نقش با نقاش پنجه می‌زند ** سبلتان و ریش خود بر می‌کند
Resim, ressamına pençe vurmaya kalkarsa kendi saçını sakalını yolmuş olur!
خواندن فرعون زنان نوزاده را سوی میدان هم جهت مکر
Firavunun hileye girişerek yeni doğuran kadınları meydana çağırması
بعد نه مه شه برون آورد تخت ** سوی میدان و منادی کرد سخت
Dokuz ay sonra padişah, yine tahtını meydana kurdurup tellâllar çağırttı.
کای زنان با طفلکان میدان روید ** جمله اسرائیلیان بیرون شوید
Tellâllar, “Kadınlar, bütün israiloğullarının kadınları çocuklarıyla meydana gelsinler.
آنچنانک پار مردان را رسید ** خلعت و هر کس ازیشان زر کشید940
Bundan önce erkekler, ihsanlara nail oldular. Elbiseler, altınlar elde ettiler.
هین زنان امسال اقبال شماست ** تا بیابد هر یکی چیزی که خواست
Kadınlar, bu yıl devlet sizin. Herkes dilediği şeye nail olacak.
مر زنان را خلعت و صلت دهد ** کودکان را هم کلاه زر نهد
Padişah, kadınlara elbise verecek, ihsanlar edecek. Çocukların başlarına da altın külâhlar koyacak.
هر که او این ماه زاییدست هین ** گنجها گیرید از شاه مکین
Padişah diyor ki “Hele bu ay doğanlar yok mu, bilhassa onlar ihsanıma, hazinelerime ulaşacaklar” diye bağırdılar.
آن زنان با طفلکان بیرون شدند ** شادمان تا خیمه‌ی شه آمدند
Kadınlar, sevindiler, çocuklarıyla çıktılar, padişahın otağına kadar gittiler.
هر زن نوزاده بیرون شد ز شهر ** سوی میدان غافل از دستان و قهر945
Yeni doğurmuş olan her kadın, hileden, kahırdan emin bir halde şehirden çıkıp meydana yöneldi.
چون زنان جمله بدو گرد آمدند ** هرچه بود آن نر ز مادر بستدند
Kadınların hepsi toplanınca erkek çocukları analarının kucaklarından aldılar.
سر بریدندش که اینست احتیاط ** تا نروید خصم و نفزاید خباط
Düşman doğmasına, felâket artmasın diye güya ihtiyata riayet ederek başlarını kestiler.
بوجود آمدن موسی و آمدن عوانان به خانه‌ی عمران و وحی آمدن به مادر موسی کی موسی را در آتش انداز
Musa’nın vücuda gelmesi, memurların İmran’ın evine gelmeleri, Musa’nın anasına, Musa’yı ateşe at diye vahiy edilmesi
خود زن عمران که موسی برده بود ** دامن اندر چید از آن آشوب و دود
Musa’yı doğurmuş olan İmran’ın karısına gelince elini, eteğini çekmiş, o kargaşalıktan, o toz dumandan kurtulmuştu.
آن زنان قابله در خانه‌ها ** بهر جاسوسی فرستاد آن دغا
Fakat o alçak Firavun, evlere de hafiye olarak ebeler gönderdi.
غمز کردندش که اینجا کودکیست ** نامد او میدان که در وهم و شکیست950
“Burada bir çocuk var. Anası, ürktüğü, şüphelendiği için meydana gelmedi.
اندرین کوچه یکی زیبا زنیست ** کودکی دارد ولیکن پرفنیست
Bu sokakta güzel bir kadın var, bir de çocuk doğurmuş… Fakat pek akıllı, pek tedbirli bir kadın” diye kovaladılar.
پس عوانان آمدند او طفل را ** در تنور انداخت از امر خدا
Bunun üzerine memurlar eve gelince Musa’nın anası, Allah emriyle Musa’yı tandıra attı.
وحی آمد سوی زن زان با خبر ** که ز اصل آن خلیلست این پسر
Bilen Allah’tan kadına “Bu çocuğun aslı Halil’dendir.
عصمت یا نار کونی باردا ** لا تکون النار حرا شاردا
Ey ateş, soğu, yakma emrinin koruması yüzünden ateş yakmaz, bir zarar vermez” diye vahiy gelmişti.
زن بوحی انداخت او را در شرر ** بر تن موسی نکرد آتش اثر955
Kadın, vahiy üzerine Musa’yı ateşe attı. Fakat ateş Musa’yı yakmadı.
پس عوانان بی مراد آن سو شدند ** باز غمازان کز آن واقف بدند
Memurlar, bunu görünce meyus olup muratlarına erişmediler, çekilip gittiler. Fakat kovucular, yine bu işi anlayıp,
با عوانان ماجرا بر داشتند ** پیش فرعون از برای دانگ چند
Firavundan birkaç para koparmak için memurlara macerayı anlattılar.
کای عوانان باز گردید آن طرف ** نیک نیکو بنگرید اندر غرف
O tarafa dönün, pencereden iyice bir bakın dediler.
وحی آمدن به مادر موسی کی موسی را در آب افکن
Musa’yı suya at diye anasına vahiy gelmesi
باز وحی آمد که در آبش فکن ** روی در اومید دار و مو مکن
Musa’nın anasına yine “Çocuğunu suya at, saçını, başını yolma, ümitlen,
در فکن در نیلش و کن اعتماد ** من ترا با وی رسانم رو سپید960
İtimat et, onu Nil’e at… Ben, onu yüzü ak olarak sana kavuştururum” diye vahiy geldi.
این سخن پایان ندارد مکرهاش ** جمله می‌پیچید هم در ساق و پاش
Bu sözün sonu gelmez ki. Firavunun bütün hileleri, yakasına, paçasına dolaşmaktaydı.
صد هزاران طفل می‌کشت او برون ** موسی اندر صدر خانه در درون
O, dışarıda yüz binlerce çocuk öldürüyordu; Musa ise evinin içinde başköşede yetişmekteydi.
از جنون می‌کشت هر جا بد جنین ** از حیل آن کورچشم دوربین
O uzağı gören kör Firavun, hilelere sapıp deliliğinden nerede yeni doğmuş bir çocuk varsa öldürtmekteydi.
اژدها بد مکر فرعون عنود ** مکر شاهان جهان را خورده بود
İnatçı Firavunun hilesi ejderha idi, bütün âlem padişahlarının hilelerini yutmuştu.
لیک ازو فرعون‌تر آمد پدید ** هم ورا هم مکر او را در کشید965
Fakat ondan daha Firavun birisi zuhur etti. Onu da yuttu, hilesini de!
اژدها بود و عصا شد اژدها ** این بخورد آن را به توفیق خدا
O bir ejderha idi, asâ da bir ejderha oldu. Bu, onu Allah tevfikiyle sömürüp yutuverdi!
دست شد بالای دست این تا کجا ** تا بیزدان که الیه المنتهی
El üstünde el var… Nereye kadar bu. Ta son erişilecek menzile, ta Allah’a kadar!
کان یکی دریاست بی غور و کران ** جمله دریاها چو سیلی پیش آن
Çünkü o, öyle bir denizdir ki ne dibi var, ne kıyısı! Bütün denizler, ona karşı sele benzer.
حیله‌ها و چاره‌ها گر اژدهاست ** پیش الا الله آنها جمله لاست
Hileler, tedbirler ejderha ise Tek Allah önünde hepsi de hiçtir!
چون رسید اینجا بیانم سر نهاد ** محو شد والله اعلم بالرشاد970
Sözün, buraya gelince yere baş koyup mahvoldu… Doğru yolu Allah daha iyi bilir!
آنچ در فرعون بود اندر تو هست ** لیک اژدرهات محبوس چهست
Firavunda olan yok mu? Sende de var. Fakat senin ejderha kuyuya hapsedilmiş!
ای دریغ این جمله احوال توست ** تو بر آن فرعون بر خواهیش بست
Yazıklar olsun… Bunların hepsi de senin ahvalin. Fakat sen, onları Firavuna isnat etmek istersin.
گر ز تو گویند وحشت زایدت ** ور ز دیگر آفسان بنمایدت
Senin hâlinden bahsettiler mi canın sıkılır, başkasından bahsettiler mi sana masal gelir.
چه خرابت می‌کند نفس لعین ** دور می‌اندازدت سخت این قرین
Lâkin nefis seni ne de harap etmiş… Bu arkadaşın da seni hikâyelerle uzaklara atmakta!
آتشت را هیزم فرعون نیست ** ورنه چون فرعون او شعله‌زنیست975
Senin ateşine, Firavunun ateşine atılan odun atılmamakta, onun gibi fırsat bulamıyorsun sen. Yoksa fırsat bulsan senin ateşin de Firavunun ateşi gibi yalımlanır!
حکایت مارگیر کی اژدهای فسرده را مرده پنداشت در ریسمانهاش پیچید و آورد به بغداد
Yılancının donmuş bir ejderhayı ölü sanarak iple bağlayıp Bağdat’a getirmesi
یک حکایت بشنو از تاریخ‌گوی ** تا بری زین راز سرپوشیده بوی
Eski vakaları bilip söyleyenden bir hikâye dinle de bu üstü örtülü sırdan bir koku al.
مارگیری رفت سوی کوهسار ** تا بگیرد او به افسونهاش مار
Bir yılancı, afsunlarla yılan tutmak üzere dağlara yüz tuttu.
گر گران و گر شتابنده بود ** آنک جویندست یابنده بود
Arayan ister yavaş gitsin, ister hızlı, nihayet aradığını bulur.
در طلب زن دایما تو هر دو دست ** که طلب در راه نیکو رهبرست
İki elini de aramadan çekme. Arama, yolda en iyi bir kılavuzdur.
لنگ و لوک و خفته‌شکل و بی‌ادب ** سوی او می‌غیژ و او را می‌طلب980
Topal olsan, sakat olsan bile, uyuklar gibi halde, hatta edepsizce sine de olsa ona doğru kımıldan, onu ara.
گه بگفت و گه بخاموشی و گه ** بوی کردن گیر هر سو بوی شه
Gâh lâfla, gâh susarak, gâh şuraya, buraya boynunu uzatarak, o padişahın kokusunu almaya çalış.
گفت آن یعقوب با اولاد خویش ** جستن یوسف کنید از حد بیش
Yakup, oğullarına “Yusuf’un kokusunu haddinden fazla arayın” dedi.
هر حس خود را درین جستن بجد ** هر طرف رانید شکل مستعد
Siz de her duygunuzu istidatlı bir hâle getirin de her yanda adamakıllı onu araştırın.
گفت از روح خدا لا تیاسوا ** همچو گم کرده پسر رو سو بسو
Allah, “Allah lütfundan meyus olmayın, ümit kesmeyin” dedi. Çocuğunu kaybetmiş Yakup gibi sen de bucak bucak yürü.
از ره حس دهان پرسان شوید ** گوش را بر چار راه آن نهید985
Onu ağzınla sorup soruşturun. Dört yana kulak verip onu araştırın!
هر کجا بوی خوش آید بو برید ** سوی آن سر کاشنای آن سرید
Nereden bir güzel koku alırsan koklayın. Ne taraftan o âşinanın kokusunu alırsanız o tarafa yürüyün!