-
کین جهان چاهیست بس تاریک و تنگ ** هست بیرون عالمی بی بو و رنگ
- “Bu dünya kapkaranlık, dapdaracık bir kuyudur… Bu kuyunun dışında renksiz, kokusuz bir âlem var” dedi mi.
-
هیچ در گوش کسی زیشان نرفت ** کین طمع آمد حجاب ژرف و زفت 65
- Bu söz onların hiçbirinin kulağına girmez. Çünkü bu dünya tamahı, kuvvetli ve büyük yerdedir.
-
گوش را بندد طمع از استماع ** چشم را بندد غرض از اطلاع
- Tamah, kulağa bir şey duyurmaz. Garez, gözü kapar adama bir şey anlatmaz.
-
همچنانک آن جنین را طمع خون ** کان غذای اوست در اوطان دون
- Nitekim o ana karnındaki çocuk da kana tamah ettiğinden, o aşağılık yurtlara kan, onun gıdası olduğundan.
-
از حدیث این جهان محجوب کرد ** غیر خون او مینداند چاشت خورد
- Tamah ona bu âleme sözü duyurmaz. Bedendeki kanı, gönlüne sevdirir.
-
قصهی خورندگان پیلبچه از حرص و ترک نصیحت ناصح
- Hırslarından fil yavrularını yiyenler ve yemeyin diyenin öğüdünü dinlemeyenler
-
آن شنیدی تو که در هندوستان ** دید دانایی گروهی دوستان
- Bilmem işittin mi? Akıllı, bir adam, Hindistan’ da dostlarından iki üç kişinin
-
گرسنه مانده شده بیبرگ و عور ** میرسیدند از سفر از راه دور 70
- Uzak bir seferden geldiklerini, aç ve çıplak bir halde bulunduklarını gördü.
-
مهر داناییش جوشید و بگفت ** خوش سلامیشان و چون گلبن شکفت
- Bilgiden doğma merhameti coşup “ Hoş geldiniz” dedi, güller gibi açıldı.
-
گفت دانم کز تجوع وز خلا ** جمع آمد رنجتان زین کربلا
- “Biliyorum… Karnınız bomboş, pek açsınız. Açlıktan âdeta Kerbelâ’ya düşmüşsünüz, bu yüzden bütün mihnetlere uğramışsınız.
-
لیک الله الله ای قوم جلیل ** تا نباشد خوردتان فرزند پیل
- Fakat dostlar, aman Allah için olsun sakın fil yavrusu yemeyin.
-
پیل هست این سو که اکنون میروید ** پیلزاده مشکرید و بشنوید
- Şimdi gideceğiniz yolda filler vardır… Benim öğüdümü can-ü gönülden dinleyin.
-
پیلبچگانند اندر راهتان ** صید ایشان هست بس دلخواهتان 75
- Yolunuzdaki fil yavrularını avlamak istersiniz. Bu gönlünüze pek hoş gelir.
-
بس ضعیفاند و لطیف و بس سمین ** لیک مادر هست طالب در کمین
- Onlar pek kuvvetsiz. Pek lâtif ve semizdir. Fakat anaları pusudadır, onları korur.
-
از پی فرزند صد فرسنگ راه ** او بگردد در حنین و آه آه
- Yavrusunun ardından feryad-ü figan ederek yüz fersah yol yürür, evlâdını arar durur.
-
آتش و دود آید از خرطوم او ** الحذر زان کودک مرحوم او
- Hortumundan ateşler saçar, dumanlar savurur. Yavrularına merhameti çoktur. Sakın ha yavrularını avlamayın” dedi.
-
اولیا اطفال حقاند ای پسر ** غایبی و حاضری بس با خبر
- Yavrum, veliler de Allah çocuklarıdır. Onlar ortada olsun, olmasın… Allah, mallarını, canlarını korur, onların ahvalinden haberdardır.
-
غایبی مندیش از نقصانشان ** کو کشد کین از برای جانشان 80
- Sakın noksanlarını bulup aleyhlerine gıybet etme. Onlar için kin güden, onların öcünü alan Allah’tır.
-
گفت اطفال مناند این اولیا ** در غریبی فرد از کار و کیا
- Allah dedi ki: Bu veliler benim çocuklarımdır. Gariplik âlemindedirler, eşleri yoktur. Ne işleri vardır, ne güçleri.
-
از برای امتحان خوار و یتیم ** لیک اندر سر منم یار و ندیم
- Halkı imtihan için hor ve yetim görünürler. Fakat hakikatte dostları da benim, nedimleri de.
-
پشتدار جمله عصمتهای من ** گوییا هستند خود اجزای من
- Hepsi de benim korumama arka vermiştir. Sanki onlar, benim cüzilerimdir.
-
هان و هان این دلقپوشان مناند ** صد هزار اندر هزار و یک تناند
- Sakın, sakın! Bunlar benim hırka giyenlerimdir. Binlerce kişi arasında yüz binlerce kişidirler, fakat yine de hepsi bir vücuttur.”
-
ورنه کی کردی به یک چوبی هنر ** موسیی فرعون را زیر و زبر 85
- Öyle olmasaydı bir tek Musa, bir tek sopa ile Firavunun altını üstüne getirebilir miydi?
-
ورنه کی کردی به یک نفرین بد ** نوح شرق و غرب را غرقاب خود
- Öyle olmasaydı Nuh, bir beddua ile doğuyu batıyı sulara gark edebilir miydi?
-
بر نکندی یک دعای لوط راد ** جمله شهرستانشان را بی مراد
- İhsan ve kerem sahibi Lût, zalimlerin şehirlerini perişan eyleyebilir, yerlere batırabilir miydi?
-
گشت شهرستان چون فردوسشان ** دجلهی آب سیه رو بین نشان
- Cennete benzeyen şehirleri Karasu Diclesi oldu. Git de gör.
-
سوی شامست این نشان و این خبر ** در ره قدسش ببینی در گذر
- Bu Karasu Şam tarafındadır. Kudüs’e giderken yolda görürsün.
-
صد هزاران ز انبیای حقپرست ** خود بهر قرنی سیاستها بدست 90
- Hakk’a tapan yüz binlerce peygamber yüzünden her devirde nice azaplar oldu.
-
گر بگویم وین بیان افزون شود ** خود جگر چه بود که کهها خون شود
- Söylesem uzun sürer. Ciğerde ne oluyor ki? Dağlar bile kan kesilir.
-
خون شود کهها و باز آن بفسرد ** تو نبینی خون شدن کوری و رد
- Dağlar kan kesilir de sonra yine donar, kalır. Sen bu kan oluşu görmezsin, çünkü körsün, kötüsün… Bu görüşten ne kadar uzaksın!
-
طرفه کوری دوربین تیزچشم ** لیک از اشتر نبیند غیر پشم
- Bu kör, ne şaşılacak şey kördür; uzağı görür, gözü de keskin. Fakat yalnız devedeki yükü görür.
-
مو بمو بیند ز صرفه حرص انس ** رقص بی مقصود دارد همچو خرس
- İnsan hırsından her şeyi kıldan kıla görür, bilir ama oynayıp salınmasında hayır yoktur, bu oynayış şerle doludur.
-
رقص آنجا کن که خود را بشکنی ** پنبه را از ریش شهوت بر کنی 95
- Benliğini kıracak yerde oyna, salın da şehvet yarasının üstündeki pamuğu çek, kopar.
-
رقص و جولان بر سر میدان کنند ** رقص اندر خون خود مردان کنند
- Erler, meydanda oynar, dolanır, kendi kanları içinde raks ederler.
-
چون رهند از دست خود دستی زنند ** چون جهند از نقص خود رقصی کنند
- Varlıklarından kurtuldular mı ellerini çarpar… Noksanlarından ayrıldılar mı raksa girerler.
-
مطربانشان از درون دف میزنند ** بحرها در شورشان کف میزنند
- Çalgıcıları, içlerinden def çalar… Denizler, onların coşkunluğunu görüp köpürür.
-
تو نبینی لیک بهر گوششان ** برگها بر شاخها هم کفزنان
- Sen görmezsin ama onların gayretinden yapraklar bile dalların üstünde el çırpar.
-
تو نبینی برگها را کف زدن ** گوش دل باید نه این گوش بدن 100
- Dalların el çırpışını görmüyorsun değil mi? Buna can kulağı gerek… Ten kulağıyla duyulmaz ki.
-
گوش سر بر بند از هزل و دروغ ** تا ببینی شهر جان با فروغ
- Baş kulağını alaya, yalana, dolana kapa da aydın can şehrini gör.
-
سر کشد گوش محمد در سخن ** کش بگوید در نبی حق هو اذن
- Muhammed’in kulağı, sözlerin iç yüzünü duyar. Allah, ona Kuran da “ Kulağın ta kendisi” der.
-
سر به سر گوشست و چشم است این نبی ** تازه زو ما مرضعست او ما صبی
- Bu peygamber baştanbaşa kulaktır, gözdür. Onun merhameti sütninedir, biz de onun süt emer çocuklarıyız.
-
این سخن پایان ندارد باز ران ** سوی اهل پیل و بر آغاز ران
- Bu sözün sonu gelmez. Sen yine o fil hikâyesine dön, yine o hikâyeye başla da onu anlat.
-
بقیهی قصهی متعرضان پیلبچگان
- Fil yavrularına dokunanlar hikâyesinin sonu
-
هر دهان را پیل بویی میکند ** گرد معدهی هر بشر بر میتند 105
- Fil onların her birinin ağızlarını koklamakta… Hepsinin midelerinin etrafın da dönüp dolaşmakta.
-
تا کجا یابد کباب پور خویش ** تا نماید انتقام و زور خویش
- Yavrusunu kim kebap edip yemişse, bularak öç almağa, kuvvetini göstermeye çalışmaktaydı.
-
گوشتهای بندگان حق خوری ** غیبت ایشان کنی کیفر بری
- Sen de Allah kullarının etlerini yemekte, onların aleyhinde bulunup günah kazanmaktasın.
-
هان که بویای دهانتان خالقست ** کی برد جان غیر آن کو صادقست
- Kendinize gelin, sizin ağzınızı koklayan da Allah’tır. Doğrudan başka kim canını kurtarabilir?
-
وای آن افسوسیی کش بویگیر ** باشد اندر گور منکر یا نکیر
- Bir adamın kabirde ağzını koklayan Münkir yahut Nekir olursa yazıklar olsun o acımağa değer kişiye!
-
نه دهان دزدیدن امکان زان مهان ** نه دهان خوش کردن از دارودهان 110
- O ulu meleklerden ne ağzını gizlemeye imkân var, ne güzel kokularla iyi bir hale getirmeye çare.
-
آب و روغن نیست مر روپوش را ** راه حیلت نیست عقل و هوش را
- Mezara girene, onlara yaltaklanmak mümkün değil; akıl, fikir için hileye sapmaya yol yok!
-
چند کوبد زخمهای گرزشان ** بر سر هر ژاژخا و مرزشان
- Saçma sapan söyleyen adamın başına gürzleri iner, pençeleri batar.
-
گرز عزرائیل را بنگر اثر ** گر نبینی چوب و آهن در صور
- Azrail’in sopasını, demirini gözünle görmüyorsan gürzünün eserine bak!