قرب ماهی ده بده می‌تاختند ** زانک راه ده نکو نشناختند

هر که در ره بی قلاوزی رود ** هر دو روزه راه صدساله شود

هر که تازد سوی کعبه بی دلیل ** همچو این سرگشتگان گردد ذلیل

هر که گیرد پیشه‌ای بی‌اوستا ** ریش‌خندی شد بشهر و روستا 590

جز که نادر باشد اندر خافقین ** آدمی سر بر زند بی والدین

مال او یابد که کسبی می‌کند ** نادری باشد که بر گنجی زند

مصطفایی کو که جسمش جان بود ** تا که رحمن علم‌القرآن بود

اهل تن را جمله علم بالقلم ** واسطه افراشت در بذل کرم

هر حریصی هست محروم ای پسر ** چون حریصان تگ مرو آهسته‌تر 595

اندر آن ره رنجها دیدند و تاب ** چون عذاب مرغ خاکی در عذاب

سیر گشته از ده و از روستا ** وز شکرریز چنان نا اوستا

رسیدن خواجه و قومش به ده و نادیده و ناشناخته آوردن روستایی ایشان را

بعد ماهی چون رسیدند آن طرف ** بی‌نوا ایشان ستوران بی علف

روستایی بین که از بدنیتی ** می‌کند بعد اللتیا والتی

روی پنهان می‌کند زیشان بروز ** تا سوی باغش بنگشایند پوز 600

آنچنان رو که همه رزق و شرست ** از مسلمانان نهان اولیترست

رویها باشد که دیوان چون مگس ** بر سرش بنشسته باشند چون حرس

چون ببینی روی او در تو فتند ** یا مبین آن رو چو دیدی خوش مخند

در چنان روی خبیث عاصیه ** گفت یزدان نسفعن بالناصیه

چون بپرسیدند و خانه‌ش یافتند ** همچو خویشان سوی در بشتافتند 605

در فرو بستند اهل خانه‌اش ** خواجه شد زین کژروی دیوانه‌وش

لیک هنگام درشتی هم نبود ** چون در افتادی بچه تیزی چه سود

بر درش ماندند ایشان پنج روز ** شب بسرما روز خود خورشیدسوز

نه ز غفلت بود ماندن نه خری ** بلک بود از اضطرار و بی‌خری

با لیمان بسته نیکان ز اضطرار ** شیر مرداری خورد از جوع زار 610

او همی‌دیدش همی‌کردش سلام ** که فلانم من مرا اینست نام

گفت باشد من چه دانم تو کیی ** یا پلیدی یا قرین پاکیی

گفت این دم با قیامت شد شبیه ** تا برادر شد یفر من اخیه

شرح می‌کردش که من آنم که تو ** لوتها خوردی ز خوان من دوتو

آن فلان روزت خریدم آن متاع ** کل سر جاوز الاثنین شاع 615

سر مهر ما شنیدستند خلق ** شرم دارد رو چو نعمت خورد حلق

او همی‌گفتش چه گویی ترهات ** نه ترا دانم نه نام تو نه جات

پنجمین شب ابر و بارانی گرفت ** کاسمان از بارشش دارد شگفت

چون رسید آن کارد اندر استخوان ** حلقه زد خواجه که مهتر را بخوان

چون بصد الحاح آمد سوی در ** گفت آخر چیست ای جان پدر 620

گفت من آن حقها بگذاشتم ** ترک کردم آنچ می‌پنداشتم

پنج‌ساله رنج دیدم پنج روز ** جان مسکینم درین گرما و سوز

یک جفا از خویش و از یار و تبار ** در گرانی هست چون سیصد هزار

زانک دل ننهاد بر جور و جفاش ** جانش خوگر بود با لطف و وفاش

هرچه بر مردم بلا و شدتست ** این یقین دان کز خلاف عادتست 625

گفت ای خورشید مهرت در زوال ** گر تو خونم ریختی کردم حلال

امشب باران به ما ده گوشه‌ای ** تا بیابی در قیامت توشه‌ای

گفت یک گوشه‌ست آن باغبان ** هست اینجا گرگ را او پاسبان

در کفش تیر و کمان از بهر گرگ ** تا زند گر آید آن گرگ سترگ

گر تو آن خدمت کنی جا آن تست ** ورنه جای دیگری فرمای جست 630

گفت صد خدمت کنم تو جای ده ** آن کمان و تیر در کفم بنه

من نخسپم حارسی رز کنم ** گر بر آرد گرگ سر تیرش زنم

بهر حق مگذارم امشب ای دودل ** آب باران بر سر و در زیر گل

گوشه‌ای خالی شد و او با عیال ** رفت آنجا جای تنگ و بی مجال

چون ملخ بر همدگر گشته سوار ** از نهیب سیل اندر کنج غار 635

شب همه شب جمله گویان ای خدا ** این سزای ما سزای ما سزا