English    Türkçe    فارسی   

3
386-435

  • او نمی‌دانست گرد گرگ را ** با چنین دانش چرا کرد او چرا
  • Kurdun kopardığı tozu bilemedi. Bunca bilgisiyle, bunca hüneriyle neden yayılıp otlamağa koyuldu?

  • گوسفندان بوی گرگ با گزند ** می‌بدانند و بهر سو می‌خزند
  • Koyunlar bile kendilerine zarar verecek olan kurdun kokusunu duyar, ondan taraf taraf kaçarlar.

  • مغز حیوانات بوی شیر را ** می‌بداند ترک می‌گوید چرا
  • Hayvan bile aslanı kokusundan anlar da otlamayı bırakır” der.

  • بوی شیر خشم دیدی باز گرد ** با مناجات و حذر انباز گرد
  • Aslanın kızgınlığından bir koku aldın mı dön Allah’a sığınmaya, yalvarmaya koyul.

  • وا نگشتند آن گروه از گرد گرگ ** گرگ محنت بعد گرد آمد سترگ 390
  • Onlar, kurdun tozundan ürkmediler, çekinmediler. Tozun ardından o koca mihnet kurdu çatıp geldi.

  • بر درید آن گوسفندان را بخشم ** که ز چوپان خرد بستند چشم
  • O koyunları, hışımla paraladı gitti. Onlar, akıl çobanından göz yummuşlardı.

  • چند چوپانشان بخواند و نامدند ** خاک غم در چشم چوپان می‌زدند
  • Onları, çoban ne kadar çağırdı da gelmediler… Çobanın gözüne toz, toprak serptiler.

  • که برو ما از تو خود چوپان‌تریم ** چون تبع گردیم هر یک سروریم
  • “ Yürü be, biz senden ziyade çobanız… Her birimiz başız, uluyuz. Böyle olduğu hâlde nasıl sana uyarız?

  • طعمه‌ی گرگیم و آن یار نه ** هیزم ناریم و آن عار نه
  • Biz kurtlara lokmayız, senin adamın değil. Ateşin odunlarıyız, utanma arlanma yok bizde” dediler.

  • حمیتی بد جاهلیت در دماغ ** بانگ شومی بر دمنشان کرد زاغ 395
  • Bilgisizlik, akılda bir taassuptur ki buna tutulanların şehirlerinde kargalar şom, şom bağırışırlar, yerleri, yurtları harabeye döner.

  • بهر مظلومان همی‌کندند چاه ** در چه افتادند و می‌گفتند آه
  • Onlar mazlûmlar için kuyu kazdılar ama kazdıkları kuyuya kendileri düştüler, ah etmeye başladılar.

  • پوستین یوسفان بکشافتند ** آنچ می‌کردند یک یک یافتند
  • Yusufların derilerini yüzdüler, fakat kendi yaptıklarını birer birer buldular.

  • کیست آن یوسف دل حق‌جوی تو ** چون اسیری بسته اندر کوی تو
  • O Yusuf kimdir? Senin Hak arayan gönlün. O gönül, bir esir gibi senin yurdunda bağlıdır.

  • جبرئیلی را بر استن بسته‌ای ** پر و بالش را به صد جا خسته‌ای
  • Bir Cebrail’i direğe bağlamış, koluna, kanadına yüzlerce yara açmış, perişan etmişsin de.

  • پیش او گوساله بریان آوری ** گه کشی او را به کهدان آوری 400
  • Sonra da önüne kebap olmuş dana getiriyor, bazan da onu samanlığa götürüp

  • که بخور اینست ما را لوت و پوت ** نیست او را جز لقاء الله قوت
  • Hadi ye, işte bizim yağlı gıdamız budur diyorsun. Hâlbuki ona Allah vuslatından başka gıda yoktur.

  • زین شکنجه و امتحان آن مبتلا ** می‌کند از تو شکایت با خدا
  • O dertlere düşmüş zavallı da bu işkenceden bu sınanmadan kırılıp senden Allah’a şikâyet ederek der ki:

  • کای خدا افغان ازین گرگ کهن ** گویدش نک وقت آمد صبر کن
  • “ arabbi, bu kocamış kurttan elâman.” Allah da ona “Sabret, işte vakit geldi.

  • داد تو وا خواهم از هر بی‌خبر ** داد کی دهد جز خدای دادگر
  • Haberi olmayan her kişiden öcünü alacağım” der. Feryada erişen Allah’tan başka kim feryada erişir ki.

  • او همی‌گوید که صبرم شد فنا ** در فراق روی تو یا ربنا 405
  • O “Yarabbi, yüzünün ayrılığından sabrım bitti.

  • احمدم در مانده در دست یهود ** صالحم افتاده در حبس ثمود
  • Yahudiler elinde âciz kalmış Ahmed’im Semud kavminin hepsine düşmüş Salih’im.

  • ای سعادت‌بخش جان انبیا ** یا بکش یا باز خوانم یا بیا
  • Ey Peygamberlerin canlarına kutluluk bağışlayan. Ya beni öldür, ya kendine çağır yahut da sen gel!

  • با فراقت کافران را نیست تاب ** می‌گود یا لیتنی کنت تراب

  • حال او اینست کو خود زان سوست ** چون بود بی تو کسی کان توست
  • Kâfirlere bile ayrılığına tahammül yok… Onların bile her birisi, keşke toprak olsaydım, der.

  • حق همی‌گوید که آری ای نزه ** لیک بشنو صبر آر و صبر به 410
  • “Kâfirin bile hâli böyle olursa senin ülkenden olanın hâli, sensiz ne olur?” der.

  • صبح نزدیکست خامش کم خروش ** من همی‌کوشم پی تو تو مکوش
  • Sabah yaklaştı, sus, çok coşma. Ben senin için çalışıp duruyorum, sen çalışma!”

  • بقیه‌ی داستان رفتن خواجه به دعوت روستایی سوی ده
  • Şehirlinin, köylünün daveti üzerine köye gitmesi

  • شد ز حد هین باز گرد ای یار گرد ** روستایی خواجه را بین خانه برد
  • Ey yiğit arkadaş, dön… Bu söz hadden aştı. Köylü, şehirliyi evine nasıl götürdü, onu söyle.

  • قصه‌ی اهل سبا یک گوشه نه ** آن بگو کان خواجه چون آمد به ده
  • Seba’lıların hikâyesi bir tarafta kalsın, daha iyi. Sen şehirlinin köye gelişini anlat.

  • روستایی در تملق شیوه کرد ** تا که حزم خواجه را کالیوه کرد
  • Köylü, yaltaklandıkça, yaltaklandı. Nihayet şehirlinin reyi, tedbiri elden gitti, şaşırdı, ahmaklaştı.

  • از پیام اندر پیام او خیره شد ** تا زلال حزم خواجه تیره شد 415
  • Köylünün haber üstüne haber salması, nihayet şehirlinin duru suyunu bulandırdı.

  • هم ازینجا کودکانش در پسند ** نرتع و نلعب بشادی می‌زدند
  • Bir taraftan da çocukları neşeyle “Baba, gezer oynarız, ne olur?” demeye başladılar.

  • همچو یوسف کش ز تقدیر عجب ** نرتع و نلعب ببرد از ظل آب
  • Yusuf gibi. Onu da “Gezer oynarız” sözü tuhaf bir takdir neticesi babasın gölgesinden ayırdı.

  • آن نه بازی بلک جانبازیست آن ** حیله و مکر و دغاسازیست آن
  • O oyun değil, canlı oynayış… Hile, düzen, hainlik.

  • هرچه از یارت جدا اندازد آن ** مشنو آن را کان زیان دارد زیان
  • Seni dostundan ayıran sözü dinleme sözde ziyan vardır, ziyan!

  • گر بود آن سود صد در صد مگیر ** بهر زر مگسل ز گنجور ای فقیر 420
  • Hatta o sözde sad edenler sad vefkının faydası bile olsa aldırış etme. Altın için hazineyi bırakma yoksul!

  • این شنو که چند یزدان زجر کرد ** گفت اصحاب نبی را گرم و سرد
  • Şunu dinle, Allah, Peygamber’in eshabına iyi, kötü nice şeyler söyleyip kaç kere hitabetti.

  • زانک بر بانگ دهل در سال تنگ ** جمعه را کردند باطل بی درنگ
  • Çünkü kıtlık yılında davul sesini duyunca Cuma namazını hemencecik bırakıverdiler.

  • تا نباید دیگران ارزان خرند ** زان جلب صرفه ز ما ایشان برند
  • Başkaları daha ucuza almasınlar, o alışverişle bizim kârımızı onlar elde etmesinler dediler.

  • ماند پیغامبر بخلوت در نماز ** با دو سه درویش ثابت پر نیاز
  • Peygamber, namazda kendini tamamıyla niyaza vermiş iki üç yoksulla kalakaldı.

  • گفت طبل و لهو و بازرگانیی ** چونتان ببرید از ربانیی 425
  • Allah; “Davul sesi, abes işler ve alışveriş, Allah Rasülünden sizi nasıl ayırdı?

  • قد فضضتم نحو قمح هائما ** ثم خلیتم نبیا قائما
  • Şaşkın bir halde buğdaya doğru dağılıverdiniz de Peygamber’i atakta yalnız bıraktınız.

  • بهر گندم تخم باطل کاشتید ** و آن رسول حق را بگذاشتید
  • Buğday için olmayacak tohumlar ektiniz, o Hak Resulünü terk ettiniz.

  • صحبت او خیر من لهوست و مال ** بین کرا بگذاشتی چشمی بمال
  • Onun sohbeti oyundan da hayırlıdır, maldan da. Hele bir gör, kimi bıraktın. Gözünü ov da bak!

  • خود نشد حرص شما را این یقین ** که منم رزاق و خیر الرازقین
  • Hırsınızın yüzünden şunu yakînen bilmediniz mi ki rızık verici benim, rızık verenlerin hayırlısı benim.

  • آنک گندم را ز خود روزی دهد ** کی توکلهات را ضایع نهد 430
  • Buğdaya güneşle rızık veren Allah, senin ona dayanmanı nasıl olur da zayi eder?

  • از پی گندم جدا گشتی از آن ** که فرستادست گندم ز آسمان
  • Buğday için, gökyüzünden buğday gönderenden ayrıldın ha!

  • دعوت باز بطان را از آب به صحرا
  • Doğanın kazları ovaya çağırması

  • باز گوید بط را کز آب خیز ** تا ببینی دشتها را قندریز
  • Doğan, Kaza “Sudan çık da şekerler akan ovaları bir gör” dedi.

  • بط عاقل گویدش ای باز دور ** آب ما را حصن و امنست و سرور
  • Akıllı kaz dedi ki: “Ey sudan uzakta kalmış doğan, su bizim kalemizdir, huzurumuzdur, neşemizdir.”

  • دیو چون باز آمد ای بطان شتاب ** هین به بیرون کم روید از حصن آب
  • Şeytan da doğan gibidir. Kazlar, koşun, kendinize gelin, su kalesinden dışarıya az çıkın.

  • باز را گویند رو رو باز گرد ** از سر ما دست دار ای پای‌مرد 435
  • Doğana deyin ki: “Haydi yürü yürü, dön geri. Ey aşağılık adam, başımızdan el çek.