندارم واصلم

آنچنانک آب در گل سر کشد ** که منم آب و چرا جویم مدد

دل تو این آلوده را پنداشتی ** لاجرم دل ز اهل دل برداشتی

خود روا داری که آن دل باشد این ** کو بود در عشق شیر و انگبین

لطف شیر و انگبین عکس دلست ** هر خوشی را آن خوش از دل حاصلست 2265

پس بود دل جوهر و عالم عرض ** سایه‌ی دل چون بود دل را غرض

آن دلی کو عاشق مالست و جاه ** یا زبون این گل و آب سیاه

یا خیالاتی که در ظلمات او ** می‌پرستدشان برای گفت و گو

دل نباشد غیر آن دریای نور ** دل نظرگاه خدا وانگاه کور

نه دل اندر صد هزاران خاص و عام ** در یکی باشد کدامست آن کدام 2270

ریزه‌ی دل را بهل دل را بجو ** تا شود آن ریزه چون کوهی ازو

دل محیطست اندرین خطه‌ی وجود ** زر همی‌افشاند از احسان و جود

از سلام حق سلامیها نثار ** می‌کند بر اهل عالم اختیار

هر که را دامن درستست و معد ** آن نثار دل بر آنکس می‌رسد

دامن تو آن نیازست و حضور ** هین منه در دامن آن سنگ فجور 2275

تا ندرد دامنت زان سنگها ** تا بدانی نقد را از رنگها

سنگ پر کردی تو دامن از جهان ** هم ز سنگ سیم و زر چون کودکان

از خیال سیم و زر چون زر نبود ** دامن صدقت درید و غم فزود