English    Türkçe    فارسی   

3
805-854

  • یک کمین و امتحان در راه بود ** صرصرش چون کاه که را می‌ربود 805
  • Fakat yolda öyle bir tuzak, öyle bir imtihan vardı ki kasırgası dağları bile saman çöpü gibi kapıp götürebilirdi.

  • امتحان می‌کردشان زیر و زبر ** کی بود سرمست را زینها خبر
  • Bu sınama bunları altüst etmekteydi. Fakat sarhoşun bunlardan ne haberi olabilir ki?

  • خندق و میدان بپیش او یکیست ** چاه و خندق پیش او خوش مسلکیست
  • Sarhoşun önünde hendek de birdir, meydan da. Ona kuyu da doğru yol kesilmiştir, hendek de!

  • آن بز کوهی بر آن کوه بلند ** بر دود از بهر خوردی بی‌گزند
  • Dağ keçisi, yüce dağ başlarında yiyecek arar, hiçbir zarara uğramadan koşar durur!

  • تا علف چیند ببیند ناگهان ** بازیی دیگر ز حکم آسمان
  • Yiyecek bulmak, yayılmak üzereyken ansızın feleğin sınaması gelir çatar.

  • بر کهی دیگر بر اندازد نظر ** ماده بز بیند بر آن کوه دگر 810
  • Öbür dağa bakar, orada bir dişi dağ keçisi görür.

  • چشم او تاریک گردد در زمان ** بر جهد سرمست زین که تا بدان
  • Derhal gözleri kararır. Bu dağdan ta o dağa sıçramak ister.

  • آنچنان نزدیک بنماید ورا ** که دویدن گرد بالوعه‌ی سرا
  • Dişi keçinin bulunduğu dağ, ona o kadar yakın görünür ki oraya sıçramak, ev kapısının etrafında koşup dolanmak kadar kolay gelir.

  • آن هزاران گز دو گز بنمایدش ** تا ز مستی میل جستن آیدش
  • Binlerce arşın yol ona iki arşınlık bir mesafe görünür, o sarhoşlukla sıçramak ister.

  • چونک بجهد در فتد اندر میان ** در میان هر دو کوه بی امان
  • Sıçrayınca da iki amansız dağın arasında ki çukura düşüverir.

  • او ز صیادان به که بگریخته ** خود پناهش خون او را ریخته 815
  • O avcılardan dağa kaçmıştı, kaçıp sığındığı yer, kanını döker.

  • شسته صیادان میان آن دو کوه ** انتظار این قضای با شکوه
  • Avcılarsa o iki dağ arasındaki yarda oturmuş, bu azametli kaza ve kaderin zuhurunu beklemekteler…

  • باشد اغلب صید این بز همچنین ** ورنه چالاکست و چست و خصم‌بین
  • Dağ keçisi, ekseriyetle böyle avlanır. Yoksa bu hayvan, pek yürük, pek çeviktir, düşmanını sezer, anlar.

  • رستم ارچه با سر و سبلت بود ** دام پاگیرش یقین شهوت بود
  • Rüstem’in kellesi, kulağı yerindedir, sakallı, bıyıklı bir adamdır. Ama ayağını tutup onu kafese sokan tuzak, şehvettir.

  • همچو من از مستی شهوت ببر ** مستی شهوت ببین اندر شتر
  • Benim gibi şehvet sarhoşluğundan kesil, bu sarhoşluğu, devede seyret!

  • باز این مستی شهوت در جهان ** پیش مستی ملک دان مستهان 820
  • Sonra da âlemdeki bu şehvet sarhoşluğu, bil ki meleklerin sarhoşluğuna karşı pek hordur, pek bayağıdır.

  • مستی آن مستی این بشکند ** او به شهوت التفاتی کی کند
  • O sarhoşluk, bu sarhoşluğu kırar, mahveder. Melek, nasıl olur da şehvete iltifat eder ki?

  • آب شیرین تا نخوردی آب شور ** خوش بود خوش چون درون دیده نور
  • Tatlı suyu tatmadıkça acı su, insana gözünün nuru gibi hoş gelir.

  • قطره‌ای از باده‌های آسمان ** بر کند جان را ز می وز ساقیان
  • Gökyüzü şaraplarının bir katrası bile insanı şaraptan da vazgeçirir, sâkilerden de!

  • تا چه مستیها بود املاک را ** وز جلالت روحهای پاک را
  • Artık düşün sen, meleklerin ne sarhoşlukları olur, tertemiz ruhlar, ululuktan ne mestîliklere düşer!

  • که به بوی دل در آن می بسته‌اند ** خم باده‌ی این جهان بشکسته‌اند 825
  • Onlar, bu şaraptan bir koku alarak gönüllerini vermişler, bu âlem şarabının küpünü kırmışlardır.

  • جز مگر آنها که نومیدند و دور ** همچو کفاری نهفته در قبور
  • Ancak, ümitsiz ve o âlemden uzak olanlar, kâfirler gibi kabirlerinde gizlenmişler,

  • ناامید از هر دو عالم گشته‌اند ** خارهای بی‌نهایت کشته‌اند
  • İki âlemden de ümitlerini kesmişler, hadde hesaba gelmez dikenler ekmişlerdir!

  • پس ز مستیها بگفتند ای دریغ ** بر زمین باران بدادیمی چو میغ
  • Hârût la Mârût, sarhoşluklarından “Ah ne olurdu, bulut gibi biz de yeryüzüne rahmet yağdırsak,

  • گستریدیمی درین بی‌داد جا ** عدل و انصاف و عبادات و وفا
  • Bu zulüm yurduna adalet, insaf, ibadet ve vefayı yaysaydık” dediler.

  • این بگفتند و قضا می‌گفت بیست ** پیش پاتان دام ناپیدا بسیست 830
  • Onlar bunu dedi ama kaza ve kader de “Durun ayaklarınızın önünde gizli tuzaklar pek çok.

  • هین مدو گستاخ در دشت بلا ** هین مران کورانه اندر کربلا
  • Kendinize gelin de belâ çölüne küstahça gitmeyin… Kendinize gelin de körcesine Kerbelâ’ya at sürmeyin!

  • که ز موی و استخوان هالکان ** می‌نیابد راه پای سالکان
  • Çünkü o çölde helâk olanların kıllarından, kemiklerinden yolcu, ayak basacak yer bulamaz.

  • جمله‌ی راه استخوان و موی و پی ** بس که تیغ قهر لاشی کرد شی
  • Yol, baştanbaşa kıl, kemik, sinir doludur. Allah’ın kahır kılıcı, nice varları yok etmiştir!

  • گفت حق که بندگان جفت عون ** بر زمین آهسته می‌رانند و هون
  • Allah, “Allah’ın inayetine erişen kullar, yeryüzünde yavaş ve mülâyim bir surette yürürler” dedi.

  • پا برهنه چون رود در خارزار ** جز بوقفه و فکرت و پرهیزگار 835
  • Ayağı yalın olan dikenlikte nasıl yürür? Dura, dura. Düşüne, düşüne, ihtiyatla adım ata ata! diyordu.

  • این قضا می‌گفت لیکن گوششان ** بسته بود اندر حجاب جوششان
  • Kaza bunu söylüyordu ama onların kulakları, coşkunlukları yüzünden tıkanmış, sağır olmuştu.

  • چشمها و گوشها را بسته‌اند ** جز مر آنها را که از خود رسته‌اند
  • Varlıklarından kurtulanlardan başka herkesin gözlerini bağlamışlar, kulaklarını tıkamışlardır.

  • جز عنایت که گشاید چشم را ** جز محبت که نشاند خشم را
  • Gözleri, Allah inayetinden başka ne açar, kızgınlığı sevgiden başka ne yatıştırır?

  • جهد بی توفیق خود کس را مباد ** در جهان والله اعلم بالسداد
  • Dilerim, Allah ihsanı olmayan muvaffakiyete ulaşmak için çalışıp çabalama, dünyada kimseye mukadder olmasın, Doğruyu Allah daha iyi bilir.

  • قصه‌ی خواب دیدن فرعون آمدن موسی را علیه السلام و تدارک اندیشیدن
  • Firavun’un Musa aleyhisselâm’ı rüyada görmesi ve doğmaması için tedbirlere girişmesi

  • جهد فرعونی چو بی توفیق بود ** هرچه او می‌دوخت آن تفتیق بود 840
  • Firavunun çalışıp çabalaması, Allah ihsanı olan muvaffakiyete ulaşmamıştı. Allah muvaffakiyet vermediği için de diktiği yırtılıp sökülüyordu.

  • از منجم بود در حکمش هزار ** وز معبر نیز و ساحر بی‌شمار
  • Hükmünde binlerce müneccim, binlerce düş yorucu, binlerce büyücü vardı.

  • مقدم موسی نمودندش بخواب ** که کند فرعون و ملکش را خراب
  • Firavuna rüyasında Musa’nın doğacığını, Firavun’u ve saltanatını mahvedeceğini göstermişlerdi.

  • با معبر گفت و با اهل نجوم ** چون بود دفع خیال و خواب شوم
  • Düş yorucularla müneccimlere “Bu hayâlin, bu kötü rüyanın delâlet ettiği şeyi nasıl defetmeli?” dedi.

  • جمله گفتندش که تدبیری کنیم ** راه زادن را چو ره‌زن می‌زنیم
  • Hepsi de dediler ki: “Bir tedbirde bulunalım, çocuğun doğmasına mâni olalım”

  • تا رسید آن شب که مولد بود آن ** رای این دیدند آن فرعونیان 845
  • Doğum gecesi gelince Firavun kulları şu tedbiri kabul ettiler, şunu münasip gördüler:

  • که برون آرند آن روز از پگاه ** سوی میدان بزم و تخت پادشاه
  • O gün İsrailoğullarını erkenden meydana, padişahın huzuruna götüreceklerdi.

  • الصلا ای جمله اسرائیلیان ** شاه می‌خواند شما را زان مکان
  • “Ey İsrail oğulları, haydin… Sizi padişah filân yerde huzuruna çağırıyor.

  • تا شما را رو نماید بی نقاب ** بر شما احسان کند بهر ثواب
  • Sizi örtüsüz, nikapsız yüzünü gösterecek, sevaba ermek üzere size ihsanlarda bulunacak” diye tellâllar bağıracaklardı.

  • کان اسیران را بجز دوری نبود ** دیدن فرعون دستوری نبود
  • Çünkü o esirler, Firavuna hiç yaklaşmazlardı, onu görmelerine izin yoktu.

  • گر فتادندی به ره در پیش او ** بهر آن یاسه بخفتندی برو 850
  • Hatta yolda ona rastlasalar yüzükoyun yere kapanmaları emredilmişti.

  • یاسه این بد که نبیند هیچ اسیر ** در گه و بیگه لقای آن امیر
  • Kanun buydu: hiçbir esir, ister vakitli olsun, ister vakitsiz, o padişahın yüzünü göremeyecek.

  • بانگ چاووشان چو در ره بشنود ** تا ببیند رو به دیواری کند
  • Yolda çavuşların seslerini duydu mu, yüzünü görmemek için duvara dönecekti.

  • ور ببیند روی او مجرم بود ** آنچ بتر بر سر او آن رود
  • Şayet yüzünü görürse mücrim sayılır, başına gelecek en kötü şeyler gelip çatardı.

  • بودشان حرص لقای ممتنع ** چون حریصست آدمی فیما منع
  • Onlarda görmeleri men edilen o yüzü görmeyi pek isterlerdi. İnsan men edildiği şeye haristir derler.

  • به میدان خواندن بنی اسرائیل برای حیله‌ی ولادت موسی علیه السلام
  • İsrailoğullarını, Musa aleyhisselâm’ın doğumuna mâni olmak üzere meydana çağırmaları