چون شنید اینها دوان شد تیز و تفت ** بر در موسی کلیم الله رفت

Bunları duyunca ateşlenip koşa koşa Musa Kelimullah’ın kapısına dayandı.

رو همی‌مالید در خاک او ز بیم ** که مرا فریاد رس زین ای کلیم

Korkudan kapısının toprağına yüz sürmekte, Ey Kelîm, feryadıma yetiş demekteydi.

گفت رو بفروش خود را و بره ** چونک استا گشته‌ای بر جه ز چه

Musa, “Yürü, yüzünü yerlere döşe de kurtul. Mademki usta oldun, kuyudan sıçra, çık!

بر مسلمانان زیان انداز تو ** کیسه و همیانها را کن دوتو 3370

Hadi Müslümanlara ziyan ver, keseni, dağarcığını iki kat doldur.

من درون خشت دیدم این قضا ** که در آیینه عیان شد مر ترا

Ben, sana aynada görünen bu kaza ve kaderi kerpiçte gördüm.

عاقل اول بیند آخر را بدل ** اندر آخر بیند از دانش مقل

Akıllı kişiye, sonda görülecek şey önceden görünür, gönlüne doğar; bilgisi az kişiye sonunda!” dedi.

باز زاری کرد کای نیکوخصال ** مر مرا در سر مزن در رو ممال

Adam tekrar feryat edip dedi ki: “Ey iyi ahlâklı, lütfet. Başıma kakma yüzüme vurma.

از من آن آمد که بودم ناسزا ** ناسزایم را تو ده حسن الجزا

Ben, iyiliğe lâyık bir adam değilim, ancak öyle hareket edebilirdim… Ettim de. Sen, benim liyakatsızlığıma iyi bir karşılık ver, lütfet.”

گفت تیری جست از شست ای پسر ** نیست سنت کید آن واپس به سر 3375

Musa, “Oğul, şastten bir oktur fırladı, geri gelmesi âdet değildir ki.

لیک در خواهم ز نیکوداوری ** تا که ایمان آن زمان با خود بری

Fakat bir iyilikte bulunmak isterim; ölüm zamanı imansız kalmayasın, imanlı ölesin.

چونک ایمان برده باشی زنده‌ای ** چونک با ایمان روی پاینده‌ای

İmanını yoldaş edindin mi dirisin… İmanla gittin mi ebedîsin” dedi.

هم در آن دم حال بر خواجه بگشت ** تا دلش شوریده و آوردند طشت

Tam bu sırada adamın hali değişti gönlü bulandı, leğen getirdiler.

شورش مرگست نه هیضه‌ی طعام ** قی چه سودت دارد ای بدبخت خام

Bu, yemekten meydana gelen gönül bulantısı değil, ölüm alâmeti! A ham betbaht, kay etmenin ne faydası var sana?

چار کس بردند تا سوی وثاق ** ساق می‌مالید او بر پشت ساق 3380

Dört kişi alıp evine götürdüler. Adamcağızın ayakları birbirine dolaşıyordu.

پند موسی نشنوی شوخی کنی ** خویشتن بر تیغ پولادی زنی

Musa’nın öğüdünü dinlemiyor, halifelikte bulunuyorsun ha… Fakat kandini çeliği sağlam bir kılıcın üstüne atıyorsun!

شرم ناید تیغ را از جان تو ** آن تست این ای برادر آن تو

Kılıç, senin canını alıverir, hiç utanıp sıkılmaz. Kardeş, bu senin lâyığındır, lâyığın!

دعاکردن موسی آن شخص را تا بایمان رود از دنیا

Musa’nın, o adamın imanla ölmesi için duası

موسی آمد در مناجات آن سحر ** کای خدا ایمان ازو مستان مبر

Musa, o seher çağı duaya başladı: “Yarabbi, sen, onun imanını alma.

پادشاهی کن برو بخشا که او ** سهو کرد و خیره‌رویی و غلو

Padişahlıkta bulun, bağışla onu… O yanılmış, şaşırmış, haddini bilmemiş, haddinden fazla ileri gitmiş!

گفتمش این علم نه درخورد تست ** دفع پندارید گفتم را و سست 3385

Bu bilgi, senin harcın değil dedim ama sözümü anlamadı. Başımdan savıyorum sandı.

دست را بر اژدها آنکس زند ** که عصا را دستش اژدرها کند

Sopasını ejderha yapabilen kişi ejderhaya el atabilir.

سر غیب آن را سزد آموختن ** که ز گفتن لب تواند دوختن

Dudağını yumup söylemeyen, sırrı gizleyebilen, gayb sırrını öğrenebilir.

درخور دریا نشد جز مرغ آب ** فهم کن والله اعلم بالصواب

Su kuşundan başka kuş denize atılmaz, artık anlayıver… Doğrusunu Allah daha iyi bilir.

او به دریا رفت و مرغ‌آبی نبود ** گشت غرقه دست گیرش ای ودود

O da suda yaşayan kuş olmadığı halde denize atıldı, boğuluyor… Ey merhametli Allah, sen elini tut! “

اجابت کردن حق تعالی دعای موسی را علیه السلام

Ulu Allah’ın Musa aleyhisselâm’ın duasını kabul etmesi

گفت بخشیدم بدو ایمان نعم ** ور تو خواهی این زمان زنده‌ش کنم 3390

Allah dedi ki: “Peki… İmanını bağışladım. Hatta dilersen şimdi dirilteyim de…

بلک جمله مردگان خاک را ** این زمان زنده کنم بهر ترا

Değil yalnız onu, hatırın için bütün ölüp gömülmüş olanları dirilteyim.

گفت موسی این جهان مردنست ** آن جهان انگیز کانجا روشنست

Musa, “Yarabbi, bu dünya ölümlü dünyadır. Sen, onu aydınlık âlemde dirilt.

این فناجا چون جهان بود نیست ** بازگشت عاریت بس سود نیست

Bu fena dünya, varlık dünyası değil. Sonunda yine ölecek değil mi… âriyet dirilmede ne fayda var?

رحمتی افشان بر ایشان هم کنون ** در نهان‌خانه‌ی لدینا محضرون

Sen, şimdi onlara, gözlerden gizli olan “Ledeyna muhdarun“ yurdunda rahmet saç!“ dedi.

تابدانی که زیان جسم و مال ** سود جان باشد رهاند از وبال 3395

Ey insan, cisim ve mal ziyanı, cana faydadır canı vebalden kurtarır.

پس ریاضت را به جان شو مشتری ** چون سپردی تن به خدمت جان بری

Sen de riyazata canla, başla müşteri ol. Tenini riyazata verdin mi canını kurtardın demektir.

ور ریاضت آیدت بی اختیار ** سر بنه شکرانه ده ای کامیار

Ey bahtı yaver kişi, gönlüne ihtiyatsız riyazat isteği gelirse secdeye baş koy, şükranelikler ver.

چون حقت داد آن ریاضت شکر کن ** تو نکردی او کشیدت ز امر کن

Mademki Allah, o riyazat isteğini verdi, şükürler et. O istek, sana kendiliğinden gelmedi, seni “Kün“ emriyle riyazata çekti.

حکایت آن زنی کی فرزندش نمی‌زیست بنالید جواب آمد کی آن عوض ریاضت تست و به جای جهاد مجاهدانست ترا

Çocuğu yaşamayan kadının ağlayıp inlemesi, “Bu, senin riyazatına karşılıktır, senin için, mücahitlerin cihadına mukabildir” diye cevap gelmesi

آن زنی هر سال زاییدی پسر ** بیش از شش مه نبودی عمرور

Bir kadın vardı, her yıl bir çocuk doğururdu. Fakat çocuk, altı aydan fazla yaşamazdı.

یاسه مه یا چار مه گشتی تباه ** ناله کرد آن زن که افغان ای اله 3400

Üç aylıkken yahut dört aylıkken ölür giderdi. Kadın feryat ederek dedi ki: Yarabbi,

نه مهم بارست و سه ماهم فرح ** نعمتم زوتر رو از قوس قزح

Bu çocuklar, bana dokuz ay yük oluyor, üç aycağız da ferahlık veriyor. Bana verdiğin nimet eleği sağmadan da tez geçip gidiveriyor!“

پیش مردان خدا کردی نفیر ** زین شکایت آن زن از درد نذیر

Allah erlerine ağlayıp yalvarmakta, çocuklarının ölümünden şikâyet etmekteydi.

بیست فرزند این‌چنین در گور رفت ** آتشی در جانشان افتاد تفت

Bu suretle tam yirmi oğlu öldü, ciğerine bir yaman ateştir düştü.

تا شبی بنمود او را جنتی ** باقیی سبزی خوشی بی ضنتی

Nihayet bir gece o kadına rüyasında yemyeşil güze, kusursuz, ebediyet yurdunu, cenneti gösterdiler.

باغ گفتم نعمت بی‌کیف را ** کاصل نعمتهاست و مجمع باغها 3405

Keyfiyete sığmayan nimete cennet dedim. Bağ bahçe dedim. Çünkü orası, nimetlerin de aslıdır, bağların, bahçelerin de toplandığı yer.

ورنه لا عین رات چه جای باغ ** گفت نور غیب را یزدان چراغ

Yoksa ne bağı? Orada öyle şeyler var ki gözler görmemiştir.

مثل نبود آن مثال آن بود ** تا برد بوی آنک او حیران بود

Bu ancak misaldir, onun misli değil. Bu misal de anlamaktan âciz olan bir koku alsın, anlasın diye getirilir.

حاصل آن زن دید آن را مست شد ** زان تجلی آن ضعیف از دست شد

Hulâsa kadıncağız, cenneti görüp mest oldu. O teselliye uğrayınca elden çıktı, kendinden geçti!

دید در قصری نبشته نام خویش ** آن خود دانستش آن محبوب‌کیش

Köşkün birinde adının yazılı olduğunu gördü, o âşık orasını kendinin sandı.

بعد از آن گفتند کین نعمت وراست ** کو بجان بازی بجز صادق نخاست 3410

Sonra ona dediler ki: “Bu nimet, canını feda etmede doğru olan ve bu fedakârlıkta doğruluktan ayrılmayan kişinindir.

خدمت بسیار می‌بایست کرد ** مر ترا تا بر خوری زین چاشت‌خورد

Bir hayli hizmet etmek gerek ki sen de bu kuşluk kahvaltısından yiyesin!

چون تو کاهل بودی اندر التجا ** آن مصیبتها عوض دادت خدا

Fakat sen, Allah’a sığınmada tembellik ediyorsun. Allah da ona karşılık olarak sana o musibetleri verdi.“

گفت یا رب تا به صد سال و فزون ** این چنینم ده بریز از من تو خون

Kadın, “Yarabbi, yüzyıl, hatta daha fazla bir müddet benden kan dök, evlâtlarımı öldür… Razıyım “

اندر آن باغ او چو آمد پیش پیش ** دید در وی جمله فرزندان خویش

Yavaş yavaş, adım adım o bahçeye girince bütün çocuklarını orada gördü de,

گفت از من کم شد از تو گم نشد ** بی دو چشم غیب کس مردم نشد 3415

Dedi ki: “Yarabbi, ben kaybettim ama sen kaybetmemişsin! “Evet… İnsan, gaybi gören göze malik olmadıkça insan olamaz.

تو نکردی فصد و از بینی دوید ** خون افزون تا ز تب جانت رهید

Sen istemezsin, sebep olamazsın ama burnun kanar, bir hayli de kan akar… Derken ateşin geçer, kurtulursun.