من همی‌بینم جهان را پر نعیم ** آبها از چشمه‌ها جوشان مقیم

من همی‌بینم جهان را پر نعیم ** آبها از چشمه‌ها جوشان مقیم 3265

بانگ آبش می‌رسد در گوش من ** مست می‌گردد ضمیر و هوش من

شاخه‌ها رقصان شده چون تایبان ** برگها کف‌زن مثال مطربان

برق آیینه‌ست لامع از نمد ** گر نماید آینه تا چون بود

از هزاران می‌نگویم من یکی ** ز آنک آکندست هر گوش از شکی

پیش وهم این گفت مژده دادنست ** عقل گوید مژده چه نقد منست 3270

قصه‌ی فرزندان عزیر علیه‌السلام کی از پدر احوال پدر می‌پرسیدند می‌گفت آری دیدمش می‌آید بعضی شناختندش بیهوش شدند بعضی نشناختند می‌گفتند خود مژده‌ای داد این بیهوش شدن چیست

هم‌چو پوران عزیز اندر گذر ** آمده پرسان ز احوال پدر

گشته ایشان پیر و باباشان جوان ** پس پدرشان پیش آمد ناگهان

پس بپرسیدند ازو کای ره‌گذر ** از عزیر ما عجب داری خبر

که کسی‌مان گفت که امروز آن سند ** بعد نومیدی ز بیرون می‌رسد

گفت آری بعد من خواهد رسید ** آن یکی خوش شد چو این مژده شنید 3275

بانگ می‌زد کای مبشر باش شاد ** وان دگر بشناخت بیهوش اوفتاد

که چه جای مژده است ای خیره‌سر ** که در افتادیم در کان شکر

وهم را مژده‌ست و پیش عقل نقد ** ز انک چشم وهم شد محجوب فقد

کافران را درد و مومن را بشیر ** لیک نقد حال در چشم بصیر

زانک عاشق در دم نقدست مست ** لاجرم از کفر و ایمان برترست 3280

کفر و ایمان هر دو خود دربان اوست ** کوست مغز و کفر و دین او را دو پوست

کفر قشر خشک رو بر تافته ** باز ایمان قشر لذت یافته

قشرهای خشک را جا آتش است ** قشر پیوسته به مغز جان خوش است

مغز خود از مرتبه‌ی خوش برترست ** برترست از خوش که لذت گسترست

این سخن پایان ندارد باز گرد ** تا برآرد موسیم از بحر گرد 3285

درخور عقل عوام این گفته شد ** از سخن باقی آن بنهفته شد

زر عقلت ریزه است ای متهم ** بر قراضه مهر سکه چون نهم

عقل تو قسمت شده بر صد مهم ** بر هزاران آرزو و طم و رم

جمع باید کرد اجزا را به عشق ** تا شوی خوش چون سمرقند و دمشق

جو جوی چون جمع گردی ز اشتباه ** پس توان زد بر تو سکه‌ی پادشاه 3290

ور ز مثقالی شوی افزون تو خام ** از تو سازد شه یکی زرینه جام

پس برو هم نام و هم القاب شاه ** باشد و هم صورتش ای وصل خواه

تا که معشوقت بود هم نان هم آب ** هم چراغ و شاهد و نقل شراب

جمع کن خود را جماعت رحمتست ** تا توانم با تو گفتن آنچ هست

زانک گفتن از برای باوریست ** جان شرک از باوری حق بریست 3295

جان قسمت گشته بر حشو فلک ** در میان شصت سودا مشترک

پس خموشی به دهد او را ثبوت ** پس جواب احمقان آمد سکوت

این همی‌دانم ولی مستی تن ** می‌گشاید بی‌مراد من دهن

آنچنان که از عطسه و از خامیاز ** این دهان گردد بناخواه تو باز

تفسیر این حدیث کی ائنی لاستغفر الله فی کل یوم سبعین مرة

هم‌چو پیغامبر ز گفتن وز نثار ** توبه آرم روز من هفتاد بار 3300

لیک آن مستی شود توبه‌شکن ** منسی است این مستی تن جامه کن

حکمت اظهار تاریخ دراز ** مستیی انداخت در دانای راز

راز پنهان با چنین طبل و علم ** آب جوشان گشته از جف القلم

رحمت بی‌حد روانه هر زمان ** خفته‌اید از درک آن ای مردمان

جامه‌ی خفته خورد از جوی آب ** خفته اندر خواب جویای سراب 3305

می‌رود که آنجای بوی آب هست ** زین تفکر راه را بر خویش بست

زانک آنجا گفت زینجا دور شد ** بر خیالی از حقی مهجور شد

دوربینانند و بس خفته‌روان ** رحمتی آریدشان ای ره‌روان

من ندیدم تشنگی خواب آورد ** خواب آرد تشنگی بی‌خرد

خود خرد آنست کو از حق چرید ** نه خرد کان را عطارد آورید 3310

بیان آنک عقل جزوی تا بگور بیش نبیند در باقی مقلد اولیا و انبیاست

پیش‌بینی این خرد تا گور بود ** وآن صاحب دل به نفخ صور بود

این خرد از گور و خاکی نگذرد ** وین قدم عرصه‌ی عجایب نسپرد

زین قدم وین عقل رو بیزار شو ** چشم غیبی جوی و برخوردار شو

هم‌چو موسی نور کی یابد ز جیب ** سخره‌ی استاد و شاگردان کتاب