خشم مردان خشک گرداند سحاب ** خشم دلها کرد عالمها خراب

بنگرید ای مردگان بی حنوط ** در سیاستگاه شهرستان لوط

پیل خود چه بود که سه مرغ پران ** کوفتند آن پیلکان را استخوان

اضعف مرغان ابابیلست و او ** پیل را بدرید و نپذیرد رفو

کیست کو نشنید آن طوفان نوح ** یا مصاف لشکر فرعون و روح 2820

روحشان بشکست و اندر آب ریخت ** ذره ذره آبشان بر می‌گسیخت

کیست کو نشنید احوال ثمود ** و آنک صرصر عادیان را می‌ربود

چشم باری در چنان پیلان گشا ** که بدندی پیل‌کش اندر وغا

آنچنان پیلان و شاهان ظلوم ** زیر خشم دل همیشه در رجوم

تا ابد از ظلمتی در ظلمتی ** می‌روند و نیست غوثی رحمتی 2825

نام نیک و بد مگر نشنیده‌اید ** جمله دیدند و شما نادیده‌اید

دیده را نادیده می‌آرید لیک ** چشمتان را وا گشاید مرگ نیک

گیر عالم پر بود خورشید و نور ** چون روی در ظلمتی مانند گور

بی نصیب آیی از آن نور عظیم ** بسته‌روزن باشی از ماه کریم

تو درون چاه رفتستی ز کاخ ** چه گنه دارد جهانهای فراخ 2830

جان که اندر وصف گرگی ماند او ** چون ببیند روی یوسف را بگو

لحن داودی به سنگ و که رسید ** گوش آن سنگین دلانش کم شنید

آفرین بر عقل و بر انصاف باد ** هر زمان والله اعلم بالرشاد

صدقوا رسلا کراما یا سبا ** صدقوا روحا سباها من سبا

صدقوهم هم شموس طالعه ** یومنوکم من مخازی القارعه 2835

صدقوهم هم بدور زاهره ** قبل ان یلقوکم بالساهره

صدقوهم هم مصابیح الدجی ** اکرموهم هم مفاتیح الرجا

صدقوا من لیس یرجو خیرکم ** لا تضلوا لا تصدوا غیرکم

پارسی گوییم هین تازی بهل ** هندوی آن ترک باش ای آب و گل

هین گواهیهای شاهان بشنوید ** بگرویدند آسمانها بگروید 2840

معنی حزم و مثال مرد حازم

یا به حال اولینان بنگرید ** یا سوی آخر بحزمی در پرید

حزم چه بود در دو تدبیر احتیاط ** از دو آن گیری که دورست از خباط

آن یکی گوید درین ره هفت روز ** نیست آب و هست ریگ پای‌سوز

آن دگر گوید دروغست این بران ** که بهر شب چشمه‌ای بینی روان

حزم آن باشد که بر گیری تو آب ** تا رهی از ترس و باشی بر صواب 2845

گر بود در راه آب این را بریز ** ور نباشد وای بر مرد ستیز

ای خلیفه‌زادگان دادی کنید ** حزم بهر روز میعادی کنید

آن عدوی کز پدرتان کین کشید ** سوی زندانش ز علیین کشید

آن شه شطرنج دل را مات کرد ** از بهشتش سخره‌ی آفات کرد

چند جا بندش گرفت اندر نبرد ** تا بکشتی در فکندش روی‌زرد 2850

اینچنین کردست با آن پهلوان ** سست سستش منگرید ای دیگران

مادر و بابای ما را آن حسود ** تاج و پیرایه بچالاکی ربود

کردشان آنجا برهنه و زار و خوار ** سالها بگریست آدم زار زار

که ز اشک چشم او رویید نبت ** که چرا اندر جریده‌ی لاست ثبت

تو قیاسی گیر طراریش را ** که چنان سرور کند زو ریش را 2855

الحذر ای گل‌پرستان از شرش ** تیغ لا حولی زنید اندر سرش

کو همی‌بیند شما را از کمین ** که شما او را نمی‌بینید هین

دایما صیاد ریزد دانه‌ها ** دانه پیدا باشد و پنهان دغا

هر کجا دانه بدیدی الحذر ** تا نبندد دام بر تو بال و پر

زانک مرغی کو بترک دانه کرد ** دانه از صحرای بی تزویر خورد 2860

هم بدان قانع شد و از دام جست ** هیچ دامی پر و بالش را نبست

وخامت کار آن مرغ کی ترک حزم کرد از حرص و هوا

باز مرغی فوق دیواری نشست ** دیده سوی دانه دامی ببست

یک نظر او سوی صحرا می‌کند ** یک نظر حرصش به دانه می‌کشد

این نظر با آن نظر چالیش کرد ** ناگهانی از خرد خالیش کرد

باز مرغی کان تردد را گذاشت ** زان نظر بر کند و بر صحرا گماشت 2865