حلق‌ببریده جهد از جای خویش ** خون خود جوید ز خون‌پالای خویش

همچنین ز آغاز قرآن تا تمام ** رفض اسبابست و علت والسلام 2525

کشف این نه از عقل کارافزا شود ** بندگی کن تا ترا پیداشود

بند معقولات آمد فلسفی ** شهسوار عقل عقل آمد صفی

عقل عقلت مغز و عقل تست پوست ** معده‌ی حیوان همیشه پوست‌جوست

مغزجوی از پوست دارد صد ملال ** مغز نغزان را حلال آمد حلال

چونک قشر عقل صد برهان دهد ** عقل کل کی گام بی ایقان نهد 2530

عقل دفترها کند یکسر سیاه ** عقل عقل آفاق دارد پر ز ماه

از سیاهی و سپیدی فارغست ** نور ماهش بر دل و جان بازغست

این سیاه و این سپید ار قدر یافت ** زان شب قدرست کاختروار تافت

قیمت همیان و کیسه از زرست ** بی ز زر همیان و کیسه ابترست

همچنانک قدر تن از جان بود ** قدر جان از پرتو جانان بود 2535

گر بدی جان زنده بی پرتو کنون ** هیچ گفتی کافران را میتون

هین بگو که ناطقه جو می‌کند ** تا به قرنی بعد ما آبی رسد

گرچه هر قرنی سخن‌آری بود ** لیک گفت سالفان یاری بود

نه که هم توریت و انجیل و زبور ** شد گواه صدق قرآن ای شکور

روزی بی‌رنج جو و بی‌حساب ** کز بهشتت آورد جبریل سیب 2540

بلک رزقی از خداوند بهشت ** بی‌صداع باغبان بی رنج کشت

زانک نفع نان در آن نان داد اوست ** بدهدت آن نفع بی توسیط پوست

ذوق پنهان نقش نان چون سفره‌ایست ** نان بی سفره ولی را بهره‌ایست

رزق جانی کی بری با سعی و جست ** جز به عدل شیخ کو داود تست

نفس چون با شیخ بیند کام تو ** از بن دندان شود او رام تو 2545

صاحب آن گاو رام آنگاه شد ** کز دم داود او آگاه شد

عقل گاهی غالب آید در شکار ** برسگ نفست که باشد شیخ یار

نفس اژدرهاست با صد زور و فن ** روی شیخ او را زمرد دیده کن

گر تو صاحب گاو را خواهی زبون ** چون خران سیخش کن آن سو ای حرون

چون به نزدیک ولی الله شود ** آن زبان صد گزش کوته شود 2550

صد زبان و هر زبانش صد لغت ** زرق و دستانش نیاید در صفت

مدعی گاو نفس آمد فصیح ** صد هزاران حجت آرد ناصحیح

شهر را بفریبد الا شاه را ** ره نتاند زد شه آگاه را

نفس را تسبیح و مصحف در یمین ** خنجر و شمشیر اندر آستین

مصحف و سالوس او باور مکن ** خویش با او هم‌سر و هم‌سر مکن 2555

سوی حوضت آورد بهر وضو ** واندر اندازد ترا در قعر او

عقل نورانی و نیکو طالبست ** نفس ظلمانی برو چون غالبست

زانک او در خانه عقل تو غریب ** بر در خود سگ بود شیر مهیب

باش تا شیران سوی بیشه روند ** وین سگان کور آنجا بگروند

مکر نفس و تن نداند عام شهر ** او نگردد جز بوحی القلب قهر 2560

هر که جنس اوست یار او شود ** جز مگر داود کان شیخت بود

کو مبدل گشت و جنس تن نماند ** هر که را حق در مقام دل نشاند

خلق جمله علتی‌اند از کمین ** یار علت می‌شود علت یقین

هر خسی دعوی داودی کند ** هر که بی تمییز کف در وی زند

از صیادی بشنود آواز طیر ** مرغ ابله می‌کند آن سوی سیر 2565

نقد را از نقل نشناسد غویست ** هین ازو بگریز اگر چه معنویست

رسته و بر بسته پیش او یکیست ** گر یقین دعوی کند او در شکیست

این چنین کس گر ذکی مطلقست ** چونش این تمییز نبود احمقست

هین ازو بگریز چون آهو ز شیر ** سوی او مشتاق ای دانا دلیر

گریختن عیسی علیه السلام فراز کوه از احمقان

عیسی مریم به کوهی می‌گریخت ** شیرگویی خون او می‌خواست ریخت 2570

آن یکی در پی دوید و گفت خیر ** در پیت کس نیست چه گریزی چو طیر

با شتاب او آنچنان می‌تاخت جفت ** کز شتاب خود جواب او نگفت

یک دو میدان در پی عیسی براند ** پس بجد جد عیسی را بخواند