غیر شه را بهر آن لا کرده‌ام ** که به سوی شه تولا کرده‌ام

گر ببرد او به قهر خود سرم ** شاه بخشد شصت جان دیگرم

کار من سربازی و بی‌خویشی است ** کار شاهنشاه من سربخشی است

فخر آن سر که کف شاهش برد ** ننگ آن سر کو به غیری سر برد 2965

شب که شاه از قهر در قیرش کشید ** ننگ دارد از هزاران روز عید

خود طواف آنک او شه‌بین بود ** فوق قهر و لطف و کفر و دین بود

زان نیامد یک عبارت در جهان ** که نهانست و نهانست و نهان

زانک این اسما و الفاظ حمید ** از گلابه‌ی آدمی آمد پدید

علم الاسما بد آدم را امام ** لیک نه اندر لباس عین و لام 2970

چون نهاد از آب و گل بر سر کلاه ** گشت آن اسمای جانی روسیاه

که نقاب حرف و دم در خود کشید ** تا شود بر آب و گل معنی پدید

گرچه از یک وجه منطق کاشف است ** لیک از ده وجه پرده و مکنف است

گفتن خلیل مر جبرئیل را علیهماالسلام چون پرسیدش کی الک حاجة خلیل جوابش داد کی اما الیک فلا

من خلیل وقتم و او جبرئیل ** من نخواهم در بلا او را دلیل

او ادب ناموخت از جبریل راد ** که بپرسید از خیل حق مراد 2975

که مرادت هست تا یاری کنم ** ورنه بگریزم سبکباری کنم

گفت ابراهیم نی رو از میان ** واسطه زحمت بود بعد العیان

بهر این دنیاست مرسل رابطه ** مومنان را زانک هست او واسطه

هر دل ار سامع بدی وحی نهان ** حرف و صوتی کی بدی اندر جهان

گرچه او محو حقست و بی‌سرست ** لیک کار من از آن نازکترست 2980

کرده‌ی او کرده‌ی شاهست لیک ** پیش ضعفم بد نماینده‌ست نیک

آنچ عین لطف باشد بر عوام ** قهر شد بر نازنینان کرام

بس بلا و رنج می‌باید کشید ** عامه را تا فرق را توانند دید

کین حروف واسطه ای یار غار ** پیش واصل خار باشد خار خار

بس بلا و رنج بایست و وقوف ** تا رهد آن روح صافی از حروف 2985

لیک بعضی زین صدا کرتر شدند ** باز بعضی صافی و برتر شدند

هم‌چو آب نیل آمد این بلا ** سعد را آبست و خون بر اشقیا

هر که پایان‌بین‌تر او مسعودتر ** جدتر او کارد که افزون دید بر

زانک داند کین جهان کاشتن ** هست بهر محشر و برداشتن

هیچ عقدی بهر عین خود نبود ** بلک از بهر مقام ربح و سود 2990

هیچ نبود منکری گر بنگری ** منکری‌اش بهر عین منکری

بل برای قهر خصم اندر حسد ** یا فزونی جستن و اظهار خود

وآن فزونی هم پی طمع دگر ** بی‌معانی چاشنی ندهد صور

زان همی‌پرسی چرا این می‌کنی ** که صور زیتست و معنی روشنی

ورنه این گفتن چرا از بهر چیست ** چونک صورت بهر عین صورتیست 2995

این چرا گفتن سال از فایده‌ست ** جز برای این چرا گفتن بدست

از چه رو فایده‌ی جویی ای امین ** چون بود فایده این خود همین

پس نقوش آسمان و اهل زمین ** نیست حکمت کان بود بهر همین

گر حکیمی نیست این ترتیب چیست ** ور حکیمی هست چون فعلش تهیست

کس نسازد نقش گرمابه و خضاب ** جز پی قصد صواب و ناصواب 3000

مطالبه کردن موسی علیه‌السلام حضرت را کی خلقت خلقا اهلکتهم و جواب آمدن

گفت موسی ای خداوند حساب ** نقش کردی باز چون کردی خراب

نر و ماده نقش کردی جان‌فزا ** وانگهان ویران کنی این را چرا

گفت حق دانم که این پرسش ترا ** نیست از انکار و غفلت وز هوا

ورنه تادیب و عتابت کردمی ** بهر این پرسش ترا آزردمی

لیک می‌خواهی که در افعال ما ** باز جویی حکمت و سر بقا 3005

تا از آن واقف کنی مر عام را ** پخته گردانی بدین هر خام را

قاصدا سایل شدی در کاشفی ** بر عوام ار چه که تو زان واقفی

زآنک نیم علم آمد این سال ** هر برونی را نباشد آن مجال

هم سال از علم خیزد هم جواب ** هم‌چنانک خار و گل از خاک و آب

هم ضلال از علم خیزد هم هدی ** هم‌چنانک تلخ و شیرین از ندا 3010

ز آشنایی خیزد این بغض و ولا ** وز غذای خویش بود سقم و قوی