شادیی آمد ز بیداریش پیش ** که ندیده بود اندر عمر خویش

شادیی آمد ز بیداریش پیش ** که ندیده بود اندر عمر خویش 3090

که ز شادی خواست هم فانی شدن ** بس مطوق آمد این جان و بدن

از دم غم می‌بمیرد این چراغ ** وز دم شادی بمیرد اینت لاغ

در میان این دو مرگ او زنده است ** این مطوق شکل جای خنده است

شاه با خود گفت شادی را سبب ** آنچنان غم بود از تسبیب رب

ای عجب یک چیز از یک روی مرگ ** وان ز یک روی دگر احیا و برگ 3095

آن یکی نسبت بدان حالت هلاک ** باز هم آن سوی دیگر امتساک

شادی تن سوی دنیاوی کمال ** سوی روز عاقبت نقص و زوال

خنده را در خواب هم تعبیر خوان ** گریه گوید با دریغ و اندهان

گریه را در خواب شادی و فرح ** هست در تعبیر ای صاحب مرح

شاه اندیشید کین غم خود گذشت ** لیک جان از جنس این بدظن گشت 3100

ور رسد خاری چنین اندر قدم ** که رود گل یادگاری بایدم

چون فنا را شد سبب بی‌منتهی ** پس کدامین راه را بندیم ما

صد دریچه و در سوی مرگ لدیغ ** می‌کند اندر گشادن ژیغ ژیغ

ژیغ‌ژیغ تلخ آن درهای مرگ ** نشنود گوش حریص از حرص برگ

از سوی تن دردها بانگ درست ** وز سوی خصمان جفا بانگ درست 3105

جان سر بر خوان دمی فهرست طب ** نار علتها نظر کن ملتهب

زان همه غرها درین خانه رهست ** هر دو گامی پر ز کزدمها چهست

باد تندست و چراغم ابتری ** زو بگیرانم چراغ دیگری

تا بود کز هر دو یک وافی شود ** گر به باد آن یک چراغ از جا رود

هم‌چو عارف کن تن ناقص چراغ ** شمع دل افروخت از بهر فراغ 3110

تا که روزی کین بمیرد ناگهان ** پیش چشم خود نهد او شمع جان

او نکرد این فهم پس داد از غرر ** شمع فانی را بفانیی دگر

عروس آوردن پادشاه فرزند خود را از خوف انقطاع نسل

پس عروسی خواست باید بهر او ** تا نماید زین تزوج نسل رو

گر رود سوی فنا این باز باز ** فرخ او گردد ز بعد باز باز

صورت او باز گر زینجا رود ** معنی او در ولد باقی بود 3115

بهر این فرمود آن شاه نبیه ** مصطفی که الولد سر ابیه

بهر این معنی همه خلق از شغف ** می‌بیاموزند طفلان را حرف

تا بماند آن معانی در جهان ** چون شود آن قالب ایشان نهان

حق به حکمت حرصشان دادست جد ** بهر رشد هر صغیر مستعد

من هم از بهر دوام نسل خویش ** جفت خواهم پور خود را خوب کیش 3120

دختری خواهم ز نسل صالحی ** نی ز نسل پادشاهی کالحی

شاه خود این صالحست آزاد اوست ** نی اسیر حرص فرجست و گلوست

مر اسیران را لقب کردند شاه ** عکس چون کافور نام آن سیاه

شد مفازه بادیه‌ی خون‌خوار نام ** نیکبخت آن پیس را کردند عام

بر اسیر شهوت و حرص و امل ** بر نوشته میر یا صدر اجل 3125

آن اسیران اجل را عام داد ** نام امیران اجل اندر بلاد

صدر خوانندش که در صف نعال ** جان او پستست یعنی جاه و مال

شاه چون با زاهدی خویشی گزید ** این خبر در گوش خاتونان رسید

اختیار کردن پادشاه دختر درویش زاهدی را از جهت پسر و اعتراض کردن اهل حرم و ننگ داشتن ایشان از پیوندی درویش

مادر شه‌زاده گفت از نقص عقل ** شرط کفویت بود در عقل نقل

تو ز شح و بخل خواهی وز دها ** تا ببندی پور ما را بر گدا 3130

گفت صالح را گدا گفتن خطاست ** کو غنی القلب از داد خداست

در قناعت می‌گریزد از تقی ** نه از لیمی و کسل هم‌چون گدا

قلتی کان از قناعت وز تقاست ** آن ز فقر و قلت دونان جداست

حبه‌ای آن گر بیابد سر نهد ** وین ز گنج زر به همت می‌جهد

شه که او از حرص قصد هر حرام ** می‌کند او را گدا گوید همام 3135

گفت کو شهر و قلاع او را جهاز ** یا نثار گوهر و دینار ریز

گفت رو هر که غم دین برگزید ** باقی غمها خدا از وی برید

غالب آمد شاه و دادش دختری ** از نژاد صالحی خوش جوهری

در ملاحت خود نظیر خود نداشت ** چهره‌اش تابان‌تر از خورشید چاشت