English    Türkçe    فارسی   

3
3474-3523

  • آتش تو قصد مردم می‌کند ** نار کز وی زاد بر مردم زند
  • Kızgınlığın ateşin adamlara saldırmakta ya… Ondan meydana gelen ateş de adamlara saldırır.

  • آن سخنهای چو مار و کزدمت ** مار و کزدم گشت و می‌گیرد دمت 3475
  • O yılana, akrebe benzeyen sözlerin yılan ve akrep olur da seni kuyruğundan yakalar.

  • اولیا را داشتی در انتظار ** انتظار رستخیزت گشت یار
  • Velîlere uymadın, onları bekletip durdun, orada da kıyamet gününün beklenmesi san yâr olur, bekler durursun.

  • وعده‌ی فردا و پس‌فردای تو ** انتظار حشرت آمد وای تو
  • Hele yarın, hele öbür gün diye vaat eder, Allah’a dönmeyi sallar durursun ya… İşte bu bekleyiş, mahşerdeki beklemendir, vay sana!

  • منتظر مانی در آن روز دراز ** در حساب و آفتاب جان‌گداز
  • O uzun günde hesap için, canlar yakan güneşin altında bekler kalırsın…

  • کسمان را منتظر می‌داشتی ** تخم فردا ره روم می‌کاشتی
  • Çünkü sen dünyada göğü de, göktekileri de elbette yola girerim tohumunu eke eke beklemiştin!

  • خشم تو تخم سعیر دوزخست ** هین بکش این دوزخت را کین فخست 3480
  • Kızgınlığın, cehennem ateşinin tohumudur. Kendine gel de şu cehennemini söndür, çünkü o bir tuzaktır.

  • کشتن این نار نبود جز به نور ** نورک اطفا نارنا نحن الشکور
  • Bu ateşi ancak nur söndürebilir. Cehennem mümine “Nurun ateşimizi söndürdü“ der… Allah’a şükürler olsun!

  • گر تو بی نوری کنی حلمی بدست ** آتشت زنده‌ست و در خاکسترست
  • Nura sahip olmadığın halde yavaşlık, mülayimlik gösterirsen bu kötü bir şeydir. Çünkü ateşin sönmemiştir, küllenmiştir.

  • آن تکلف باشد و روپوش هین ** نار را نکشد به غیر نور دین
  • Bu hal, bir tekellüftür. Aklını başına al, ateşi din nurundan başka bir şey söndürmez.

  • تا نبینی نور دین آمن مباش ** کاتش پنهان شود یک روز فاش
  • Din nurunu görmedikçe emin olma… Çünkü gizli ateş, bir gün olur ortaya çıkar.

  • نور آبی دان و هم در آب چفس ** چونک داری آب از آتش مترس 3485
  • Nuru bir su bil, suya yapış… Suyu elde ettin mi ateşten korkma!

  • آب آتش را کشد کتش بخو ** می‌بسوزد نسل و فرزندان او
  • Ateşi su söndürür. Çünkü ateş, huyu muktezası suyun soyunu, sopunu, oğullarını, (yani ağaçları, otları) yakar, yandırır!

  • سوی آن مرغابیان رو روز چند ** تا ترا در آب حیوانی کشند
  • Birkaç günceğiz o su kuşlarının yanına git de seni Abıhayata ulaştırsınlar.

  • مرغ خاکی مرغ آبی هم‌تنند ** لیک ضدانند آب و روغنند
  • Karakuşuyla su kuşu, suret bakımından birdir ama suyla yağ gibi hakikatte birbirine zıttır,

  • هر یکی مر اصل خود را بنده‌اند ** احتیاطی کن بهم ماننده‌اند
  • Bunlar, birbirlerine benzerler ama her biri, kendi aslına kuldur, köledir. Dikkat ve ihtiyatla hareket et.

  • همچنانک وسوسه و وحی الست ** هر دو معقولند لیکن فرق هست 3490
  • Nitekim vesveseyle Elest deminin vahyi… Her ikisi de duyguyla değil, akılla anlaşılır; fakat aralarında fark var.

  • هر دو دلالان بازار ضمیر ** رختها را می‌ستایند ای امیر
  • Her ikisi de gönül pazarının tellâlıdır, her ikisi de matahlarını över, durur.

  • گر تو صراف دلی فکرت شناس ** فرق کن سر دو فکر چون نخاس
  • Gönül sarrafıysan fikrini anla, gönlüne geleni bil de esir tellâlı gibi bu iki fikri birbirinden ayırt et.

  • ور ندانی این دو فکرت از گمان ** لا خلابه گوی و مشتاب و مران
  • Eğer şüpheye düşüyor ve iki fikri ayırt edemiyorsan “Aldatmaca yok“ de; acele etme, koşma!

  • حیله دفع مغبون شدن در بیع و شرا
  • Alışverişte aldanmamanın çaresi

  • آن یکی یاری پیمبر را بگفت ** که منم در بیعها با غبن جفت
  • Bir dost, Peygamber’e “Ben alışverişte daima aldanıyorum.

  • مکر هر کس کو فروشد یا خرد ** همچو سحرست و ز راهم می‌برد 3495
  • Bir şey satan yahut alan kişinin hilesi sanki sihir… Gelip benim yolumu kesiyor“ dedi.

  • گفت در بیعی که ترسی از غرار ** شرط کن سه روز خود را اختیار
  • Peygamber dedi ki: “Alışverişte aldanmaktan korkuyorsan alacağın şeyi üç gün muhayyer olarak al.

  • که تانی هست از رحمان یقین ** هست تعجیلت ز شیطان لعین
  • Çünkü şüphe yok, yavaş iş Rahman’dandır. Acele edşinse melûn Şeytan’dan.“

  • پیش سگ چون لقمه نان افکنی ** بو کند آنگه خورد ای معتنی
  • Önüne bir lokma atsan köpek bile köpekliğiyle önce koklar da sonra yer a ihtiyatlı adam!

  • او ببینی بو کند ما با خرد ** هم ببوییمش به عقل منتقد
  • O burnuyla koklar, biz aklımızla koklarız. Hele bir bak, demek ki biz de her şeyi inceleyen aklımızla kokluyoruz.

  • با تانی گشت موجود از خدا ** تابه شش روز این زمین و چرخها 3500
  • Allah bile bu yerlerle gökleri yavaşlıkla ve tam altı günde yarattı.

  • ورنه قادر بود کو کن فیکون ** صد زمین و چرخ آوردی برون
  • Yoksa “Kün” der demez yerler de olurdu, gökler de; Allah, buna kadirdi. Hatta bir emreder etmez yüzlerce yer gök yaratabilirdi.

  • آدمی را اندک اندک آن همام ** تا چهل سالش کند مرد تمام
  • Allah bütün kudretiyle beraber insanı, yavaş yavaş ve tam kırk yılda kemal sahibi eder.

  • گرچه قادر بود کاندر یک نفس ** از عدم پران کند پنجاه کس
  • Bir anda yokluktan elli kişiyi uçurup bu âleme getirmeye kadirdi ama.

  • عیسی قادر بود کو از یک دعا ** بی توقف بر جهاند مرده را
  • İsa, bir dua ile hemencecik ölüyü diriltir de

  • خالق عیسی بنتواند که او ** بی توقف مردم آرد تو بتو 3505
  • İsa’yı yaratan, insanları bir anda yaratmaya kadir değil midir? İsa’ya nazaran kudreti, kat kat üstün mü değil mi?

  • این تانی از پی تعلیم تست ** که طلب آهسته باید بی سکست
  • Dilediğin şeyi yavaş yavaş, fakat sağlam bir halde yapman lâzım… İşte bu yavaşlık, sana bunu öğretmek içindir.

  • جو یکی کوچک که دایم می‌رود ** نه نجس گردد نه گنده می‌شود
  • Daima akıp duran küçük bir dere ne pislenir, ne kokar.

  • زین تانی زاید اقبال و سرور ** این تانی بیضه دولت چون طیور
  • Bu yavaşlıkla insan, ikbale, devlete erişir. Yavaşlık, yumurtadır, devlet de kuşlara benzer.

  • مرغ کی ماند به بیضه‌ای عنید ** گرچه از بیضه همی آید پدید
  • A inatçı adam, kuş hiç yumurtaya benzer mi? Ama yumurtadan çıkar ya!

  • باش تا اجزای تو چون بیضه‌ها ** مرغها زایند اندر انتها 3510
  • Sen de davran da cüz’ülerin, yumurtalarından kuşlar çıkarsın.

  • بیضه‌ی مار ارچه ماند در شبه ** بیضه گنجشک را دورست ره
  • Yılan yumurtası da serçe kuşu yumurtasına benzer, fakat aralarında ne fark var?

  • دانه‌ی آبی به دانه سیب نیز ** گرچه ماند فرقها دان ای عزیز
  • Armut da elmaya benzer, benzer ama aralarında farkları bil ey yüce kişi!

  • برگها هم‌رنگ باشد در نظر ** میوه‌ها هر یک بود نوعی دگر
  • Yapraklar da bakılınca bir renktedir. Fakat meyveleri çeşit çeşittir.

  • برگهای جسمها ماننده‌اند ** لیک هر جانی بریعی زنده‌اند
  • Yapraklara benzeyen bedenler de birbirine benzer… Benzer ama herkes bir iş için yaratılmıştır.

  • خلق در بازار یکسان می‌روند ** آن یکی در ذوق و دیگر دردمند 3515
  • Halk yolda her bir tarzda yürür durur; fakat birisi zevk içinde, öbürü dertli, kederli!

  • همچنان در مرگ یکسان می‌رویم ** نیم در خسران و نیمی خسرویم
  • İşte tıpkı bunun gibi ölürken de aynı çeşit ölürüz ama yarımız ziyan içindedir, yarımız padişah!

  • وفات یافتن بلال رضی الله عنه با شادی
  • Allah razı olsun, Bilâl’in neşeyle ölümü

  • چون بلال از ضعف شد همچون هلال ** رنگ مرگ افتاد بر روی بلال
  • Bilâl; zayıflıktan hilâle dönmüş, yüzüne ölüm rengi çökmüştü.

  • جفت او دیدش بگفتا وا حرب ** پس بلالش گفت نه نه وا طرب
  • Karısı görüp “Ah, bu ne elem, bu ne keder” dedi. Bilâl, “Hayır hayır… Bu ne zevk ve ne neşe,

  • تا کنون اندر حرب بودم ز زیست ** تو چه دانی مرگ چون عیشست و چیست
  • Şimdiye kadar hayattan elem duymaktaydım, ölüm nasıl bir zevktir, nedir, nedir? Sen bunu ne bileceksin?”

  • این همی گفت و رخش در عین گفت ** نرگس و گلبرگ و لاله می‌شکفت 3520
  • Demekte, bu sözleri söylerken de yüzünde nerkisler, güller, lâleler açılmaktaydı!

  • تاب رو و چشم پر انوار او ** می گواهی داد بر گفتار او
  • Yüzünün parlaklığıyla nurlu gözleri, sözünün doğruluğuna şehadet ediyordu.

  • هر سیه دل می سیه دیدی ورا ** مردم دیده سیاه آمد چرا
  • Her gönlü kara adam onun yüzünü simsiyah görürdü ama o, insanların gözbebeğiydi, neden gözbebeği de siyah?

  • مردم نادیده باشد رو سیاه ** مردم دیده بود مرآت ماه
  • Yüzü kara olanlar, hakikati görmeyenlerdir. İnsanların gözbebeği olan adam ise ayın aynasıdır.