شهوت خوردن ز بهر آن منی ** آن منی از بهر نسل و روشنی

کندبینش می‌نبیند غیر این ** عقل او بی‌سیر چون نبت زمین 2895

نبت را چه خوانده چه ناخوانده ** هست پای او به گل در مانده

گر سرش جنبد پیر باد رو ** تو به سر جنبانیش غره مشو

آن سرش گوید سمعنا ای صبا ** پای او گوید عصینا خلنا

چون ندارد سیر می‌راند چون عام ** بر توکل می‌نهد چون کور گام

بر توکل تا چه آید در نبرد ** چون توکل کردن اصحاب نرد 2900

وآن نظرهایی که آن افسرده نیست ** جز رونده و جز درنده‌ی پرده نیست

آنچ در ده سال خواهد آمدن ** این زمان بیند به چشم خویشتن

هم‌چنین هر کس به اندازه‌ی نظر ** غیب و مستقبل ببیند خیر وشر

چونک سد پیش و سد پس نماند ** شد گذاره چشم و لوح غیب خواند

چون نظر پس کرد تا بدو وجود ** ماجرا و آغاز هستی رو نمود 2905

بحث املاک زمین با کبریا ** در خلیفه کردن بابای ما

چون نظر در پیش افکند او بدید ** آنچ خواهد بود تا محشر پدید

پس ز پس می‌بیند او تا اصل اصل ** پیش می‌بیند عیان تا روز فصل

هر کسی اندازه‌ی روشن‌دلی ** غیب را بیند به قدر صیقلی

هر که صیقل بیش کرد او بیش دید ** بیشتر آمد برو صورت پدید 2910

گر تو گویی کان صفا فضل خداست ** نیز این توفیق صیقل زان عطاست

قدر همت باشد آن جهد و دعا ** لیس للانسان الا ما سعی

واهب همت خداوندست و بس ** همت شاهی ندارد هیچ خس

نیست تخصیص خدا کس را به کار ** مانع طوع و مراد و اختیار

لیک چون رنجی دهد بدبخت را ** او گریزاند به کفران رخت را 2915

نیکبختی را چو حق رنجی دهد ** رخت را نزدیکتر وا می‌نهد

بددلان از بیم جان در کارزار ** کرده اسباب هزیمت اختیار

پردلان در جنگ هم از بیم جان ** حمله کرده سوی صف دشمنان

رستمان را ترس و غم وا پیش برد ** هم ز ترس آن بددل اندر خویش مرد

چون محک آمد بلا و بیم جان ** زان پدید آید شجاع از هر جبان 2920

وحی کردن حق به موسی علیه‌السلام کی ای موسی من کی خالقم تعالی ترا دوست می‌دارم

گفت موسی را به وحی دل خدا ** کای گزیده دوست می‌دارم ترا

گفت چه خصلت بود ای ذوالکرم ** موجب آن تا من آن افزون کنم

گفت چون طفلی به پیش والده ** وقت قهرش دست هم در وی زده

خود نداند که جز او دیار هست ** هم ازو مخمور هم از اوست مست

مادرش گر سیلیی بر وی زند ** هم به مادر آید و بر وی تند 2925

از کسی یاری نخواهد غیر او ** اوست جمله شر او و خیر او

خاطر تو هم ز ما در خیر و شر ** التفاتش نیست جاهای دگر

غیر من پیشت چون سنگست و کلوخ ** گر صبی و گر جوان و گر شیوخ

هم‌چنانک ایاک نعبد در حنین ** در بلا از غیر تو لانستعین

هست این ایاک نعبد حصر را ** در لغت و آن از پی نفی ریا 2930

هست ایاک نستعین هم بهر حصر ** حصر کرده استعانت را و قصر

که عبادت مر ترا آریم و بس ** طمع یاری هم ز تو داریم و بس

خشم کردن پادشاه بر ندیم و شفاعت کردن شفیع آن مغضوب علیه را و از پادشاه درخواستن و پادشاه شفاعت او قبول کردن و رنجیدن ندیم از این شفیع کی چرا شفاعت کردی

پادشاهی بر ندیمی خشم کرد ** خواست تا از وی برآرد دود و گرد

کرد شه شمشیر بیرون از غلاف ** تا زند بر وی جزای آن خلاف

هیچ کس را زهره نه تا دم زند ** یا شفیعی بر شفاعت بر تند 2935

جز عمادالملک نامی در خواص ** در شفاعت مصطفی‌وارانه خاص

بر جهید و زود در سجده فتاد ** در زمان شه تیغ قهر از کف نهاد

گفت اگر دیوست من بخشیدمش ** ور بلیسی کرد من پوشیدمش

چونک آمد پای تو اندر میان ** راضیم گر کرد مجرم صد زیان

صد هزاران خشم را توانم شکست ** که ترا آن فضل و آن مقدار هست 2940

لابه‌ات را هیچ نتوانم شکست ** زآنک لابه‌ی تو یقین لابه‌ی منست

گر زمین و آسمان بر هم زدی ** ز انتقام این مرد بیرون نامدی

ور شدی ذره به ذره لابه‌گر ** او نبردی این زمان از تیغ سر