English    Türkçe    فارسی   

3
2891-2940

  • گویدش دل خانه‌ای ساز ای عمو ** گوید او در خانه کی گنجم بگو
  • Gönlü “Bir ev kur” derse de o, “Söyle be yahu, ben nasıl olur da bir eve sığarım ki?” diye cevap verir.

  • استخوان حرص تو در وقت درد ** درهم آید خرد گردد در نورد
  • Sen de bir belâya, bir musibete düştün mü büzülürsün, hırs kemiklerin bitişir; küçülür, kalırsın.

  • گویی از توبه بسازم خانه‌ای ** در زمستان باشدم استانه‌ای
  • “Tövbeden bir ev kurayım, kışın o evceğizde barınayım” dersin.

  • چون بشد درد و شدت آن حرص زفت ** همچو سگ سودای خانه از تو رفت
  • Fakat dertten kurtuldun da hırsın büyüdü mü köpek gibi ev sevdası geçer gider.

  • شکر نعمت خوشتر از نعمت بود ** شکرباره کی سوی نعمت رود 2895
  • Nimete şükretmek, nimetten daha hoştur. Şükreden kişi, hiç şükretmeyi bırakır da nimet sevdasına düşer mi?

  • شکر جان نعمت و نعمت چو پوست ** ز آنک شکر آرد ترا تا کوی دوست
  • Şükür, nimetin canıdır, nimetse deriye benzer. Çünkü seni sevgiliye kadar ulaştıran şükürdür.

  • نعمت آرد غفلت و شکر انتباه ** صید نعمت کن بدام شکر شاه
  • Nimet, insana gaflet verir, şükürse uyandırır. Padişahın şükür tuzağıyla nimet avlamaya gör!

  • نعمت شکرت کند پرچشم و میر ** تا کنی صد نعمت ایثار فقیر
  • Şükür nimeti, gözünü doyurur, seni bey yapar. Bu suretle de yoksullara yüzlerce nimet bağışlarsın.

  • سیر نوشی از طعام و نقل حق ** تا رود از تو شکم‌خواری و دق
  • Allah yemeğinden ye, doy da senden oburluk, tamah ve şuna buna ihtiyacını arz etme illeti geçsin.

  • منع کردن انبیا را از نصیحت کردن و حجت آوردن جبریانه
  • Münkirlerin, Peygamberleri nasihatten menetmeleri ve Cebriler gibi delil getirmeleri

  • قوم گفتند ای نصوحان بس بود ** اینچ گفتید ار درین ده کس بود 2900
  • Onlar dediler ki: “A öğütçüler, iyi söylüyorsunuz ama bu köyde adam olsa!

  • قفل بر دلهای ما بنهاد حق ** کس نداند برد بر خالق سبق
  • Allah, bizim gönlümüzü kilitledi, kimse Allah’tan ileri geçemez ki.

  • نقش ما این کرد آن تصویرگر ** این نخواهد شد بگفت و گو دگر
  • Her şeyi düzüp koşan Allah, bizi de böyle düzdü koştu. Kimse bu dedikoduyla kaderimizi değiştiremez.

  • سنگ را صد سال گویی لعل شو ** کهنه را صد سال گویی باش نو
  • Taşa istersen tam yüzyıl boyuna lâl olsana de… Eskiye tam yüzyıl yenilen diye söyle dur.

  • خاک را گویی صفات آب گیر ** آب را گویی عسل شو یا که شیر
  • Toprağa yüzyıl su gibi arı duru ol desen, suya bal ol, süt kesil desen ne fayda!

  • خالق افلاک او و افلاکیان ** خالق آب و تراب و خاکیان 2905
  • Gökleri ve göklerdeki şeyleri yaratan… Suyu, toprağı ve topraktakileri halk eden Allah,

  • آسمان را داد دوران و صفا ** آب و گل را تیره رویی و نما
  • Göğe dönmeyi takdir etmiş, onu saf bir hale getirtmiş… Suyla toprağa da bulanıklık vermiştir.

  • کی تواند آسمان دردی گزید ** کی تواند آب و گل صفوت خرید
  • Gayri nasıl olur da gökyüzü bulanır, suyla balçık durulur?

  • قسمتی کردست هر یک را رهی ** کی کهی گردد بجهدی چون کهی
  • Allah, hepsine bir şey takdir etmiştir. Bir dağ, çalışmakla saman çöpü olur mu hiç?

  • جواب انبیا علیهم السلام مر جبریان را
  • Cebrîlerin Peygamberlerin cevabı

  • انبیا گفتند کاری آفرید ** وصفهایی که نتان زان سر کشید
  • Peygamberler dediler ki: “Evet… Allah, çekinip kurtulmaya imkan bulunmayan sıfatlar yaratmıştır.

  • و آفرید او وصفهای عارضی ** که کسی مبغوض می‌گردد رضی 2910
  • Fakat arızi sıfatlar da yarattı ki onları terk etmek mümkündür; herkesin nefretini kazanan kişi, o sıfatları terk eder, huylarından vazgeçerse herkesin sevgisini kazanır, herkes ondan razı olur.

  • سنگ را گویی که زر شو بیهده‌ست ** مس را گویی که زر شو راه هست
  • Taşa altın ol demek beyhudedir ama bakıra altın ol dersen yeri var; bakır pekâlâ altın olabilir.

  • ریگ را گویی که گل شو عاجزست ** خاک را گویی که گل شو جایزست
  • Kuma toprak ol dersen âcizdir, toprak olamaz. Fakat toprağa balçık ol desen bu söz yerindedir, toprak, balçık olabilir.

  • رنجها دادست کان را چاره نیست ** آن بمثل لنگی و فطس و عمیست
  • Allah, insana topallık, yassı, burunluluk, körlük gibi çaresiz illetler vermiştir ama,

  • رنجها دادست کان را چاره هست ** آن بمثل لقوه و درد سرست
  • Ağız, yüz çarpıklığı, yahut baş ağrısı gibi bazı illetler de vermiştir ki bunlara çare vardır.

  • این دواها ساخت بهر ایتلاف ** نیست این درد و دواها از گزاف 2915
  • Allah bu ilâçları, insanlara iyilik vermek için yarattı. Dertler, devalar saçma değil ya!

  • بلک اغلب رنجها را چاره هست ** چون بجد جویی بیاید آن بدست
  • Hatta dertlerin çoğunun devası, çaresi vardır. Adamakıllı aradın, üstüne düştün mü ele geçer!”

  • مکرر کردن کافران حجتهای جبریانه را
  • Kâfirlerin tekrar Cebrîce deliller getirmeleri

  • قوم گفتند ای گروه این رنج ما ** نیست زان رنجی که بپذیرد دوا
  • Onlarsa “Bu, bizim derdimiz, deva kabul eder dert değil.

  • سالها گفتید زین افسون و پند ** سخت‌تر می‌گشت زان هر لحظه بند
  • Siz yıllarca öğütler verdiniz, afsunlar okudunuz. Bizim de her lâhza derdimiz arttı, bağımız kuvvetlendi.

  • گر دوا را این مرض قابل بدی ** آخر از وی ذره‌ای زایل شدی
  • Eğer bu hastalık, iyileşecek bir hastalık olsaydı nihayet bir zerresi olsun geçerdi.

  • سده چون شد آب ناید در جگر ** گر خورد دریا رود جایی دگر 2920
  • İnsan susuzluk hastalığına uğrarsa içtiği su, ciğere gitmez… Denizi içse başka bir yere gider.

  • لاجرم آماس گیرد دست و پا ** تشنگی را نشکند آن استقا
  • Nihayet el ayak şişer... Su içmek, susuzluğu bir türlü geçirmez” dediler.

  • باز جواب انبیا علیهم السلام ایشان را
  • Peygamberlerin, tekrar onlara cevap vermeleri

  • انبیا گفتند نومیدی بدست ** فضل و رحمتهای باری بی‌حدست
  • Peygamberler dediler ki: “Ümitsizliğe düşmek kötüdür. Allah’ın ihsan ve rahmetlerine son yoktur.

  • از چنین محسن نشاید ناامید ** دست در فتراک این رحمت زنید
  • Böyle bir ihsan sahibinden ümit kesmek hiç de yaraşmaz. Bu rahmete el atın, yapışın!

  • ای بسا کارا که اول صعب گشت ** بعد از آن بگشاده شد سختی گذشت
  • Nice işler vardır ki ilk önce güç görünür de sonradan kolaylaşır, o güçlük geçer gider.

  • بعد نومیدی بسی اومیدهاست ** از پس ظلمت بسی خورشیدهاست 2925
  • Ümitsizlikten sonra nice ümitler var… Karanlığın ardında nice güneşler var!

  • خود گرفتم که شما سنگین شدیت ** قفلها بر گوش و بر دل بر زدیت
  • Esasen tutalım yürekleriniz taş kesildi, kulağınıza, gönlünüze kilitler vuruldu.

  • هیچ ما را با قبولی کار نیست ** کار ما تسلیم و فرمان کردنیست
  • Sözümüzü kabul edecek yahut etmeyeceksiniz… biz buna aldırış etmeyiz. Aldırış ettiğimiz şey Allah’a teslim olmak, fermanını yerine getirmektedir.

  • او بفرمودستمان این بندگی ** نیست ما را از خود این گویندگی
  • Bize o kulluğu o buyurdu… Bu söz söylememiz, kendiliğimizden değil ki!

  • جان برای امر او داریم ما ** گر به ریگی گوید او کاریم ما
  • Canımız, onun emrini yerine getirmek için… Bunun için yaşıyoruz, bunun için yaratıldık. Kuma tohum ek dese bile biz ekeriz.

  • غیر حق جان نبی را یار نیست ** با قبول و رد خلقش کار نیست 2930
  • Peygamberin canına Allah’tan başka bir dost yoktur. Halk, sözünü kabul edecekmiş, reddedecekmiş… Bununla hiçbir alışverişi bulunmaz ki!

  • مزد تبلیغ رسالاتش ازوست ** زشت و دشمن‌رو شدیم از بهر دوست
  • Allah, emirlerini halka bildirir, bunu için alacağı ücreti de Allah verir. Biz, sevgilinin uğrunda halka çirkin göründük; yüzümüz, düşman yüzüne benzedi gitti!

  • ما برین درگه ملولان نیستیم ** تا ز بعد راه هر جا بیستیم
  • Fakat bu kapıdan usanmadık da, usanmayız da. Yol uzun olduğundan her yerde oturup dinleniyoruz.

  • دل فرو بسته و ملول آنکس بود ** کز فراق یار در محبس بود
  • Sevgiliden ayrılan, hapislere düşen adamın gönlü soğur, o çeşit adam usanır, bıkar.

  • دلبر و مطلوب با ما حاضرست ** در نثار رحمتش جان شاکرست
  • Hâlbuki bizim sevgilimiz, bizim dilediğimiz canan, bizimle beraber… Rahmetini saçıp durmakta; canımız da ona şükretmekte.

  • در دل ما لاله‌زار و گلشنیست ** پیری و پژمردگی را راه نیست 2935
  • Bizim gönlümüzde lâlelik var, gül bahçesi var. Oraya solmanın, perişan olmanın yolu yok!

  • دایما تر و جوانیم و لطیف ** تازه و شیرین و خندان و ظریف
  • Daima terütazeyiz, daima genciz, lâtifiz… Daima güzeliz, tatlıyız, daima gülüp durmadayız, zarifiz!

  • پیش ما صد سال و یکساعت یکیست ** که دراز و کوته از ما منفکیست
  • Bizce yüzyılla bir saat birdir… Uzun yol, kısa zaman bize göre değil!

  • آن دراز و کوتهی در جسمهاست ** آن دراز و کوته اندر جان کجاست
  • O uzunluk, kısalık cisimlere göredir, cana nasıl sığar.

  • سیصد و نه سال آن اصحاب کهف ** پیششان یک روز بی اندوه و لهف
  • Eshabı Kehif, üç yüz dokuz yıl yattılar. Uyudular ama bu üç yüz dokuz yıl, onlara bir gün geldi, ne gamlandılar, ne teessüf ettiler.

  • وانگهی بنمودشان یک روز هم ** که به تن باز آمد ارواح از عدم 2940
  • Uyandıkları anda uyudukları o uzun yıllar, kendilerine bir gün gibi göründü. Çünkü ruhları, yokluktan tekrar bedenlerine geldi.