English    Türkçe    فارسی   

4
3280-3329

  • زانک عاشق در دم نقدست مست ** لاجرم از کفر و ایمان برترست 3280
  • Çünkü âşık, anı daimde daima sarhoştur... hâsılı küfürden de yücedir o, imândan da!

  • کفر و ایمان هر دو خود دربان اوست ** کوست مغز و کفر و دین او را دو پوست
  • Küfür, içteki kuru kabuktur, imân içteki lezzetli kabuk!

  • کفر قشر خشک رو بر تافته ** باز ایمان قشر لذت یافته
  • Küfür de, imân da... ikisi de onun kapıcısıdır... çünkü o içtir küfürle din, ikisi de kabuktur.

  • قشرهای خشک را جا آتش است ** قشر پیوسته به مغز جان خوش است
  • Kuru kabukların yeri ateştir... içe yapışık kabuksa hoştur lezzetlidir.

  • مغز خود از مرتبه‌ی خوش برترست ** برترست از خوش که لذت گسترست
  • İçe gelince: Zaten o, hoşluk mertebesinden de yüksektir... lezzetler veren odur.

  • این سخن پایان ندارد باز گرد ** تا برآرد موسیم از بحر گرد 3285
  • Bu sözün sonu yoktur; geri dön de Musa’m denizin dibinde toz koparsın!

  • درخور عقل عوام این گفته شد ** از سخن باقی آن بنهفته شد
  • Bu sözler alelâde halkın aklına göre söylendi... geri kalanı ise gizlenmiştir!

  • زر عقلت ریزه است ای متهم ** بر قراضه مهر سکه چون نهم
  • A töhmetli kişi, senin akıl altının paramparça... böyle bir altına nasıl mühür ve damga vurayım?

  • عقل تو قسمت شده بر صد مهم ** بر هزاران آرزو و طم و رم
  • Aklın yüzlerce mühim işe dağılmış... binlerce isteğe mala mülke bölünmüş!

  • جمع باید کرد اجزا را به عشق ** تا شوی خوش چون سمرقند و دمشق
  • Bu cüzleri âşkla bir araya toplamak gerek ki Semerkant ve Dımışk gibi hoş bir hale gelsin!

  • جو جوی چون جمع گردی ز اشتباه ** پس توان زد بر تو سکه‌ی پادشاه 3290
  • Onları en küçük parçasına kadar toplar şüpheden arınırsan sana padişah sikkesi basılabilir.

  • ور ز مثقالی شوی افزون تو خام ** از تو سازد شه یکی زرینه جام
  • A ham kişi, ağırlıkta bir miskalı geçersen padişah senden bir altın kadeh düzer.

  • پس برو هم نام و هم القاب شاه ** باشد و هم صورتش ای وصل خواه
  • O kadehte padişahın hem adı, hem lâkapları, hem de resmi olur ey vuslat dileyen.

  • تا که معشوقت بود هم نان هم آب ** هم چراغ و شاهد و نقل شراب
  • Nihayet sevgilin sana hem ekmek olur, hem su... hem ışık kesilir, hem güzel, hem meze olur, hem şarap!

  • جمع کن خود را جماعت رحمتست ** تا توانم با تو گفتن آنچ هست
  • Kendini derle topla da ne varsa sana söyleyebileyim.

  • زانک گفتن از برای باوریست ** جان شرک از باوری حق بریست 3295
  • Çünkü söz söylemek, tasdik edilmek içindir... Tanrıya şirk koşan can, doğruya inanmaz.

  • جان قسمت گشته بر حشو فلک ** در میان شصت سودا مشترک
  • Feleğin abes şeylerine bölünmüş olan can, altmış sevda ortasında müşterek bir hale gelmiştir.

  • پس خموشی به دهد او را ثبوت ** پس جواب احمقان آمد سکوت
  • Artık, böyle kişiye bir şey söylenemez, ona karşı susmak daha iyidir... çünkü ahmaklara verilecek cevap sükûttur.

  • این همی‌دانم ولی مستی تن ** می‌گشاید بی‌مراد من دهن
  • Bunu bilirim ben... bilirim ama ten sarhoşluğu ağzımı, ben istemediğim halde açar.

  • آنچنان که از عطسه و از خامیاز ** این دهان گردد بناخواه تو باز
  • Aksırık ve esnemekle de bu ağzın, istemediğin halde açılır ya, işte öyle!

  • تفسیر این حدیث کی ائنی لاستغفر الله فی کل یوم سبعین مرة
  • ”Ben her gün Tanrı’ya yetmiş kere istiğfar ederim”hadisinin tefsiri

  • هم‌چو پیغامبر ز گفتن وز نثار ** توبه آرم روز من هفتاد بار 3300
  • Peygamber gibi hani... “Söylemeden hakikatleri saçmadan dolayı her gün yetmiş kere tövbe ederim.

  • لیک آن مستی شود توبه‌شکن ** منسی است این مستی تن جامه کن
  • Fakat o sarhoşluk tövbemi bozar... bu elbiseler soyan beden sarhoşluğu, tövbeni unutturur” dedi.

  • حکمت اظهار تاریخ دراز ** مستیی انداخت در دانای راز
  • Çok eski zamanların ahvalini izhar etmek için Tanrının hikmeti, sır bilen kişiye bir unutkanlık verir.

  • راز پنهان با چنین طبل و علم ** آب جوشان گشته از جف القلم
  • Gizli sırlar, “Yazılan yazıldı kalem de kurudu” kaynağından coşan bir ırmak kesilir, bunca davullarla, bayraklarla ortaya çıkar!

  • رحمت بی‌حد روانه هر زمان ** خفته‌اید از درک آن ای مردمان
  • Ey insanlar, sonsuz rahmet her an akmaktadır fakat siz uykudasınız, anlamıyorsunuz!

  • جامه‌ی خفته خورد از جوی آب ** خفته اندر خواب جویای سراب 3305
  • Uyuyan kişinin elbisesi, ırmak suyunu içer de uyuyan, uykuda serap arar!

  • می‌رود که آنجای بوی آب هست ** زین تفکر راه را بر خویش بست
  • Orada belki su vardır ümidi ile koşar durur... ve bu düşünceyle suya varacak yolu kendi kendine kaybeder gider!

  • زانک آنجا گفت زینجا دور شد ** بر خیالی از حقی مهجور شد
  • Çünkü orada der, buradan uzaklaşır... bu hayale kapılır, hakikatten ayrılır!

  • دوربینانند و بس خفته‌روان ** رحمتی آریدشان ای ره‌روان
  • Bunlar güya uzağı görürüler, fakat ruhları uykudadır... ey yolcular acıyın bunlara!

  • من ندیدم تشنگی خواب آورد ** خواب آرد تشنگی بی‌خرد
  • Ben insana uyku getiren bir susuzluk görmedim... ancak akılsız kişinin susuzluğu uyku getirir!

  • خود خرد آنست کو از حق چرید ** نه خرد کان را عطارد آورید 3310
  • Akıl zaten ona derler ki Tanrı yaylasında yayılmış, Tanrı nimetlerini yemiş olsun... Utaritten gelen akla akıl demezler!

  • بیان آنک عقل جزوی تا بگور بیش نبیند در باقی مقلد اولیا و انبیاست
  • Aklı cüz’i mezara kadar olan şeyleri görür.. öbür kısım da velilerle peygamberleri taklideder.

  • پیش‌بینی این خرد تا گور بود ** وآن صاحب دل به نفخ صور بود
  • Bu aklın ileri görüşü,mezara kadardır... fakat gönül sahibinin aklı sur üfürülünceye dek olacak şeyleri görür.

  • این خرد از گور و خاکی نگذرد ** وین قدم عرصه‌ی عجایب نسپرد
  • Bu akıl, mezardan, topraktan ileriye geçemez... bu ayak, şaşılacak şeylerin bulunduğu sahaya gidemez.

  • زین قدم وین عقل رو بیزار شو ** چشم غیبی جوی و برخوردار شو
  • Bu ayaktan, bu akıldan bez, yürü... kendine gaybı görür bir göz ara da berhudar ol.

  • هم‌چو موسی نور کی یابد ز جیب ** سخره‌ی استاد و شاگردان کتاب
  • Üstada bağlanan kitap şakirdi olan kişi, Musa gibi yeninden, yakasından parlayacak nuru nereden bulacak?

  • زین نظر وین عقل ناید جز دوار ** پس نظر بگذار و بگزین انتظار 3315
  • Bu bakış, bu akıl, adama ancak baş dönmesi verir... bırak görüşü artık da bekle bakalım!

  • از سخن‌گویی مجویید ارتفاع ** منتظر را به ز گفتن استماع
  • Söz söylemeden yücelik aramayın... bekleyen kişiye dinlemek söylemekten yeğdir.

  • منصب تعلیم نوع شهوتست ** هر خیال شهوتی در ره بتست
  • Belletme mevkii de bir nevi şehvettir ve her çeşit şehvet, yolda puttur.

  • گر بفضلش پی ببردی هر فضول ** کی فرستادی خدا چندین رسول
  • Her fuzuli kişi, Tanrının fazlına, ihsanına erişebilseydi Tanrı, bunca peygamber yollar mıydı?

  • عقل جزوی هم‌چو برقست و درخش ** در درخشی کی توان شد سوی وخش
  • Cüz-i akıl, şimşek ve aydınlık gibidir... şimşeğin verdiği aydınlıkla vahye erişebilir misin hiç?

  • نیست نور برق بهر رهبری ** بلک امریست ابر را که می‌گری 3320
  • Şimşeğin ışığı yol göstermeye yaramaz... o ağla diye buluta bir emirdir!

  • برق عقل ما برای گریه است ** تا بگرید نیستی در شوق هست
  • Bizim akıl şimşeğimiz de ağlamak içindir... yokluğun, varlık iştiyaki ile ağlamasına yarar.

  • عقل کودک گفت بر کتاب تن ** لیک نتواند به خود آموختن
  • Çocuğun aklı, yazı yazanların etrafında dön dolaş der ama insan, kendi kendine bir şey belleyemez.

  • عقل رنجور آردش سوی طبیب ** لیک نبود در دوا عقلش مصیب
  • Hastanın aklı hastayı doktora çeker, götürür ama kendisi, derdine derman olamaz!

  • نک شیاطین سوی گردون می‌شدند ** گوش بر اسرار بالا می‌زدند
  • İşte bak... şeytanlar gökyüzüne çıkmak ister, kulaklarını yukarı âlemdeki surlara dikerler.

  • می‌ربودند اندکی زان رازها ** تا شهب می‌راندشان زود از سما 3325
  • O sırlardan az bir miktarını çalarken hemen gökten şahaplar gelir, onları sürer.

  • که روید آنجا رسولی آمدست ** هر چه می‌خواهید زو آید به دست
  • Gidin de onlara; gidin... yeryüzüne peygamber gelmiştir; ne istiyorsanız ondan isteyin, ondan elde edin.

  • گر همی‌جویید در بی‌بها ** ادخلوا الابیات من ابوابها
  • Değer biçilmez inciler istiyorsanız “Evlere kapılarından girin!”

  • می‌زن آن حلقه‌ی در و بر باب بیست ** از سوی بام فلکتان راه نیست
  • Kapı halkasını dövün, kapıda durun... gökyüzü damından sizlere yol yok!

  • نیست حاجتتان بدین راه دراز ** خاکیی را داده‌ایم اسرار راز
  • İhtiyacınızı bu uzun yoldan gideremezsiniz... biz, sırların sırlarını topraktan yaratılan kulumuza verdik.