-
ور ره نبعش بود بسته چه غم ** کو همی‌جوشد ز خانه دم به دم
- Kaynağın yolu bağlı ise ne gam! Çünkü o anbean ev içinden coşup durmaktadır!
-
عقل تحصیلی مثال جویها ** کان رود در خانه‌ای از کویها
- Tahsil ile elde edilen akıl, ırmaklara benzer... O, şuradan buradan çıkar, evlere gider.
-
راه آبش بسته شد شد بی‌نوا ** از درون خویشتن جو چشمه را
- Yolu kapandı mı çaresiz kalır, akmaz! Sen, çeşmeyi gönlünde ara.
-
قصه‌ی آنک کسی به کسی مشورت می‌کرد گفتش مشورت با دیگری کن کی من عدوی توم
- Bir adamın, birisiyle danışıp görüşmesi, o adamın da ben senin düşmanınım ,başkasına danış demesi
-
مشورت می‌کرد شخصی با کسی ** کز تردد وا ردهد وز محبسی
- Bir adam, birisiyle meşverette bulunuyor, tereddütten kurtulmak, hapisten halâs olmak istiyordu.
-
گفت ای خوش‌نام غیر من بجو ** ماجرای مشورت با او بگو 1970
- O adam dedi ki: Hoş fakat benden başkasını ara bul da danışacağın şeyi ona danış!
-
من عدوم مر ترا با من مپیچ ** نبود از رای عدو پیروز هیچ
- Ben senin düşmanınım, bana sarılma... Düşmanın tedbiri, aydın olamaz!
-
رو کسی جو که ترا او هست دوست ** دوست بهر دوست لاشک خیرجوست
- Git, sana dost olan birisini ara... Dost şüphe yok ki dostun hayrını diler.
-
من عدوم چاره نبود کز منی ** کژ روم با تو نمایم دشمنی
- Ben düşmanım, benim gibisinden bir çare olmaz... Eğri gider, sana düşmanlık ederim.
-
حارسی از گرگ جستن شرط نیست ** جستن از غیر محل ناجستنیست
- Kurttan bekçilik istemek doğru bir şey değildir... Bir şeyi bulunmadığı yerde aramak, aramamak demektir.
-
من ترا بی‌هیچ شکی دشمنم ** من ترا کی ره نمایم ره زنم 1975
- Hiç şüphe etme ki ben sana düşmanım... Senin yolunu keserim ben, nasıl olur da sana yol gösteririm?
-
هر که باشد همنشین دوستان ** هست در گلخن میان بوستان
- Kim dostlarla düşer kalkarsa külhanda bile olsa gül bahçesindedir...
-
هر که با دشمن نشیند در زمن ** هست او در بوستان در گولخن
- Fakat zamanede düşmanla düşüp kalkan gül bahçesinde bile olsa külhandadır!
-
دوست را مازار از ما و منت ** تا نگردد دوست خصم و دشمنت
- Biz, ben diye varlığa düşerek dostu incitme de kimse, düşmanın olmasın!
-
خیر کن با خلق بهر ایزدت ** یا برای راحت جان خودت
- Allah için halka hayır yap yahut kendi canın için herkese hayırda bulun da.
-
تا هماره دوست بینی در نظر ** در دلت ناید ز کین ناخوش صور 1980
- Daima gözüne dost görünsün... Gönlüne kin yüzünden çirkin suretler gelmesin!
-
چونک کردی دشمنی پرهیز کن ** مشورت با یار مهرانگیز کن
- Fakat birisine düşmanlıkta bulundun mu ondan çekin... Seni seven bir dostla görüş, danışacağını ona danış!
-
گفت می‌دانم ترا ای بوالحسن ** که توی دیرینه دشمن‌دار من
- Adam dedi ki: Ey iyi kişi, biliyorum seni... Sen benim eski düşmanımsın.
-
لیک مرد عاقلی و معنوی ** عقل تو نگذاردت که کژ روی
- Fakat akıllı ve manevi bir adamsın; aklın eğri gitmeme razı olmaz.
-
طبع خواهد تا کشد از خصم کین ** عقل بر نفس است بند آهنین
- Tabiat, düşmandan hıncını çıkartmak ister ama akıl, nefse demirden bir bağdır;
-
آید و منعش کند وا داردش ** عقل چون شحنه‌ست در نیک و بدش 1985
- Gelir, onu kötülükten men eder, geri çeker... Akıl, onun iyi ve kötü hareketlerine adeta bir şahnedir.
-
عقل ایمانی چو شحنه‌ی عادلست ** پاسبان و حاکم شهر دلست
- İmana mensup akıl adil bir şahneye benzer... Gönül şehrinin bekçisidir, hâkimidir.
-
هم‌چو گربه باشد او بیدارهوش ** دزد در سوراخ ماند هم‌چو موش
- Kedi gibi aklı uyanıktır onun... Hırsız, fare gibi delikte kalakalır!
-
در هر آنجا که برآرد موش دست ** نیست گربه یا که نقش گربه است
- Nerede fare çıkar, bir şeye el uzatırsa ya orada kedi yoktur yahut varsa bile sureti vardır!
-
گربه‌ی چه شیر شیرافکن بود ** عقل ایمانی که اندر تن بود
- Kedi nedir? Aslanları yıkan aslan... Tendeki imana mensup akıl!
-
غره‌ی او حاکم درندگان ** نعره‌ی او مانع چرندگان 1990
- Onun görünüşü yırtıcı hayvanlara hâkimdir... Narası otlayan hayvanları men eder!
-
شهر پر دزدست و پر جامه‌کنی ** خواه شحنه باش گو و خواه نی
- Şehir, hırsızlarla, elbise soyanlarla dolu... Söyle, ister şahne olsun, ister olmasın!
-
امیر کردن رسول علیه‌السلام جوان هذیلی را بر سریه‌ای کی در آن پیران و جنگ آزمودگان بودند
- Rasul aleyhisselam’ın, bir savaşta, orduda ihtiyarlar ve savaşta tecrübeliler bulunduğu halde Huzeyil kabilesinden bir genci emir yapması
-
یک سریه می‌فرستادش رسول ** به هر جنگ کافر و دفع فضول
- Peygamber, kâfilerle savaşmak, abes şeyleri gidermek için bir ordu gönderiyordu.
-
یک جوانی را گزید او از هذیل ** میر لشکر کردش و سالار خیل
- Huzeyl kabilesinden bir genci seçti, orduya emir etti.
-
اصل لشکر بی‌گمان سرور بود ** قوم بی‌سرور تن بی‌سر بود
- Askerin aslı kumandandır... Kumandansız kavim, başsız bedene benzer!
-
این همه که مرده و پژمرده‌ای ** زان بود که ترک سرور کرده‌ای 1995
- Şu ölüşün, solup gidişin, hep başbuğu terk etmendendir.
-
از کسل وز بخل وز ما و منی ** می‌کشی سر خویش را سر می‌کنی
- Usançtan, nekeslikten, benlikten baş çekmede, kendini başbuğ saymadasın!
-
هم‌چو استوری که بگریزد ز بار ** او سر خود گیرد اندر کوهسار
- Tıpkı yükten kaçan katır gibi... O da başını alır, dağları boylar!
-
صاحبش در پی دوان کای خیره سر ** هر طرف گرگیست اندر قصد خر
- Sahibi, a sersem... Her tarafta eşek avlamak üzere sinmiş bir kurt var...
-
گر ز چشمم این زمان غایب شوی ** پیشت آید هر طرف گرگ قوی
- Şimdi gözümden kayboldun mu her yandan kuvvetli bir kurt çıkagelir.
-
استخوانت را بخاید چون شکر ** که نبینی زندگانی را دگر 2000
- Kemiklerini şeker gibi ezer, ufalar... Artık bir daha diriliği göremezsin bile!
-
آن مگیر آخر بمانی از علف ** آتش از بی‌هیزمی گردد تلف
- Hadi kurdu bir tarafa bırak... Od’suz kalırsın ya! Ateş, odun olmadı mı söner gider.
-
هین بمگریز از تصرف کردنم ** وز گرانی بار که جانت منم
- Kendine gel de sahipliğimden kaçma, yükün ağırlığından çekinme... Senin canın benim diye ardına düşer, koşar durur!
-
تو ستوری هم که نفست غالبست ** حکم غالب را بود ای خودپرست
- Sen de bir katırsın... Çünkü nefsin üstün. A kendisine tapan, hüküm üstünündür.
-
خر نخواندت اسپ خواندت ذوالجلال ** اسپ تازی را عرب گوید تعال
- Fakat ululuk ıssı Allah, sana eşek demedi at dedi... Arap, arap atına “Taal” der.
-
میر آخر بود حق را مصطفی ** بهر استوران نفس پر جفا 2005
- Cefakâr nefis katırlarını bakmak, yola getirmek için Mustafa, Hakk’ın imrahorudur.
-
قل تعالوا گفت از جذب کرم ** تا ریاضتتان دهم من رایضم
- Kerem ve ihsan çekişiyle “Kul tealev” dedi... “Gelin de sizi riyazetle terbiye edeyim dedi, azgın ve serkeş atları alıştırır, yola getiririm ben.
-
نفسها را تا مروض کرده‌ام ** زین ستوران بس لگدها خورده‌ام
- Nefisleri azgınlıktan geçinceye dek bu katırlardan ne tekmeler yedim.
-
هر کجا باشد ریاضت‌باره‌ای ** از لگدهااش نباشد چاره‌ای
- Nerede azgınları yumuşatan bir er varsa onların tekmelerinden kurtulmasına bir çare yoktur!
-
لاجرم اغلب بلا بر انبیاست ** که ریاضت دادن خامان بلاست
- Hâsılı belâların çoğu peygamberlere gelir. Çünkü ham kişileri yola getirmek, zaten bir belâdır.
-
سکسکانید از دمم یرغا روید ** تا یواش و مرکب سلطان شوید 2010
- Siz, kaidesiz, nizamsız gitmektesiniz; sözüme uyun da rahvan gidin... Bu suretle de uysal bir hale gelin, padişahın bineceği bir at olun!
-
قل تعالوا قل تعالو گفت رب ** ای ستوران رمیده از ادب
- Allah dedi ki: “onlara gelin de, ey terbiyeye alışkın olmayan katırlar, gelin de!
-
گر نیایند ای نبی غمگین مشو ** زان دو بی‌تمکین تو پر از کین مشو
- Fakat gelmezlerse gamlanma... O iki temkinsiz için kinlenme!
-
گوش بعضی زین تعالواها کرست ** هر ستوری را صطبلی دیگرست
- Bazılarının kulakları bu, gelin sözüne karşı sağırdır... Her hayvanın ayrı ahırı vardır.
-
منهزم گردند بعضی زین ندا ** هست هر اسپی طویله‌ی او جدا
- Bazıları bu sesten ürker, kaçarlar... Her atın ahırı ayrıdır.
-
منقبض گردند بعضی زین قصص ** زانک هر مرغی جدا دارد قفص 2015
- Bazılarının de bu hikâyelerden canı sıkılır... Çünkü her kuşun kafesi başkadır.