چشمه‌ای دید از هوا ریزان شده ** مشک او روپوش فیض آن شده

چشمه‌ای دید از هوا ریزان شده ** مشک او روپوش فیض آن شده 3165

زان نظر روپوشها هم بر درید ** تا معین چشمه‌ی غیبی بدید

چشمها پر آب کرد آن دم غلام ** شد فراموشش ز خواجه وز مقام

دست و پایش ماند از رفتن به راه ** زلزله افکند در جانش اله

باز بهر مصلحت بازش کشید ** که به خویش آ باز رو ای مستفید

وقت حیرت نیست حیرت پیش تست ** این زمان در ره در آ چالاک و چست 3170

دستهای مصطفی بر رو نهاد ** بوسه‌های عاشقانه بس بداد

مصطفی دست مبارک بر رخش ** آن زمان مالید و کرد او فرخش

شد سپید آن زنگی و زاده‌ی حبش ** همچو بدر و روز روشن شد شبش

یوسفی شد در جمال و در دلال ** گفتش اکنون رو بده وا گوی حال

او همی‌شد بی سر و بی پای مست ** پای می‌نشناخت در رفتن ز دست 3175

پس بیامد با دو مشک پر روان ** سوی خواجه از نواحی کاروان

دیدن خواجه غلام خود را سپید و ناشناختن کی اوست و گفتن کی غلام مرا تو کشته‌ای خونت گرفت و خدا ترا به دست من انداخت

خواجه از دورش بدید و خیره ماند ** از تحیر اهل آن ده را بخواند

راویه‌ی ما اشتر ما هست این ** پس کجا شد بنده‌ی زنگی‌جبین

این یکی بدریست می‌آید ز دور ** می‌زند بر نور روز از روش نور

کو غلام ما مگر سرگشته شد ** یا بدو گرگی رسید و کشته شد 3180

چون بیامد پیش گفتش کیستی ** از یمن زادی و یا ترکیستی

گو غلامم را چه کردی راست گو ** گر بکشتی وا نما حیلت مجو

گفت اگر کشتم بتو چون آمدم ** چون به پای خود درین خون آمدم

کو غلام من بگفت اینک منم ** کرد دست فضل یزدان روشنم

هی چه می‌گویی غلام من کجاست ** هین نخواهی رست از من جز براست 3185

گفت اسرار ترا با آن غلام ** جمله وا گویم یکایک من تمام

زان زمانی که خریدی تو مرا ** تا به اکنون باز گویم ماجرا

تا بدانی که همانم در وجود ** گرچه از شبدیز من صبحی گشود

رنگ دیگر شد ولیکن جان پاک ** فارغ از رنگست و از ارکان و خاک

تن‌شناسان زود ما را گم کنند ** آب‌نوشان ترک مشک و خم کنند 3190

جان‌شناسان از عددها فارغ‌اند ** غرقه‌ی دریای بی‌چونند و چند

جان شو و از راه جان جان را شناس ** یار بینش شو نه فرزند قیاس

چون ملک با عقل یک سررشته‌اند ** بهر حکمت را دو صورت گشته‌اند

آن ملک چون مرغ بال و پر گرفت ** وین خرد بگذاشت پر و فر گرفت

لاجرم هر دو مناصر آمدند ** هر دو خوش رو پشت همدیگر شدند 3195

هم ملک هم عقل حق را واجدی ** هر دو آدم را معین و ساجدی

نفس و شیطان بوده ز اول واحدی ** بوده آدم را عدو و حاسدی

آنک آدم را بدن دید او رمید ** و آنک نور متمن دید او خمید

آن دو دیده‌روشنان بودند ازین ** وین دو را دیده ندیده غیر طین

این بیان اکنون چو خر بر یخ بماند ** چون نشاید بر جهود انجیل خواند 3200

کی توان با شیعه گفتن از عمر ** کی توان بربط زدن در پیش کر

لیک گر در ده به گوشه یک کسست ** های هویی که برآوردم بسست

مستحق شرح را سنگ و کلوخ ** ناطقی گردد مشرح با رسوخ

بیان آنک حق تعالی هرچه داد و آفرید از سماوات و ارضین و اعیان و اعراض همه باستدعاء حاجت آفرید خود را محتاج چیزی باید کردن تا بدهد کی امن یجیب المضطر اذا دعاه اضطرار گواه استحقاقست

آن نیاز مریمی بودست و درد ** که چنان طفلی سخن آغاز کرد

جزو او بی او برای او بگفت ** جزو جزوت گفت دارد در نهفت 3205

دست و پا شاهد شوندت ای رهی ** منکری را چند دست و پا نهی

ور نباشی مستحق شرح و گفت ** ناطقه‌ی ناطق ترا دید و بخفت

هر چه رویید از پی محتاج رست ** تا بیابد طالبی چیزی که جست

حق تعالی گر سماوات آفرید ** از برای دفع حاجات آفرید

هر کجا دردی دوا آنجا رود ** هر کجا فقری نوا آنجا رود 3210

هر کجا مشکل جواب آنجا رود ** هر کجا کشتیست آب آنجا رود

آب کم جو تشنگی آور بدست ** تا بجوشد آب از بالا و پست

تا نزاید طفلک نازک گلو ** کی روان گردد ز پستان شیر او

رو بدین بالا و پستیها بدو ** تا شوی تشنه و حرارت را گرو