English    Türkçe    فارسی   

4
1945-1994

  • نم نبارد ابر از شومی او ** شهر شد ویرانه از بومی او 1945
  • Şumluğu yüzünden buluttan bir katra yağmur yağmaz... Şehir, onun baykuşluğu yüzünden viraneye döner!

  • از گر آن احمقان طوفان نوح ** کرد ویران عالمی را در فضوح
  • O ahmakların uyuzluğu yüzünden Nuh tufanı, koca bir âlemi kötülüklerle yıktı gitti!

  • گفت پیغامبر که احمق هر که هست ** او عدو ماست و غول ره‌زنست
  • Peygamber “Kim ahmaksa düşmanımızdır... Yol kesen gulyabanidir...

  • هر که او عاقل بود از جان ماست ** روح او و ریح او ریحان ماست
  • Akıllıysa canımızdır; ondan gelen serin esinti ondan gelen rüzgâr bize fesleğendir.

  • عقل دشنامم دهد من راضیم ** زانک فیضی دارد از فیاضیم
  • Akıl, bana sövse razıyım... Çünkü benim feyiz vericiliğimden bir feyze sahiptir.

  • نبود آن دشنام او بی‌فایده ** نبود آن مهمانیش بی‌مایده 1950
  • Onun sövmesi faydasız değildir... Boş elle kalkıp konukluğa gelmez.

  • احمق ار حلوا نهد اندر لبم ** من از آن حلوای او اندر تبم
  • Ahmak, ağzıma helva tıksa onun helvasından hastalanır, ateşlenirim, dedi.

  • این یقین دان گر لطیف و روشنی ** نیست بوسه‌ی کون خر را چاشنی
  • Lâtifsen. Gönlün aydınsa şunu iyice bil: Eşek götünü öpmede bir lezzet yoktur!

  • سبلتت گنده کند بی‌فایده ** جامه از دیگش سیه بی‌مایده
  • Faydasız yere bıyığını pis pis kokutur... Yemek yemeksizin elbise, onun tenceresiyle kararır!

  • مایده عقلست نی نان و شوی ** نور عقلست ای پسر جان را غذی
  • Yemek dediğim akıldır, ekmek ve kebap değil... Oğul, cana gıda akıl nurudur.

  • نیست غیر نور آدم را خورش ** از جز آن جان نیابد پرورش 1955
  • İnsana nurdan başka bir yiyecek yoktur... O candan başka bir şeyle beslenip yetişmez insan.

  • زین خورشها اندک اندک باز بر ** کین غذای خر بود نه آن حر
  • Bu yiyecekleri yavaş yavaş azalt... Çünkü bunlar, eşek gıdasıdır, hür adamın gıdası değil!

  • تا غذای اصل را قابل شوی ** لقمه‌های نور را آکل شوی
  • Bunları azalt da asıl gıdayı almaya kabiliyetin olsun, nur lokmalarını yiyesin!

  • عکس آن نورست کین نان نان شدست ** فیض آن جانست کین جان جان شدست
  • Bu ekmeğin ekmek oluşu, o nurun aksiyledir... Bu canın can oluşu, o canın feyziyledir.

  • چون خوری یکبار از ماکول نور ** خاک ریزی بر سر نان و تنور
  • Bir kerecik nur yemeğini yedin mi ekmeğin başına da toprak saçarsın, tandırın başına da!

  • عقل دو عقلست اول مکسبی ** که در آموزی چو در مکتب صبی 1960
  • Akıl, iki akıldır: Birincisi kazanılan akıldır... Sen onu mektepte çocuk nasıl öğrenirse öyle öğrenirsin.

  • از کتاب و اوستاد و فکر و ذکر ** از معانی وز علوم خوب و بکر
  • Kitaptan, üstattan, düşünceden, anıştan, manalardan, güzel ve dokunulmadık bilgilerden.

  • عقل تو افزون شود بر دیگران ** لیک تو باشی ز حفظ آن گران
  • Aklın artar, başkalarından daha fazla akıllı olursun... Fakat bu ezberlemekle de ağırlaşır, sıkılırsın!

  • لوح حافظ باشی اندر دور و گشت ** لوح محفوظ اوست کو زین در گذشت
  • Geze dolaşa âdeta bir ezberleme levhası kesilirsin... Hâlbuki bunlardan geçen Levhimahfuz olur!

  • عقل دیگر بخشش یزدان بود ** چشمه‌ی آن در میان جان بود
  • Öbür akıl, Allah vergisidir... Onun kaynağı candadır.

  • چون ز سینه آب دانش جوش کرد ** نه شود گنده نه دیرینه نه زرد 1965
  • Gönülden bilgi ırmağı coştu mu ne kokar, ne eskir, ne de sararır!

  • ور ره نبعش بود بسته چه غم ** کو همی‌جوشد ز خانه دم به دم
  • Kaynağın yolu bağlı ise ne gam! Çünkü o anbean ev içinden coşup durmaktadır!

  • عقل تحصیلی مثال جویها ** کان رود در خانه‌ای از کویها
  • Tahsil ile elde edilen akıl, ırmaklara benzer... O, şuradan buradan çıkar, evlere gider.

  • راه آبش بسته شد شد بی‌نوا ** از درون خویشتن جو چشمه را
  • Yolu kapandı mı çaresiz kalır, akmaz! Sen, çeşmeyi gönlünde ara.

  • قصه‌ی آنک کسی به کسی مشورت می‌کرد گفتش مشورت با دیگری کن کی من عدوی توم
  • Bir adamın, birisiyle danışıp görüşmesi, o adamın da ben senin düşmanınım ,başkasına danış demesi

  • مشورت می‌کرد شخصی با کسی ** کز تردد وا ردهد وز محبسی
  • Bir adam, birisiyle meşverette bulunuyor, tereddütten kurtulmak, hapisten halâs olmak istiyordu.

  • گفت ای خوش‌نام غیر من بجو ** ماجرای مشورت با او بگو 1970
  • O adam dedi ki: Hoş fakat benden başkasını ara bul da danışacağın şeyi ona danış!

  • من عدوم مر ترا با من مپیچ ** نبود از رای عدو پیروز هیچ
  • Ben senin düşmanınım, bana sarılma... Düşmanın tedbiri, aydın olamaz!

  • رو کسی جو که ترا او هست دوست ** دوست بهر دوست لاشک خیرجوست
  • Git, sana dost olan birisini ara... Dost şüphe yok ki dostun hayrını diler.

  • من عدوم چاره نبود کز منی ** کژ روم با تو نمایم دشمنی
  • Ben düşmanım, benim gibisinden bir çare olmaz... Eğri gider, sana düşmanlık ederim.

  • حارسی از گرگ جستن شرط نیست ** جستن از غیر محل ناجستنیست
  • Kurttan bekçilik istemek doğru bir şey değildir... Bir şeyi bulunmadığı yerde aramak, aramamak demektir.

  • من ترا بی‌هیچ شکی دشمنم ** من ترا کی ره نمایم ره زنم 1975
  • Hiç şüphe etme ki ben sana düşmanım... Senin yolunu keserim ben, nasıl olur da sana yol gösteririm?

  • هر که باشد همنشین دوستان ** هست در گلخن میان بوستان
  • Kim dostlarla düşer kalkarsa külhanda bile olsa gül bahçesindedir...

  • هر که با دشمن نشیند در زمن ** هست او در بوستان در گولخن
  • Fakat zamanede düşmanla düşüp kalkan gül bahçesinde bile olsa külhandadır!

  • دوست را مازار از ما و منت ** تا نگردد دوست خصم و دشمنت
  • Biz, ben diye varlığa düşerek dostu incitme de kimse, düşmanın olmasın!

  • خیر کن با خلق بهر ایزدت ** یا برای راحت جان خودت
  • Allah için halka hayır yap yahut kendi canın için herkese hayırda bulun da.

  • تا هماره دوست بینی در نظر ** در دلت ناید ز کین ناخوش صور 1980
  • Daima gözüne dost görünsün... Gönlüne kin yüzünden çirkin suretler gelmesin!

  • چونک کردی دشمنی پرهیز کن ** مشورت با یار مهرانگیز کن
  • Fakat birisine düşmanlıkta bulundun mu ondan çekin... Seni seven bir dostla görüş, danışacağını ona danış!

  • گفت می‌دانم ترا ای بوالحسن ** که توی دیرینه دشمن‌دار من
  • Adam dedi ki: Ey iyi kişi, biliyorum seni... Sen benim eski düşmanımsın.

  • لیک مرد عاقلی و معنوی ** عقل تو نگذاردت که کژ روی
  • Fakat akıllı ve manevi bir adamsın; aklın eğri gitmeme razı olmaz.

  • طبع خواهد تا کشد از خصم کین ** عقل بر نفس است بند آهنین
  • Tabiat, düşmandan hıncını çıkartmak ister ama akıl, nefse demirden bir bağdır;

  • آید و منعش کند وا داردش ** عقل چون شحنه‌ست در نیک و بدش 1985
  • Gelir, onu kötülükten men eder, geri çeker... Akıl, onun iyi ve kötü hareketlerine adeta bir şahnedir.

  • عقل ایمانی چو شحنه‌ی عادلست ** پاسبان و حاکم شهر دلست
  • İmana mensup akıl adil bir şahneye benzer... Gönül şehrinin bekçisidir, hâkimidir.

  • هم‌چو گربه باشد او بیدارهوش ** دزد در سوراخ ماند هم‌چو موش
  • Kedi gibi aklı uyanıktır onun... Hırsız, fare gibi delikte kalakalır!

  • در هر آنجا که برآرد موش دست ** نیست گربه یا که نقش گربه است
  • Nerede fare çıkar, bir şeye el uzatırsa ya orada kedi yoktur yahut varsa bile sureti vardır!

  • گربه‌ی چه شیر شیرافکن بود ** عقل ایمانی که اندر تن بود
  • Kedi nedir? Aslanları yıkan aslan... Tendeki imana mensup akıl!

  • غره‌ی او حاکم درندگان ** نعره‌ی او مانع چرندگان 1990
  • Onun görünüşü yırtıcı hayvanlara hâkimdir... Narası otlayan hayvanları men eder!

  • شهر پر دزدست و پر جامه‌کنی ** خواه شحنه باش گو و خواه نی
  • Şehir, hırsızlarla, elbise soyanlarla dolu... Söyle, ister şahne olsun, ister olmasın!

  • امیر کردن رسول علیه‌السلام جوان هذیلی را بر سریه‌ای کی در آن پیران و جنگ آزمودگان بودند
  • Rasul aleyhisselam’ın, bir savaşta, orduda ihtiyarlar ve savaşta tecrübeliler bulunduğu halde Huzeyil kabilesinden bir genci emir yapması

  • یک سریه می‌فرستادش رسول ** به هر جنگ کافر و دفع فضول
  • Peygamber, kâfilerle savaşmak, abes şeyleri gidermek için bir ordu gönderiyordu.

  • یک جوانی را گزید او از هذیل ** میر لشکر کردش و سالار خیل
  • Huzeyl kabilesinden bir genci seçti, orduya emir etti.

  • اصل لشکر بی‌گمان سرور بود ** قوم بی‌سرور تن بی‌سر بود
  • Askerin aslı kumandandır... Kumandansız kavim, başsız bedene benzer!