چون پری را این دم و قانون بود ** کردگار آن پری خود چون بود

اوی او رفته پری خود او شده ** ترک بی‌الهام تازی‌گو شده 2115

چون به خود آید نداند یک لغت ** چون پری را هست این ذات و صفت

پس خداوند پری و آدمی ** از پری کی باشدش آخر کمی

شیرگیر ار خون نره شیر خورد ** تو بگویی او نکرد آن باده کرد

ور سخن پردازد از زر کهن ** تو بگویی باده گفتست آن سخن

باده‌ای را می‌بود این شر و شور ** نور حق را نیست آن فرهنگ و زور 2120

که ترا از تو به کل خالی کند ** تو شوی پست او سخن عالی کند

گر چه قرآن از لب پیغامبرست ** هر که گوید حق نگفت او کافرست

چون همای بی‌خودی پرواز کرد ** آن سخن را بایزید آغاز کرد

عقل را سیل تحیر در ربود ** زان قوی‌تر گفت که اول گفته بود

نیست اندر جبه‌ام الا خدا ** چند جویی بر زمین و بر سما 2125

آن مریدان جمله دیوانه شدند ** کاردها در جسم پاکش می‌زدند

هر یکی چون ملحدان گرده کوه ** کارد می‌زد پیر خود را بی ستوه

هر که اندر شیخ تیغی می‌خلید ** بازگونه از تن خود می‌درید

یک اثر نه بر تن آن ذوفنون ** وان مریدان خسته و غرقاب خون

هر که او سویی گلویش زخم برد ** حلق خود ببریده دید و زار مرد 2130

وآنک او را زخم اندر سینه زد ** سینه‌اش بشکافت و شد مرده‌ی ابد

وآنک آگه بود از آن صاحب‌قران ** دل ندادش که زند زخم گران

نیم‌دانش دست او را بسته کرد ** جان ببرد الا که خود را خسته کرد

روز گشت و آن مریدان کاسته ** نوحه‌ها از خانه‌شان برخاسته

پیش او آمد هزاران مرد و زن ** کای دو عالم درج در یک پیرهن 2135

این تن تو گر تن مردم بدی ** چون تن مردم ز خنجر گم شدی

با خودی با بی‌خودی دوچار زد ** با خود اندر دیده‌ی خود خار زد

ای زده بر بی‌خودان تو ذوالفقار ** بر تن خود می‌زنی آن هوش دار

زانک بی‌خود فانی است و آمنست ** تا ابد در آمنی او ساکنست

نقش او فانی و او شد آینه ** غیر نقش روی غیر آن جای نه 2140

گر کنی تف سوی روی خود کنی ** ور زنی بر آینه بر خود زنی

ور ببینی روی زشت آن هم توی ** ور ببینی عیسی و مریم توی

او نه اینست و نه آن او ساده است ** نقش تو در پیش تو بنهاده است

چون رسید اینجا سخن لب در ببست ** چون رسید اینجا قلم درهم شکست

لب ببند ار چه فصاحت دست داد ** دم مزن والله اعلم بالرشاد 2145

برکنار بامی ای مست مدام ** پست بنشین یا فرود آ والسلام

هر زمانی که شدی تو کامران ** آن دم خوش را کنار بام دان

بر زمان خوش هراسان باش تو ** هم‌چو گنجش خفیه کن نه فاش تو

تا نیاید بر ولا ناگه بلا ** ترس ترسان رو در آن مکمن هلا

ترس جان در وقت شادی از زوال ** زان کنار بام غیبست ارتحال 2150

گر نمی‌بینی کنار بام راز ** روح می‌بیند که هستش اهتزاز

هر نکالی ناگهان کان آمدست ** بر کنار کنگره‌ی شادی بدست

جز کنار بام خود نبود سقوط ** اعتبار از قوم نوح و قوم لوط

بیان سبب فصاحت و بسیارگویی آن فضول به خدمت رسول علیه‌السلام

پرتو مستی بی‌حد نبی ** چون بزد هم مست و خوش گشت آن غبی

لاجرم بسیارگو شد از نشاط ** مست ادب بگذاشت آمد در خباط 2155

نه همه جا بی‌خودی شر می‌کند ** بی‌ادب را می چنان‌تر می‌کند

گر بود عاقل نکو فر می‌شود ** ور بود بدخوی بتر می‌شود

لیک اغلب چون بدند و ناپسند ** بر همه می را محرم کرده‌اند

بیان رسول علیه السلام سبب تفضیل و اختیار کردن او آن هذیلی را به امیری و سرلشکری بر پیران و کاردیدگان

حکم اغلب راست چون غالب بدند ** تیغ را از دست ره‌زن بستدند

گفت پیغامبر کای ظاهرنگر ** تو مبین او را جوان و بی‌هنر 2160

ای بسا ریش سیاه و مردت پیر ** ای بسا ریش سپید و دل چو قیر

عقل او را آزمودم بارها ** کرد پیری آن جوان در کارها

پیر پیر عقل باشد ای پسر ** نه سپیدی موی اندر ریش و سر