گفت مجنون تو همه نقشی و تن ** اندر آ و بنگرش از چشم من

کین طلسم بسته‌ی مولیست این ** پاسبان کوچه‌ی لیلیست این

همنشین بین و دل و جان و شناخت ** کو کجا بگزید و مسکن‌گاه ساخت

او سگ فرخ‌رخ کهف منست ** بلک او هم‌درد و هم‌لهف منست 575

آن سگی که باشد اندر کوی او ** من به شیران کی دهم یک موی او

ای که شیران مر سگانش را غلام ** گفت امکان نیست خامش والسلام

گر ز صورت بگذرید ای دوستان ** جنتست و گلستان در گلستان

صورت خود چون شکستی سوختی ** صورت کل را شکست آموختی

بعد از آن هر صورتی را بشکنی ** همچو حیدر باب خیبر بر کنی 580

سغبه‌ی صورت شد آن خواجه‌ی سلیم ** که به ده می‌شد بگفتاری سقیم

سوی دام آن تملق شادمان ** همچو مرغی سوی دانه‌ی امتحان

از کرم دانست مرغ آن دانه را ** غایت حرص است نه جود آن عطا

مرغکان در طمع دانه شادمان ** سوی آن تزویر پران و دوان

گر ز شادی خواجه آگاهت کنم ** ترسم ای ره‌رو که بیگاهت کنم 585

مختصر کردم چو آمد ده پدید ** خود نبود آن ده ره دیگر گزید

قرب ماهی ده بده می‌تاختند ** زانک راه ده نکو نشناختند

هر که در ره بی قلاوزی رود ** هر دو روزه راه صدساله شود

هر که تازد سوی کعبه بی دلیل ** همچو این سرگشتگان گردد ذلیل

هر که گیرد پیشه‌ای بی‌اوستا ** ریش‌خندی شد بشهر و روستا 590

جز که نادر باشد اندر خافقین ** آدمی سر بر زند بی والدین

مال او یابد که کسبی می‌کند ** نادری باشد که بر گنجی زند

مصطفایی کو که جسمش جان بود ** تا که رحمن علم‌القرآن بود

اهل تن را جمله علم بالقلم ** واسطه افراشت در بذل کرم

هر حریصی هست محروم ای پسر ** چون حریصان تگ مرو آهسته‌تر 595

اندر آن ره رنجها دیدند و تاب ** چون عذاب مرغ خاکی در عذاب

سیر گشته از ده و از روستا ** وز شکرریز چنان نا اوستا

رسیدن خواجه و قومش به ده و نادیده و ناشناخته آوردن روستایی ایشان را

بعد ماهی چون رسیدند آن طرف ** بی‌نوا ایشان ستوران بی علف

روستایی بین که از بدنیتی ** می‌کند بعد اللتیا والتی

روی پنهان می‌کند زیشان بروز ** تا سوی باغش بنگشایند پوز 600

آنچنان رو که همه رزق و شرست ** از مسلمانان نهان اولیترست

رویها باشد که دیوان چون مگس ** بر سرش بنشسته باشند چون حرس

چون ببینی روی او در تو فتند ** یا مبین آن رو چو دیدی خوش مخند

در چنان روی خبیث عاصیه ** گفت یزدان نسفعن بالناصیه

چون بپرسیدند و خانه‌ش یافتند ** همچو خویشان سوی در بشتافتند 605

در فرو بستند اهل خانه‌اش ** خواجه شد زین کژروی دیوانه‌وش

لیک هنگام درشتی هم نبود ** چون در افتادی بچه تیزی چه سود

بر درش ماندند ایشان پنج روز ** شب بسرما روز خود خورشیدسوز

نه ز غفلت بود ماندن نه خری ** بلک بود از اضطرار و بی‌خری

با لیمان بسته نیکان ز اضطرار ** شیر مرداری خورد از جوع زار 610

او همی‌دیدش همی‌کردش سلام ** که فلانم من مرا اینست نام

گفت باشد من چه دانم تو کیی ** یا پلیدی یا قرین پاکیی

گفت این دم با قیامت شد شبیه ** تا برادر شد یفر من اخیه

شرح می‌کردش که من آنم که تو ** لوتها خوردی ز خوان من دوتو

آن فلان روزت خریدم آن متاع ** کل سر جاوز الاثنین شاع 615

سر مهر ما شنیدستند خلق ** شرم دارد رو چو نعمت خورد حلق

او همی‌گفتش چه گویی ترهات ** نه ترا دانم نه نام تو نه جات

پنجمین شب ابر و بارانی گرفت ** کاسمان از بارشش دارد شگفت

چون رسید آن کارد اندر استخوان ** حلقه زد خواجه که مهتر را بخوان

چون بصد الحاح آمد سوی در ** گفت آخر چیست ای جان پدر 620

گفت من آن حقها بگذاشتم ** ترک کردم آنچ می‌پنداشتم