جمله را زان مشک او سیراب کرد ** اشتران و هر کسی زان آب خورد

راویه پر کرد و مشک از مشک او ** ابر گردون خیره ماند از رشک او

این کسی دیدست کز یک راویه ** سرد گردد سوز چندان هاویه

این کسی دیدست کز یک مشک آب ** گشت چندین مشک پر بی اضطراب

مشک خود روپوش بود و موج فضل ** می‌رسید از امر او از بحر اصل 3150

آب از جوشش همی‌گردد هوا ** و آن هوا گردد ز سردی آبها

بلک بی علت و بیرون زین حکم ** آب رویانید تکوین از عدم

تو ز طفلی چون سببها دیده‌ای ** در سبب از جهل بر چفسیده‌ای

با سببها از مسبب غافلی ** سوی این روپوشها زان مایلی

چون سببها رفت بر سر می‌زنی ** ربنا و ربناها می‌کنی 3155

رب می‌گوید برو سوی سبب ** چون ز صنعم یاد کردی ای عجب

گفت زین پس من ترا بینم همه ** ننگرم سوی سبب و آن دمدمه

گویدش ردوا لعادوا کار تست ** ای تو اندر توبه و میثاق سست

لیک من آن ننگرم رحمت کنم ** رحمتم پرست بر رحمت تنم

ننگرم عهد بدت بدهم عطا ** از کرم این دم چو می‌خوانی مرا 3160

قافله حیران شد اندر کار او ** یا محمد چیست این ای بحر خو

کرده‌ای روپوش مشک خرد را ** غرقه کردی هم عرب هم کرد را

مشک آن غلام ازغیب پر آب کردن بمعجزه و آن غلام سیاه را سپیدرو کردن باذن الله تعالی

ای غلام اکنون تو پر بین مشک خود ** تا نگویی درشکایت نیک و بد

آن سیه حیران شد از برهان او ** می‌دمید از لامکان ایمان او

چشمه‌ای دید از هوا ریزان شده ** مشک او روپوش فیض آن شده 3165

زان نظر روپوشها هم بر درید ** تا معین چشمه‌ی غیبی بدید

چشمها پر آب کرد آن دم غلام ** شد فراموشش ز خواجه وز مقام

دست و پایش ماند از رفتن به راه ** زلزله افکند در جانش اله

باز بهر مصلحت بازش کشید ** که به خویش آ باز رو ای مستفید

وقت حیرت نیست حیرت پیش تست ** این زمان در ره در آ چالاک و چست 3170

دستهای مصطفی بر رو نهاد ** بوسه‌های عاشقانه بس بداد

مصطفی دست مبارک بر رخش ** آن زمان مالید و کرد او فرخش

شد سپید آن زنگی و زاده‌ی حبش ** همچو بدر و روز روشن شد شبش

یوسفی شد در جمال و در دلال ** گفتش اکنون رو بده وا گوی حال

او همی‌شد بی سر و بی پای مست ** پای می‌نشناخت در رفتن ز دست 3175

پس بیامد با دو مشک پر روان ** سوی خواجه از نواحی کاروان

دیدن خواجه غلام خود را سپید و ناشناختن کی اوست و گفتن کی غلام مرا تو کشته‌ای خونت گرفت و خدا ترا به دست من انداخت

خواجه از دورش بدید و خیره ماند ** از تحیر اهل آن ده را بخواند

راویه‌ی ما اشتر ما هست این ** پس کجا شد بنده‌ی زنگی‌جبین

این یکی بدریست می‌آید ز دور ** می‌زند بر نور روز از روش نور

کو غلام ما مگر سرگشته شد ** یا بدو گرگی رسید و کشته شد 3180

چون بیامد پیش گفتش کیستی ** از یمن زادی و یا ترکیستی

گو غلامم را چه کردی راست گو ** گر بکشتی وا نما حیلت مجو

گفت اگر کشتم بتو چون آمدم ** چون به پای خود درین خون آمدم

کو غلام من بگفت اینک منم ** کرد دست فضل یزدان روشنم

هی چه می‌گویی غلام من کجاست ** هین نخواهی رست از من جز براست 3185

گفت اسرار ترا با آن غلام ** جمله وا گویم یکایک من تمام

زان زمانی که خریدی تو مرا ** تا به اکنون باز گویم ماجرا

تا بدانی که همانم در وجود ** گرچه از شبدیز من صبحی گشود

رنگ دیگر شد ولیکن جان پاک ** فارغ از رنگست و از ارکان و خاک

تن‌شناسان زود ما را گم کنند ** آب‌نوشان ترک مشک و خم کنند 3190

جان‌شناسان از عددها فارغ‌اند ** غرقه‌ی دریای بی‌چونند و چند

جان شو و از راه جان جان را شناس ** یار بینش شو نه فرزند قیاس

چون ملک با عقل یک سررشته‌اند ** بهر حکمت را دو صورت گشته‌اند

آن ملک چون مرغ بال و پر گرفت ** وین خرد بگذاشت پر و فر گرفت

لاجرم هر دو مناصر آمدند ** هر دو خوش رو پشت همدیگر شدند 3195