English    Türkçe    فارسی   

3
2911-2960

  • سنگ را گویی که زر شو بیهده‌ست ** مس را گویی که زر شو راه هست
  • Taşa altın ol demek beyhudedir ama bakıra altın ol dersen yeri var; bakır pekâlâ altın olabilir.

  • ریگ را گویی که گل شو عاجزست ** خاک را گویی که گل شو جایزست
  • Kuma toprak ol dersen âcizdir, toprak olamaz. Fakat toprağa balçık ol desen bu söz yerindedir, toprak, balçık olabilir.

  • رنجها دادست کان را چاره نیست ** آن بمثل لنگی و فطس و عمیست
  • Allah, insana topallık, yassı, burunluluk, körlük gibi çaresiz illetler vermiştir ama,

  • رنجها دادست کان را چاره هست ** آن بمثل لقوه و درد سرست
  • Ağız, yüz çarpıklığı, yahut baş ağrısı gibi bazı illetler de vermiştir ki bunlara çare vardır.

  • این دواها ساخت بهر ایتلاف ** نیست این درد و دواها از گزاف 2915
  • Allah bu ilâçları, insanlara iyilik vermek için yarattı. Dertler, devalar saçma değil ya!

  • بلک اغلب رنجها را چاره هست ** چون بجد جویی بیاید آن بدست
  • Hatta dertlerin çoğunun devası, çaresi vardır. Adamakıllı aradın, üstüne düştün mü ele geçer!”

  • مکرر کردن کافران حجتهای جبریانه را
  • Kâfirlerin tekrar Cebrîce deliller getirmeleri

  • قوم گفتند ای گروه این رنج ما ** نیست زان رنجی که بپذیرد دوا
  • Onlarsa “Bu, bizim derdimiz, deva kabul eder dert değil.

  • سالها گفتید زین افسون و پند ** سخت‌تر می‌گشت زان هر لحظه بند
  • Siz yıllarca öğütler verdiniz, afsunlar okudunuz. Bizim de her lâhza derdimiz arttı, bağımız kuvvetlendi.

  • گر دوا را این مرض قابل بدی ** آخر از وی ذره‌ای زایل شدی
  • Eğer bu hastalık, iyileşecek bir hastalık olsaydı nihayet bir zerresi olsun geçerdi.

  • سده چون شد آب ناید در جگر ** گر خورد دریا رود جایی دگر 2920
  • İnsan susuzluk hastalığına uğrarsa içtiği su, ciğere gitmez… Denizi içse başka bir yere gider.

  • لاجرم آماس گیرد دست و پا ** تشنگی را نشکند آن استقا
  • Nihayet el ayak şişer... Su içmek, susuzluğu bir türlü geçirmez” dediler.

  • باز جواب انبیا علیهم السلام ایشان را
  • Peygamberlerin, tekrar onlara cevap vermeleri

  • انبیا گفتند نومیدی بدست ** فضل و رحمتهای باری بی‌حدست
  • Peygamberler dediler ki: “Ümitsizliğe düşmek kötüdür. Allah’ın ihsan ve rahmetlerine son yoktur.

  • از چنین محسن نشاید ناامید ** دست در فتراک این رحمت زنید
  • Böyle bir ihsan sahibinden ümit kesmek hiç de yaraşmaz. Bu rahmete el atın, yapışın!

  • ای بسا کارا که اول صعب گشت ** بعد از آن بگشاده شد سختی گذشت
  • Nice işler vardır ki ilk önce güç görünür de sonradan kolaylaşır, o güçlük geçer gider.

  • بعد نومیدی بسی اومیدهاست ** از پس ظلمت بسی خورشیدهاست 2925
  • Ümitsizlikten sonra nice ümitler var… Karanlığın ardında nice güneşler var!

  • خود گرفتم که شما سنگین شدیت ** قفلها بر گوش و بر دل بر زدیت
  • Esasen tutalım yürekleriniz taş kesildi, kulağınıza, gönlünüze kilitler vuruldu.

  • هیچ ما را با قبولی کار نیست ** کار ما تسلیم و فرمان کردنیست
  • Sözümüzü kabul edecek yahut etmeyeceksiniz… biz buna aldırış etmeyiz. Aldırış ettiğimiz şey Allah’a teslim olmak, fermanını yerine getirmektedir.

  • او بفرمودستمان این بندگی ** نیست ما را از خود این گویندگی
  • Bize o kulluğu o buyurdu… Bu söz söylememiz, kendiliğimizden değil ki!

  • جان برای امر او داریم ما ** گر به ریگی گوید او کاریم ما
  • Canımız, onun emrini yerine getirmek için… Bunun için yaşıyoruz, bunun için yaratıldık. Kuma tohum ek dese bile biz ekeriz.

  • غیر حق جان نبی را یار نیست ** با قبول و رد خلقش کار نیست 2930
  • Peygamberin canına Allah’tan başka bir dost yoktur. Halk, sözünü kabul edecekmiş, reddedecekmiş… Bununla hiçbir alışverişi bulunmaz ki!

  • مزد تبلیغ رسالاتش ازوست ** زشت و دشمن‌رو شدیم از بهر دوست
  • Allah, emirlerini halka bildirir, bunu için alacağı ücreti de Allah verir. Biz, sevgilinin uğrunda halka çirkin göründük; yüzümüz, düşman yüzüne benzedi gitti!

  • ما برین درگه ملولان نیستیم ** تا ز بعد راه هر جا بیستیم
  • Fakat bu kapıdan usanmadık da, usanmayız da. Yol uzun olduğundan her yerde oturup dinleniyoruz.

  • دل فرو بسته و ملول آنکس بود ** کز فراق یار در محبس بود
  • Sevgiliden ayrılan, hapislere düşen adamın gönlü soğur, o çeşit adam usanır, bıkar.

  • دلبر و مطلوب با ما حاضرست ** در نثار رحمتش جان شاکرست
  • Hâlbuki bizim sevgilimiz, bizim dilediğimiz canan, bizimle beraber… Rahmetini saçıp durmakta; canımız da ona şükretmekte.

  • در دل ما لاله‌زار و گلشنیست ** پیری و پژمردگی را راه نیست 2935
  • Bizim gönlümüzde lâlelik var, gül bahçesi var. Oraya solmanın, perişan olmanın yolu yok!

  • دایما تر و جوانیم و لطیف ** تازه و شیرین و خندان و ظریف
  • Daima terütazeyiz, daima genciz, lâtifiz… Daima güzeliz, tatlıyız, daima gülüp durmadayız, zarifiz!

  • پیش ما صد سال و یکساعت یکیست ** که دراز و کوته از ما منفکیست
  • Bizce yüzyılla bir saat birdir… Uzun yol, kısa zaman bize göre değil!

  • آن دراز و کوتهی در جسمهاست ** آن دراز و کوته اندر جان کجاست
  • O uzunluk, kısalık cisimlere göredir, cana nasıl sığar.

  • سیصد و نه سال آن اصحاب کهف ** پیششان یک روز بی اندوه و لهف
  • Eshabı Kehif, üç yüz dokuz yıl yattılar. Uyudular ama bu üç yüz dokuz yıl, onlara bir gün geldi, ne gamlandılar, ne teessüf ettiler.

  • وانگهی بنمودشان یک روز هم ** که به تن باز آمد ارواح از عدم 2940
  • Uyandıkları anda uyudukları o uzun yıllar, kendilerine bir gün gibi göründü. Çünkü ruhları, yokluktan tekrar bedenlerine geldi.

  • چون نباشد روز و شب یا ماه و سال ** کی بود سیری و پیری و ملال
  • Bu âlemde geceyle gündüz, ayla yıl bile olmazsa usanç, ihtiyarlık, bıkkınlık nasıl olur.

  • در گلستان عدم چون بی‌خودیست ** مستی از سغراق لطف ایزدیست
  • Yokluk gülistanında insan kendisinden geçer… o âlemdeki sarhoşluk, Allah lütfunun büyük kadehindendir.

  • لم یذق لم یدر هر کس کو نخورد ** کی بوهم آرد جعل انفاس ورد
  • Onu içmeyen, tadını tatmayan bilmez, anlamaz. Gül kokusu, bok böceğinin aklına mı gelir?

  • نیست موهوم ار بدی موهوم آن ** همچو موهومان شدی معدوم آن
  • Bu zevk mevhum değildir. Mevhum olsaydı da mevhumlar gibi yok olurdu.

  • دوزخ اندر وهم چون آرد بهشت ** هیچ تابد روی خوب از خوک زشت 2945
  • Cehennem, nasıl olur da aklına cenneti getirir? Çirkin domuzda güzel yüz ne gezer?

  • هین گلوی خود مبر هان ای مهان ** این‌چنین لقمه رسیده تا دهان
  • Kendin gel, aklını başına devşir de böyle bir lokma ağzına kadar gelmişken kendi boğazını kendin sıkma a aşağılık kişi!

  • راههای صعب پایان برده‌ایم ** ره بر اهل خویش آسان کرده‌ایم
  • Biz sarp yolları vardırdık… Bize uyanlara yolu kolaylattık.

  • مکرر کردن قوم اعتراض ترجیه بر انبیا علیهم‌السلام
  • Peygamberlerin “imana gelin” diye ricalarına karşı halkın tekrar itiraz etmesi

  • قوم گفتند از شما سعد خودیت ** نحس مایید و ضدیت و مرتدیت
  • Sebâlılar, “Siz kendinizce yomlu yıldızlarsanız ama bize göre yomsuzsunuz; bizimle zıtsınız, bize aykırısınız siz.

  • جان ما فارغ بد از اندیشه‌ها ** در غم افکندید ما را و عنا
  • Hiçbir düşüncemiz yokken bizi dertlere, meşakkatlere saldınız.

  • ذوق جمعیت که بود و اتفاق ** شد ز فال زشتتان صد افتراق 2950
  • Biz, birbirimizle uzlaşmış bir topluluk, sizin kötü haberlerinizle aramıza yüzlerce ayrılık düştü.

  • طوطی نقل شکر بودیم ما ** مرغ مرگ‌اندیش گشتیم از شما
  • Biz şekerler yiyen dudu kuşlarıydık… Sizin yüzünüzden ölümü düşünen baykuşlara döndük.

  • هر کجا افسانه‌ی غم‌گستریست ** هر کجا آوازه‌ی مستنکریست
  • Nerede bir gam masalı varsa, nerede bir kötü, bir kabul edilmeyecek ses duyulursa…

  • هر کجا اندر جهان فال بذست ** هر کجا مسخی نکالی ماخذست
  • Bu âlemde nerede bir kötüye yormak, nerede bir kötü surete dönmek, nerede bir azap varsa,

  • در مثال قصه و فال شماست ** در غم‌انگیزی شما را مشتهاست
  • Hepsi sizin söylediğiniz sözlerde sizin getirdiğiniz misallerde, sizin yormanızda. Bütün hırsınız, zevkiniz, âlemi derde düşürmek” dediler.

  • باز جواب انبیا علیهم السلام
  • Peygamberlerin cevapları

  • انبیا گفتند فال زشت و بد ** از میان جانتان دارد مدد 2955
  • Peygamberler dediler ki: “Çirkin ve kötüye yormak, sizin ruhunuzdan meydana gelen bir şey. Bu kabahat biz de değil, sizde.

  • گر تو جایی خفته باشی با خطر ** اژدها در قصد تو از سوی سر
  • Bir tehlikeli yerde uyusan, bir ejderha da başucundan sana doğru gelmeye başlasa,

  • مهربانی مر ترا آگاه کرد ** که بجه زود ار نه اژدرهات خورد
  • Merhametli birisi “Çabuk kalk, yoksa ejderha yutacak” diye seni uyandırsa,

  • تو بگویی فال بد چون می‌زنی ** فال چه بر جه ببین در روشنی
  • “Neye kötüye yoruyorsun” der misin? Ne yorması, kalk da aydınlık bir bak, gör!

  • از میان فال بد من خود ترا ** می‌رهانم می‌برم سوی سرا
  • Ben, seni kötü yorumdan kurtarıyor da devlet yurduna götürüyorum.

  • چون نبی آگه کننده‌ست از نهان ** کو بدید آنچ ندید اهل جهان 2960
  • Çünkü peygamber, gizli şeyi bilip seni de o şeyden agâh eden adamdır. O, cihan halkının örmediği şeyleri görmüştür.