حزم چه بود در دو تدبیر احتیاط ** از دو آن گیری که دورست از خباط

آن یکی گوید درین ره هفت روز ** نیست آب و هست ریگ پای‌سوز

آن دگر گوید دروغست این بران ** که بهر شب چشمه‌ای بینی روان

حزم آن باشد که بر گیری تو آب ** تا رهی از ترس و باشی بر صواب 2845

گر بود در راه آب این را بریز ** ور نباشد وای بر مرد ستیز

ای خلیفه‌زادگان دادی کنید ** حزم بهر روز میعادی کنید

آن عدوی کز پدرتان کین کشید ** سوی زندانش ز علیین کشید

آن شه شطرنج دل را مات کرد ** از بهشتش سخره‌ی آفات کرد

چند جا بندش گرفت اندر نبرد ** تا بکشتی در فکندش روی‌زرد 2850

اینچنین کردست با آن پهلوان ** سست سستش منگرید ای دیگران

مادر و بابای ما را آن حسود ** تاج و پیرایه بچالاکی ربود

کردشان آنجا برهنه و زار و خوار ** سالها بگریست آدم زار زار

که ز اشک چشم او رویید نبت ** که چرا اندر جریده‌ی لاست ثبت

تو قیاسی گیر طراریش را ** که چنان سرور کند زو ریش را 2855

الحذر ای گل‌پرستان از شرش ** تیغ لا حولی زنید اندر سرش

کو همی‌بیند شما را از کمین ** که شما او را نمی‌بینید هین

دایما صیاد ریزد دانه‌ها ** دانه پیدا باشد و پنهان دغا

هر کجا دانه بدیدی الحذر ** تا نبندد دام بر تو بال و پر

زانک مرغی کو بترک دانه کرد ** دانه از صحرای بی تزویر خورد 2860

هم بدان قانع شد و از دام جست ** هیچ دامی پر و بالش را نبست

وخامت کار آن مرغ کی ترک حزم کرد از حرص و هوا

باز مرغی فوق دیواری نشست ** دیده سوی دانه دامی ببست

یک نظر او سوی صحرا می‌کند ** یک نظر حرصش به دانه می‌کشد

این نظر با آن نظر چالیش کرد ** ناگهانی از خرد خالیش کرد

باز مرغی کان تردد را گذاشت ** زان نظر بر کند و بر صحرا گماشت 2865

شاد پر و بال او بخا له ** تا امام جمله آزادان شد او

هر که او را مقتدا سازد برست ** در مقام امن و آزادی نشست

زانک شاه حازمان آمد دلش ** تا گلستان و چمن شد منزلش

حزم ازو راضی و او راضی ز حزم ** این چنین کن گر کنی تدبیر و عزم

بارها در دام حرص افتاده‌ای ** حلق خود را در بریدن داده‌ای 2870

بازت آن تواب لطف آزاد کرد ** توبه پذرفت و شما را شاد کرد

گفت ان عدتم کذا عدنا کذا ** نحن زوجنا الفعال بالجزا

چونک جفتی را بر خود آورم ** آید آن را جفتش دوانه لاجرم

جفت کردیم این عمل را با اثر ** چون رسد جفتی رسد جفتی دگر

چون رباید غارتی از جفت شوی ** جفت می‌آید پس او شوی‌جوی 2875

بار دیگر سوی این دام آمدیت ** خاک اندر دیده‌ی توبه زدیت

بازتان تواب بگشاد از گره ** گفت هین بگریز روی این سو منه

باز چون پروانه‌ی نسیان رسید ** جانتان را جانب آتش کشید

کم کن ای پروانه نسیان و شکی ** در پر سوزیده بنگر تو یکی

چون رهیدی شکر آن باشد که هیچ ** سوی آن دانه نداری پیچ پیچ 2880

تا ترا چون شکر گویی بخشد او ** روزیی بی دام و بی خوف عدو

شکر آن نعمت که‌تان آزاد کرد ** نعمت حق را بباید یاد کرد

چند اندر رنجها و در بلا ** گفتی از دامم رها ده ای خدا

تا چنین خدمت کنم احسان کنم ** خاک اندر دیده‌ی شیطان زنم

حکایت نذر کردن سگان هر زمستان کی این تابستان چون بیاید خانه سازیم از بهر زمستان را

سگ زمستان جمع گردد استخوانش ** زخم سرما خرد گرداند چنانش 2885

کو بگوید کین قدر تن که منم ** خانه‌ای از سنگ باید کردنم

چونک تابستان بیاید من بچنگ ** بهر سرما خانه‌ای سازم ز سنگ

چونک تابستان بیاید از گشاد ** استخوانها پهن گردد پوست شاد

گوید او چون زفت بیند خویش را ** در کدامین خانه گنجم ای کیا

زفت گردد پا کشد در سایه‌ای ** کاهلی سیری غری خودرایه‌ای 2890

گویدش دل خانه‌ای ساز ای عمو ** گوید او در خانه کی گنجم بگو