گفت ای یاران از آن دیوان نیم ** که ز لا حولی ضعیف آید پیم

کودکی کو حارس کشتی بدی ** طبلکی در دفع مرغان می‌زدی

تا رمیدی مرغ زان طبلک ز کشت ** کشت از مرغان بد بی خوف گشت 4090

چونک سلطان شاه محمود کریم ** برگذر زد آن طرف خیمه‌ی عظیم

با سپاهی همچو استاره‌ی اثیر ** انبه و پیروز و صفدر ملک‌گیر

اشتری بد کو بدی حمال کوس ** بختیی بد پیش‌رو همچون خروس

بانگ کوس و طبل بر وی روز و شب ** می‌زدی اندر رجوع و در طلب

اندر آن مزرع در آمد آن شتر ** کودک آن طبلک بزد در حفظ بر 4095

عاقلی گفتش مزن طبلک که او ** پخته‌ی طبلست با آنشست خو

پیش او چه بود تبوراک تو طفل ** که کشد او طبل سلطان بیست کفل

عاشقم من کشته‌ی قربان لا ** جان من نوبتگه طبل بلا

خود تبوراکست این تهدیدها ** پیش آنچ دیده است این دیدها

ای حریفان من از آنها نیستم ** کز خیالاتی درین ره بیستم 4100

من چو اسماعیلیانم بی‌حذر ** بل چو اسمعیل آزادم ز سر

فارغم از طمطراق و از ریا ** قل تعالوا گفت جانم را بیا

گفت پیغامبر که جاد فی السلف ** بالعطیه من تیقن بالخلف

هر که بیند مر عطا را صد عوض ** زود دربازد عطا را زین غرض

جمله در بازار از آن گشتند بند ** تا چو سود افتاد مال خود دهند 4105

زر در انبانها نشسته منتظر ** تا که سود آید ببذل آید مصر

چون ببیند کاله‌ای در ربح بیش ** سرد گردد عشقش از کالای خویش

گرم زان ماندست با آن کو ندید ** کاله‌های خویش را ربح و مزید

همچنین علم و هنرها و حرف ** چون بدید افزون از آنها در شرف

تا به از جان نیست جان باشد عزیز ** چون به آمد نام جان شد چیز لیز 4110

لعبت مرده بود جان طفل را ** تا نگشت او در بزرگی طفل‌زا

این تصور وین تخیل لعبتست ** تا تو طفلی پس بدانت حاجتست

چون ز طفلی رست جان شد در وصال ** فارغ از حس است و تصویر و خیال

نیست محرم تا بگویم بی‌نفاق ** تن زدم والله اعلم بالوفاق

مال و تن برف‌اند ریزان فنا ** حق خریدارش که الله اشتری 4115

برفها زان از ثمن اولیستت ** که هیی در شک یقینی نیستت

وین عجب ظنست در تو ای مهین ** که نمی‌پرد به بستان یقین

هر گمان تشنه‌ی یقینست ای پسر ** می‌زند اندر تزاید بال و پر

چون رسد در علم پس پر پا شود ** مر یقین را علم او بویا شود

زانک هست اندر طریق مفتتن ** علم کمتر از یقین و فوق ظن 4120

علم جویای یقین باشد بدان ** و آن یقین جویای دیدست و عیان

اندر الهیکم بجو این را کنون ** از پس کلا پس لو تعلمون

می‌کشد دانش ببینش ای علیم ** گر یقین گشتی ببینندی جحیم

دید زاید از یقین بی امتهال ** آنچنانک از ظن می‌زاید خیال

اندر الهیکم بیان این ببین ** که شود علم الیقین عین الیقین 4125

از گمان و از یقین بالاترم ** وز ملامت بر نمی‌گردد سرم

چون دهانم خورد از حلوای او ** چشم‌روشن گشتم و بینای او

پا نهم گستاخ چون خانه روم ** پا نلرزانم نه کورانه روم

آنچ گل را گفت حق خندانش کرد ** با دل من گفت و صد چندانش کرد

آنچ زد بر سرو و قدش راست کرد ** و آنچ از وی نرگس و نسرین بخورد 4130

آنچ نی را کرد شیرین جان و دل ** و آنچ خاکی یافت ازو نقش چگل

آنچ ابرو را چنان طرار ساخت ** چهره را گلگونه و گلنار ساخت

مر زبان را داد صد افسون‌گری ** وانک کان را داد زر جعفری

چون در زرادخانه باز شد ** غمزه‌های چشم تیرانداز شد

بر دلم زد تیر و سوداییم کرد ** عاشق شکر و شکرخاییم کرد 4135

عاشق آنم که هر آن آن اوست ** عقل و جان جاندار یک مرجان اوست

من نلافم ور بلافم همچو آب ** نیست در آتش‌کشی‌ام اضطراب