نک منم سرهنگ هنگت بشکنم ** نک به نامش نام و ننگت بشکنم
İşte o çıkan er benim... Senin maksadını yıkıp yakarım; Allah’ın adı ile senin adını sanını yok ederim!
تو هلا در بندها را سخت بند ** چندگاهی بر سبال خود بخند2450
Sen var, derbentleri iyice tuta dur... Ne vakte dek sakalına bıyığına gülüp duracaksın?
سبلتت را بر کند یک یک قدر ** تا بدانی کالقدر یعمی الحذر
Kader bıyığını sakalını birer birer yolar... Nihayet kadere karşı çekinmenin fayda vermediğini anlarsın.
سبلت تو تیزتر یا آن عاد ** که همی لرزید از دمشان بلاد
Senin bıyığın sakalın mı daha kuvvetlidir, Ad’ın bıyığı sakalı mı? Onların nefesinden şehirler titrer dururdu.
تو ستیزه‌روتری یا آن ثمود ** که نیامد مثل ایشان در وجود
Sen mi daha inatçısın Semud mu? Varlık âlemine onlar gibisi gelmedi gitti.
صد ازینها گر بگویم تو کری ** بشنوی و ناشنوده آوری
Bunlardan yüz tanesini daha söylesem fayda yok; sen sağırsın... Duyarın da duymazlıktan gelirsin!
توبه کردم از سخن که انگیختم ** بی‌سخن من دارویت آمیختم2455
Söylediğim sözden tövbe ettim; tam senin ilacını yaptım.
که نهم بر ریش خامت تا پزد ** یا بسوزد ریش و ریشه‌ت تا ابد
Bu ilacı senin ham sakalına korum da pişer yahut da yanar... Sen de ebedi olarak yaralı kalırsın.
تا بدانی که خبیرست ای عدو ** می‌دهد هر چیز را درخورد او
Bu suretle de bilirsin ki Allah, her şeyi bilir... Her şeye, ona layık olan ilacı verir ey düşman.
کی کژی کردی و کی کردی تو شر ** که ندیدی لایقش در پی اثر
Ne vakit bir eğrilik ettin, ne zaman bir kötülükte bulundun da onun ardından derhal layığını görmedin?
کی فرستادی دمی بر آسمان ** نیکیی کز پی نیامد مثل آن
Ne zaman gökyüzüne bir nefes bir dua gönderdin de ardınca ona benzer bir iyilik gelmedi?
گر مراقب باشی و بیدار تو ** بینی هر دم پاسخ کردار تو2460
Dikkat etsen, uyanık olsan her an, yaptığın işin cevabını görürsün!
چون مراقب باشی و گیری رسن ** حاجتت ناید قیامت آمدن
Dikkat ederde ipe sarılırsan senin için kıyametin gelmesine hacet yok.
آنک رمزی را بداند او صحیح ** حاجتش ناید که گویندش صریح
Remiz ve işareti gören kişiye açık söz söylemeye ihtiyaç var mı?
این بلا از کودنی آید ترا ** که نکردی فهم نکته و رمزها
Bu bela sana aptallığından gelir... Nükteleri remizleri anlamazsın!
از بدی چون دل سیاه و تیره شد ** فهم کن اینجا نشاید خیره شد
Gönül kötülük yüzünden karardı da kapkara oldu mu artık anla... Burada sersemleşmenin lüzumu yok!
ورنه خود تیری شود آن تیرگی ** در رسد در تو جزای خیرگی2465
Yoksa o karalık sana bir ok olur... Sersemliğinin cezası sana erişir!
ور نیاید تیر از بخشایش است ** نه پی نادیدن آلایش است
Ok gelmezse lütuf ve kerem yüzünden gelmez; o kötülük görülmediğinden değil.
هین مراقب باش گر دل بایدت ** کز پی هر فعل چیزی زایدت
Kendine gel de eğer sana gönül gerekse dikkat et... Çünkü her işin ardından senin için bir şey meydana gelir!
ور ازین افزون ترا همت بود ** از مراقب کار بالاتر رود
Himmetin bundan fazla olursa dikkatle işin, daha yücelir!
بیان آنک تن خاکی آدمی هم‌چون آهن نیکو جوهر قابل آینه شدن است تا درو هم در دنیا بهشت و دوزخ و قیامت و غیر آن معاینه بنماید نه بر طریق خیال
İnsanın topraktan yaratılan bedenî, cevheri iyi bir demire benzer, ayna olmaya kabiliyeti vardır, onda dünyada da cennet, cehennem, kıyamet vesaire görünür, hem de apaçık ve doğru olarak, hayal yoluyla değil!
مانع آید او ز دید آفتاب ** چونک گردش رفت شد صافی و ناب2485
Güneşin görünmesine mâni olur... Fakat tozu gitti mi saf ve parlak bir hale gelir.
با کمال تیرگی حق واقعات ** می‌نمودت تا روی راه نجات
Canın kapkara olmakla beraber Allah, kurtuluş yolunu bulasın diye sana rüyalar göstermiştir.
باز گفتن موسی علیه‌السلام اسرار فرعون را و واقعات او را ظهر الغیب تابخبیری حق ایمان آورد یا گمان برد
Musa aleyhisselâm'ın Firavun'un sırlarını söylemesi, Allah’ın bildiğine inanması yahut hiç olmazsa galiba biliyor diye şüpheye düşmesi için gaybdan haber vererek gördüğü rüyaları söylemesi
ز آهن تیره بقدرت می‌نمود ** واقعاتی که در آخر خواست بود
Allah, sonunda olacak şeyleri kudretiyle kapkara demirde gösterdi.
تا کنی کمتر تو آن ظلم و بدی ** آن همی‌دیدی و بتر می‌شدی
Bu suretle senin daha az kötülük etmeni diledi... Fakat sen, hep bunları gördüğün halde daha beter oluyordun!
نقشهای زشت خوابت می‌نمود ** می‌رمیدی زان و آن نقش تو بود
Sana rüyada kötü şeyler gösterdi. Onlardan ürktün, hâlbuki o kötü şeyler, senin suretindi.
هم‌چو آن زنگی که در آیینه دید ** روی خود را زشت و بر آیینه رید2490
Hani aynaya bakınca yüzünü çirkin görüp aynayı pisleyen Zenci gibi!
که چه زشتی لایق اینی و بس ** زشتیم آن تواست ای کور خس
Tükürmüş de sen çirkinsin, lâyığın ancak bu demiş, ayna da çirkinliğim, senin çirkinliğim a kör ve aşağılık adam!
این حدث بر روی زشتت می‌کنی ** نیست بر من زانک هستم روشنی
Bu pisliği de kendi çirkin yüzüne bulaştırdın, bana değil. Çünkü ben apaydınım demiş!
گاه می‌دیدی لباست سوخته ** گه دهان و چشم تو بر دوخته
Sen gâh elbiseni yanmış gördün; gâh ağzın tutulmuş, gözün kör olmuş gördün.
گاه حیوان قاصد خونت شده ** گه سر خود را به دندان دده