هشت سالت جوش دادم در فراق ** کم نشد یک ذره خامیت و نفاق

غوره‌ی تو سنگ بسته کز سقام ** غوره‌ها اکنون مویزند و تو خام 305

عذر خواستن آن عاشق از گناه خویش به تلبیس و روی پوش و فهم کردن معشوق آن را نیز

گفت عاشق امتحان کردم مگیر ** تا ببینم تو حریفی یا ستیر

من همی دانستمت بی‌امتحان ** لیک کی باشد خبر هم‌چون عیان

آفتابی نام تو مشهور و فاش ** چه زیانست ار بکردم ابتلاش

تو منی من خویشتن را امتحان ** می‌کنم هر روز در سود و زیان

انبیا را امتحان کرده عدات ** تا شده ظاهر ازیشان معجزات 310

امتحان چشم خود کردم به نور ** ای که چشم بد ز چشمان تو دور

این جهان هم‌چون خرابست و تو گنج ** گر تفحص کردم از گنجت مرنج

زان چنین بی‌خردگی کردم گزاف ** تا زنم با دشمنان هر بار لاف

تا زبانم چون ترا نامی نهد ** چشم ازین دیده گواهیها دهد

گر شدم در راه حرمت راه‌زن ** آمدم ای مه به شمشیر و کفن 315

جز به دست خود مبرم پا و سر ** که ازین دستم نه از دست دگر

از جدایی باز می‌رانی سخن ** هر چه خواهی کن ولیکن این مکن

در سخن آباد این دم راه شد ** گفت امکان نیست چون بیگاه شد

پوستها گفتیم و مغز آمد دفین ** گر بمانیم این نماند همچنین

رد کردن معشوقه عذر عاشق را و تلبیس او را در روی او مالیدن

در جوابش بر گشاد آن یار لب ** کز سوی ما روز سوی تست شب 320

حیله‌های تیره اندر داوری ** پیش بینایان چرا می‌آوری

هر چه در دل داری از مکر و رموز ** پیش ما رسواست و پیدا هم‌چو روز

گر بپوشیمش ز بنده‌پروری ** تو چرا بی‌رویی از حد می‌بری

از پدر آموز که آدم در گناه ** خوش فرود آمد به سوی پایگاه

چون بدید آن عالم الاسرار را ** بر دو پا استاد استغفار را 325

بر سر خاکستر انده نشست ** از بهانه شاخ تا شاخی نجست

ربنا انا ظلمنا گفت و بس ** چونک جانداران بدید از پیش و پس

دید جانداران پنهان هم‌چو جان ** دورباش هر یکی تا آسمان

که هلا پیش سلیمان مور باش ** تا بنشکافد ترا این دورباش

جز مقام راستی یک دم مه‌ایست ** هیچ لالا مرد را چون چشم نیست 330

کور اگر از پند پالوده شود ** هر دمی او باز آلوده شود

آدما تو نیستی کور از نظر ** لیک اذا جاء القضا عمی البصر

عمرها باید به نادر گاه‌گاه ** تا که بینا از قضا افتد به چاه

کور را خود این قضا همراه اوست ** که مرورا اوفتادن طبع و خوست

در حدث افتد نداند بوی چیست ** از منست این بوی یا ز آلودگیست 335

ور کسی بر وی کند مشکی نثار ** هم ز خود داند نه از احسان یار

پس دو چشم روشن ای صاحب‌نظر ** مر ترا صد مادرست و صد پدر

خاصه چشم دل آن هفتاد توست ** وین دو چشم حس خوشه‌چین اوست

ای دریغا ره‌زنان بنشسته‌اند ** صد گره زیر زبانم بسته‌اند

پای‌بسته چون رود خوش راهوار ** بس گران بندیست این معذور دار 340

این سخن اشکسته می‌آید دلا ** کین سخن درست غیرت آسیا

در اگر چه خرد و اشکسته شود ** توتیای دیده‌ی خسته شود

ای در از اشکست خود بر سر مزن ** کز شکستن روشنی خواهی شدن

همچنین اشکسته بسته گفتنیست ** حق کند آخر درستش کو غنیست

گندم ار بشکست و از هم در سکست ** بر دکان آمد که نک نان درست 345

تو هم ای عاشق چو جرمت گشت فاش ** آب و روغن ترک کن اشکسته باش

آنک فرزندان خاص آدم‌اند ** نفحه‌ی انا ظلمنا می‌دمند

حاجت خود عرضه کن حجت مگو ** هم‌چو ابلیس لعین سخت‌رو

سخت‌رویی گر ورا شد عیب‌پوش ** در ستیز و سخت‌رویی رو بکوش

آن ابوجهل از پیمبر معجزی ** خواست هم‌چون کینه‌ور ترکی غزی 350

لیک آن صدیق حق معجز نخواست ** گفت این رو خود نگوید جز که راست

کی رسد هم‌چون توی را کز منی ** امتحان هم‌چو من یاری کنی

گفتن آن جهود علی را کرم الله وجهه کی اگر اعتماد داری بر حافظی حق از سر این کوشک خود را در انداز و جواب گفتن امیرالمومنین او را

مرتضی را گفت روزی یک عنود ** کو ز تعظیم خدا آگه نبود