English    Türkçe    فارسی   

4
1743-1792

  • پس بگفتندش که احوال نژند ** بر دروغ تو گواهی می‌دهند
  • Dediler ki: senin perişan halin, yalanına şahadet etmekte.

  • تن برهنه سر برهنه سوخته ** شکر را دزدیده یا آموخته
  • Bedenin çıplak, başın kabak, için yanmış... bu şükürleri, bir yerden mi çaldın, yoksa birisinden mi öğrendin?

  • کو نشان شکر و حمد میر تو ** بر سر و بر پای بی توفیر تو 1745
  • Nerede methettiğin emîrin şükür ve hamd nişaneleri? Onların, şu şerefsiz başında, ayağında görünmesi gerekti.

  • گر زبانت مدح آن شه می‌تند ** هفت اندامت شکایت می‌کند
  • Dilin, o padişahı methetmede ama yedi âzan da şikâyet edip duruyor.

  • در سخای آن شه و سلطان جود ** مر ترا کفشی و شلواری نبود
  • O cömertlik padişahını, o kerem sultanını övüyorsun ama bu övüşe karşılık ayağında bir ayakkabı, bacağında bir şalvar olmalıydı bari!

  • گفت من ایثار کردم آنچ داد ** میر تقصیری نکرد از افتقاد
  • Ben, dedi... Bütün verdiklerini dağıttım; emir ihsanda kusur etmedi hiç!

  • بستدم جمله عطاها از امیر ** بخش کردم بر یتیم و بر فقیر
  • Bütün ihsanlarını aldım, fakat hepsini yetimlere, yoksullara bağışladım.

  • مال دادم بستدم عمر دراز ** در جزا زیرا که بودم پاک‌باز 1750
  • Mal verdim, karşılığında uzun bir ömür aldım... Çünkü içim pek temizdir benim!

  • پس بگفتندش مبارک مال رفت ** چیست اندر باطنت این دود نفت
  • Bunun üzerine dediler ki: o kutlu mal gittiyse içindeki bu duman, bu hararet nedir ya?

  • صد کراهت در درون تو چو خار ** کی بود انده نشان ابتشار
  • İçinde diken gibi yüzlerce pislik var... Hiç keder, muştulanma nişanesi olur mu?

  • کو نشان عشق و ایثار و رضا ** گر درستست آنچ گفتی ما مضی
  • Söylediğin o geçmiş şeyler doğruysa nerede aşk, bağışlama ve razı olma nişanesi?

  • خود گرفتم مال گم شد میل کو ** سیل اگر بگذشت جای سیل کو
  • Hadi tutalım mal kayboldu gitti, meyil nerede? Sel geçip gittiyse geçtiği yer hani?

  • چشم تو گر بد سیاه و جان‌فزا ** گر نماند او جان‌فزا ازرق چرا 1755
  • Gözün evvelce cana canlar katan siyah bir göz idiyse hadi diyelim o güzellik geçti... Fakat neden şimdi gözün gök?

  • کو نشان پاک‌بازی ای ترش ** بوی لاف کژ همی‌آید خمش
  • A ekşi suratlı, temizlik nişanesi nerede? Senden eğri lâfların kokusu gelmekte, sus!

  • صد نشان باشد درون ایثار را ** صد علامت هست نیکوکار را
  • Mal bağışlamanın gönülde yüz türlü nişanesi olur... İyi işin yüzlerce alâmeti görünür!

  • مال در ایثار اگر گردد تلف ** در درون صد زندگی آید خلف
  • Malını dağıtıp bağışlayan kişinin gönlüne o mal yerine yüzlerce dirilik gelir!

  • در زمین حق زراعت کردنی ** تخمهای پاک آنگه دخل نی
  • Allah tarlasına temiz tohumlar ekilsin de sonra temiz mahsul vermesin... İmkânı yok!

  • گر نروید خوشه از روضات هو ** پس چه واسع باشد ارض الله بگو 1760
  • Allah bahçeleri de mahsul vermezse artık Allah yeri geniştir denebilir mi? Söyle!

  • چونک این ارض فنا بی‌ریع نیست ** چون بود ارض الله آن مستوسعیست
  • Bu yokluk yeri bile mahsul vermemezlikte bulunmaz... Artık bundan çok geniş olan Allah yeri nasıl olur da mahsul vermez?

  • این زمین را ریع او خود بی‌حدست ** دانه‌ای را کمترین خود هفصدست
  • Bu yerin bile sayısız mahsul verme kabiliyeti vardır, en aşağı bir tohuma yedi yüz verir!

  • حمد گفتی کو نشان حامدون ** نه برونت هست اثر نه اندرون
  • Hamd ediyorsun, hani hamd edenlerin nişanesi? Bu nişaneler ne içinde var, ne dışında!

  • حمد عارف مر خدا را راستست ** که گواه حمد او شد پا و دست
  • Ârifin Allah’ya hamd etmesi doğrudur... Çünkü o hamdın şahidi eldir, ayaktır!

  • از چه تاریک جسمش بر کشید ** وز تک زندان دنیااش خرید 1765
  • Hamd ediş, arifi karanlık cisim kuyusundan çekip çıkarır... Dünya zindanından kurtarır!

  • اطلس تقوی و نور متلف ** آیت حمدست او را بر کتف
  • Sırtındaki takva atlasıyla ülfet nuru, hamd etmesinin nişanesidir.

  • وا رهیده از جهان عاریه ** ساکن گلزار و عین جاریه
  • Bu eğreti âlemden kurtulmuş, gül bahçelerinde, akarsu kenarlarında yurt tutmuştur.

  • بر سریر سر عالی‌همتش ** مجلس و جا و مقام و رتبتش
  • Oturduğu yer, yurt, vasıl olduğu makam ve rütbe, yüce himmetinin sır sedirinin üstüdür!

  • مقعد صدقی که صدیقان درو ** جمله سر سبزند و شاد و تازه‌رو
  • Orası öyle bir doğruluk makamıdır ki doğruların hepsi de orada lâtif, neşeli ve sevinçli yüzlerinden belli olarak yurt tutmuşlardır!

  • حمدشان چون حمد گلشن از بهار ** صد نشانی دارد و صد گیر و دار 1770
  • Onların hamd etmeleri, gül bahçesinin bahara hamd etmesi gibidir... Yüzlerce nişanesi, yüzlerce alâmeti ve eseri vardır!

  • بر بهارش چشمه و نخل و گیاه ** وآن گلستان و نگارستان گواه
  • Baharın geldiğine kaynak, fidan, çimen... O gül bahçesi, o elvan çiçekler şahittir.

  • شاهد شاهد هزاران هر طرف ** در گواهی هم‌چو گوهر بر صدف
  • Güzelin her tarafta binlerce şahidi vardır... Sedefteki incinin oluşuna şahadet edenler gibi.

  • بوی سر بد بیاید از دمت ** وز سر و رو تابد ای لافی غمت
  • Hâlbuki senin nefesinden kötü sırrın kokusu gelmede... Ey lâfazan, derdin başından, yüzünden parlayıp görünmede!

  • بوشناسانند حاذق در مصاف ** تو به جلدی های هو کم کن گزاف
  • Âlem meydanında kokudan anlayan maharet sahipleri var... öyle ataklık edip pek hayhuy etmeye kalkışma!

  • تو ملاف از مشک کان بوی پیاز ** از دم تو می‌کند مکشوف راز 1775
  • Misten bahsetme... Ağzından soğan kokusu gelmede, sırrını açığa vurmada!

  • گل‌شکر خوردم همی‌گویی و بوی ** می‌زند از سیر که یافه مگوی
  • Sen daima gülbeşeker yedim diyorsun ama nefesinden gelip duran sarımsak kokusu, yavelenme be demekte!

  • هست دل ماننده‌ی خانه‌ی کلان ** خانه‌ی دل را نهان همسایگان
  • Gönül, büyük ve geniş bir eve benzer... Gönül evinin gizli komşuları vardır.

  • از شکاف روزن و دیوارها ** مطلع گردند بر اسرار ما
  • Pencereden, duvardaki delikten görüp gözetir, sırları anlarlar!

  • از شکافی که ندارد هیچ وهم ** صاحب خانه و ندارد هیچ سهم
  • Ev sahibinin sezinlemediği, hiç bilmediği bir yarıktan, bir delikten onlar, her şeyi görürler.

  • از نبی بر خوان که دیو و قوم او ** می‌برند از حال انسی خفیه بو 1780
  • Kuran’ı okusan a... Şeytan ve kavmi, gizlice insanların halinden koku alırlar.

  • از رهی که انس از آن آگاه نیست ** زانک زین محسوس و زین اشباه نیست
  • İnsanın bilmediği bir yoldan insanın sırrını anlarlar... Bu yol, duyguyla duyulur, yahut buna benzer bir şeyle bilinir yol değildir.

  • در میان ناقدان زرقی متن ** با محک ای قلب دون لافی مزن
  • Görenlerin ortasında hileye kalkışma... Mihenk ortadayken lafa girişme ey kalp!

  • مر محک را ره بود در نقد و قلب ** که خدایش کرد امیر جسم و قلب
  • Mihengin, halisi de anlamaya kabiliyeti vardır, kalpı da... Allah, onu beden ve kalp emîri yapmıştır!

  • چون شیاطین با غلیظیهای خویش ** واقف‌اند از سر ما و فکر و کیش
  • Şeytanlar bile o kabalıklarıyla, o kötülükleriyle sırrımızı, fikrimizi, gittiğimiz yolu biliyorlar...

  • مسلکی دارند دزدیده درون ** ما ز دزدیهای ایشان سرنگون 1785
  • Onların bile içimize hırsızlama bir yolu var... Biz, onların hırsızlıklarından baş aşağı gelmedeyiz...

  • دم به دم خبط و زیانی می‌کنند ** صاحب نقب و شکاف روزنند
  • Her an, bize büyük ziyanlar veriyorlar... Delikleri var, yarıkları var; bizi gözetliyorlar...

  • پس چرا جان‌های روشن در جهان ** بی‌خبر باشند از حال نهان
  • E artık âlemdeki aydın canlar, neden gizli hallerden bihaber olsunlar?

  • در سرایت کمتر از دیوان شدند ** روحها که خیمه بر گردون زدند
  • Gökyüzüne çadır kurmuş canlar, insanın vücuduna girmede şeytanlardan aşağı olurlar?

  • دیو دزدانه سوی گردون رود ** از شهاب محرق او مطعون شود
  • Şeytan, hırsızlama olarak göğe çıkmaya kalkışır da yakıcı şahapla kovulur, sürülür.

  • سرنگون از چرخ زیر افتد چنان ** که شقی در جنگ از زخم سنان 1790
  • Kötü kâfir, savaşta mızrakla nasıl beyni üstüne düşerse o da gökten baş aşağı öyle düşer!

  • آن ز رشک روحهای دل‌پسند ** از فلکشان سرنگون می‌افکنند
  • Şeytanları, o gönüllerin beğendikleri ruhları kıskandıklarından gökten böyle baş aşağı atarlar...

  • تو اگر شلی و لنگ و کور و کر ** این گمان بر روحهای مه مبر
  • Artık çolak, topal, kör ve sağır değilsen ulu ve yüce ruhlara karşı bu zanda bulunma...