-
ناقه چون سر کرد در آب و گلش ** نه گل آنجا ماند نه جان و دلش
- Deve, başını suya, toprağa daldırınca orada ne toprak kalır, ne can, ne gönül.
-
کرد فضل عشق انسان را فضول ** زین فزونجویی ظلومست و جهول
- Aşk öyle bir fazilettir ki insanı faziletler sahibi yapar… Fakat insan, bu haddinden fazla dileyiş yüzünden hem pek zalimdir, ham de pek cahil!
-
جاهلست و اندرین مشکل شکار ** میکشد خرگوش شیری در کنار
- İnsan hakikaten bilgisizdir; Hele bu müşkül avda büsbütün bilgisiz. Bir tavşan, aslanı kucaklamaya çalışıyor!
-
کی کنار اندر کشیدی شیر را ** گر بدانستی و دیدی شیر را
- Eğer aslanı bilseydi, görseydi hiç kucaklamaya kalkışır mıydı, buna imkân mı var?
-
ظالمست او بر خود و بر جان خود ** ظلم بین کز عدلها گو میبرد 4675
- İnsan, canına da zulmeder, nefsine de… Fakat şu zulme bak, şu zulmü gör ki adaletlerden bile topu kapar, adaletlerden bile üstündür, ileridir.
-
جهل او مر علمها را اوستاد ** ظلم او مر عدلها را شد رشاد
- Bilgisizliği ilimlere üstattır… Zulmü, adaletlere doğru yol gösterir.
-
دست او بگرفت کین رفته دمش ** آنگهی آید که من دم بخشمش
- Sadr-ı Cihan, bu nefesi kesilmiş âşık, ona ben nefes bağışlayınca dirilir, kendine gelir diye âşığın elini tuttu,
-
چون به من زنده شود این مردهتن ** جان من باشد که رو آرد به من
- “Bu bedeni ölü, bu canı uyanık âşık, benimle diriliyor. Şu halde o, benim canım… Bana yüz tutuyor.
-
من کنم او را ازین جان محتشم ** جان که من بخشم ببیند بخششم
- Ben onu bu candan yücelteyim, bu cana muhtaç olmasın. Ona bir can bağışlayayım da ihsanımı onunla görsün!
-
جان نامحرم نبیند روی دوست ** جز همان جان کاصل او از کوی اوست 4680
- Nâmahrem can, sevgilinin yüzünü göremez. Dostun yüzünü ancak aslı onun civarında olan can görür.
-
در دمم قصابوار این دوست را ** تا هلد آن مغز نغزش پوست را
- Bu dosta kasap gibi üfüreyim de o lâtif ruhu derisinden çıksın deyip,
-
گفت ای جان رمیده از بلا ** وصل ما را در گشادیم الصلا
- Âşıka “Ey belâlar yüzünden bedeni terk edip giden can, vuslat kapımızı açtık, gel gel!
-
ای خود ما بیخودی و مستیات ** ای ز هست ما هماره هستیات
- Ey varlığımız, yokluğuna, sarhoşluğuna sebep olan… Ey varlığı, varlığımızdan ibaret bulunan âşık!
-
با تو بی لب این زمان من نو بنو ** رازهای کهنه گویم میشنو
- Şimdi ben sana dilsiz, dudaksız yeniden yeniye eski sırlar söyleyeceğim dinle!
-
زانک آن لبها ازین دم میرمد ** بر لب جوی نهان بر میدمد 4685
- Dilsiz, dudaksız söyleyeceğim, çünkü şu diller, dudaklar, bu nefesten ürkerler. Bu nefes, gizli bir ırmağın kıyısında yetişir, meyve verir!
-
گوش بیگوشی درین دم بر گشا ** بهر راز یفعل الله ما یشا
- Şimdi can kulağını aç da “Allah dilediğini yapar sırrını duymaya hazırlan” dedi.
-
چون صلای وصل بشنیدن گرفت ** اندک اندک مرده جنبیدن گرفت
- Âşık, vuslata çağrıldığını duyunca yavaş yavaş kımıldanmaya başladı.
-
نه کم از خاکست کز عشوهی صبا ** سبز پوشد سر بر آرد از فنا
- Âşık, topraktan da aşağıyı değil ya… Toprak bile sabah rüzgârının işvesiyle yeşiller giyinir, yokluktan başını kaldırır!
-
کم ز آب نطفه نبود کز خطاب ** یوسفان زایند رخ چون آفتاب
- Meniden de aşağı değil ya… Meni bile Allah emrini duyar da güneş yüzlü Yusuflar meydana getirir!
-
کم ز بادی نیست شد از امر کن ** در رحم طاوس و مرغ خوشسخن 4690
- Rüzgârdan da aşağı değil ya… Kün emrini işitir de rahimde tavus olur, güzel güzel söz söyleyen kuş kesilir!
-
کم ز کوه سنگ نبود کز ولاد ** ناقهای کان ناقه ناقه زاد زاد
- Taştan, topraktan meydana gelen dağdan da aşağı değil ya... Deve doğurur da o deveden de deve yavrusu doğar!
-
زین همه بگذر نه آن مایهی عدم ** عالمی زاد و بزاید دم بدم
- Bunların hepsini bir tarafa bırak, yokluk koskoca bir âlem doğurmadı mı? Hâlâ da her an bütün varlıklar ondan doğmuyor mu?
-
بر جهید و بر طپید و شاد شاد ** یک دو چرخی زد سجود اندر فتاد
- Âşık, sıçradı, titredi, neşeli neşeli bir iki döndü, bir iki çark vurdu… Yere kapandı, secdeye vardı!
-
با خویش آمدن عاشق بیهوش و روی آوردن به ثنا و شکر معشوق
- Âşığın kendine gelmesi ve sevgiliyi övmeye başlaması sevgilinin şükretmesi
-
گفت ای عنقای حق جان را مطاف ** شکر که باز آمدی زان کوه قاف
- Dedi ki: “Ey çevresinde canın tavaf edip durduğu Allah ankası… Şükrolsun, kaf dağından geri döndük,
-
ای سرافیل قیامتگاه عشق ** ای تو عشق عشق و ای دلخواه عشق 4695
- Ey aşkın kıyamet yerinde İsrafillik eden sevgili… Ey aşkın aşkı, ey aşkın dileği!
-
اولین خلعت که خواهی دادنم ** گوش خواهم که نهی بر روزنم
- Bana hilât vermeden önce dilerim, kulağını pencereme daya…
-
گرچه میدانی بصفوت حال من ** بندهپرور گوش کن اقوال من
- Kalbim tertemizdir, bu yüzden halimi bilirsin… Ey kulları yetiştiren, ey kullarına lütuflarda bulunan sevgili, sözlerimi duy!
-
صد هزاران بار ای صدر فرید ** ز آرزوی گوش تو هوشم پرید
- Ey misli olmayan Sadr, nice zamandır halimi duymanı arzulayıp durdum. Bu arzuyla aklım, fikrim uçtu gitti.
-
آن سمیعی تو وان اصغای تو ** و آن تبسمهای جانافزای تو
- Nice zamandır sözlerimi dinlemeni, derdimi duymanı, o cana canlar katan gülüşlerini,
-
آن بنوشیدن کم و بیش مرا ** عشوهی جان بداندیش مرا 4700
- Benim eksik, artık sözlerimi işitmeni, benim kötülükler düşünen canımın işvesini düşünüp durdum, özleyip yattım.
-
قلبهای من که آن معلوم تست ** بس پذیرفتی تو چون نقد درست
- Benim sence mâlum olan kalp akçelerimi sağlam para gibi kabul ettin.
-
بهر گستاخی شوخ غرهای ** حلمها در پیش حلمت ذرهای
- Şuh bir küstahın küstahlığına gösterdiğin hilme karşı bütün hilimler, bir zerreden ibaretti.
-
اولا بشنو که چون ماندم ز شست ** اول و آخر ز پیش من بجست
- Dinle bak, hizmetinden ayrıldığım andan itibaren nelere uğradım: İlk önce benim için ne evvel kaldı, ne âhir... Ön de gözümden kalktı, son da!
-
ثانیا بشنو تو ای صدر ودود ** که بسی جستم ترا ثانی نبود
- İkinci, ey güzel sevgili, çok aradım ama sana bir ikinci bulamadım.
-
ثالثا تا از تو بیرون رفتهام ** گوییا ثالث ثلاثه گفتهام 4705
- Üçüncüsü senden ayrıldım ayrılalı Allah, üçün üçüncüsüdür demiş gibi oldum.
-
رابعا چون سوخت ما را مزرعه ** می ندانم خامسه از رابعه
- Dördüncüsü, ayrılık, tarlamı, ekinimi yaktı; Hâmise’yi Râbia’dan ayırt edemez oldum!
-
هر کجا یابی تو خون بر خاکها ** پی بری باشد یقین از چشم ما
- Nerede topraklar üstünde kan görürsen hiç şüphe etme ki biz oradan geçtik, kanlı gözyaşlarımızı takip ederek izimizi izleyebilirsin!
-
گفت من رعدست و این بانگ و حنین ** ز ابر خواهد تا ببارد بر زمین
- Sözlerim, bu feryad ü figanın âdeta gök gürültüsü… Yeryüzüne bulutlardan yağmur yağdırmak istiyor!
-
من میان گفت و گریه میتنم ** یا بگریم یا بگویم چون کنم
- Söylemekle ağlamak arasında mütereddidim… Nasıl edeyim; ağlayayım mı söyleyeyim mi?
-
گر بگویم فوت میگردد بکا ** ور نگویم چون کنم شکر و ثنا 4710
- Söylesem ağlayamam; fakat ağlarsam sana nasıl şükredebilir, seni nasıl övebilirim?
-
میفتد از دیده خون دل شها ** بین چه افتادست از دیده مرا
- Padişahım, gözlerimden gönül kanları akmakta. Bak, gözlerimden neler akıyor?”
-
این بگفت و گریه در شد آن نحیف ** که برو بگریست هم دون هم شریف
- O zayıf âşık, bunları söyleyip ağlamaya başladı… Haline aşağılık kişilerde ağladılar, yüce kişiler de!
-
از دلش چندان بر آمد های هوی ** حلقه کرد اهل بخارا گرد اوی
- İçinden öyle bir hay haydır coştu ki Buhara halkı etrafına toplandı.
-
خیره گویان خیره گریان خیرهخند ** مرد و زن خرد و کلان حیران شدند
- Hayran hayran söylemekte, hayran hayran ağlamakta, hayran hayran gülmekteydi. Kadın, erkek, büyük, küçük, herkes ona şaştı kaldı!
-
شهر هم همرنگ او شد اشک ریز ** مرد و زن درهم شده چون رستخیز 4715
- Bütün şehir, onun rengine boyandı; herkes, onunla beraber ağlamaya başladı. Kadın, erkek birbirine karıştı, kıyametten bir alâmet oldu!
-
آسمان میگفت آن دم با زمین ** گر قیامت را ندیدستی ببین
- O anda gökyüzü yere, kıyameti görmedinse gör diyordu!
-
عقل حیران که چه عشق است و چه حال ** تا فراق او عجبتر یا وصال
- Akıl, bu ne aşktır, bu ne haldir… Onun ayrılığına mı şaşmalı, kavuşmasına mı? Hangisi daha ziyade şaşılacak şey diye hayran olmuştu.
-
چرخ بر خوانده قیامتنامه را ** تا مجره بر دریده جامه را
- Gök, o anda kıyametnameyi okumuş, saman uğrusuna kadar elbisesini yırtmıştı!
-
با دو عالم عشق را بیگانگی ** اندرو هفتاد و دو دیوانگی
- Aşk, iki âleme de yabancıdır; aşkta yetmiş iki türlü divanelik var!
-
سخت پنهانست و پیدا حیرتش ** جان سلطانان جان در حسرتش 4720
- Aşk, pek gizlidir ama şaşkınlığı meydanda… Padişahların canları bile ona hasret çekmektedir.