-
هست دیوان محاسب عام را ** وان پری رویان حریف جام را
- Halka soru, hesap divanı... peri yüzlü güzellere de şarap kadehi!
-
آن زره وآن خود مر چالیش‌راست ** وین حریر و رود مر تعریش‌راست
- O zırh, o tulga savaşta giyilir... bu ipekli kumaşlarla çalgı padişahın sayvanında giyilip çalınır.
-
این سخن پایان ندارد ای جواد ** ختم کن والله اعلم بالرشاد 3785
- Ey cömert er, bu sözün sonu yoktur... Allah, doğruyu daha iyi bilir ya, bitir artık bu sözü!
-
اندر احمد آن حسی کو غاربست ** خفته این دم زیر خاک یثربست
- Hazreti Ahmet'teki o batmış olan duygu, şimdi Medine topraklarında uyumakta...
-
وآن عظیم الخلق او کان صفدرست ** بی‌تغیر مقعد صدق اندرست
- Saflar yaran o ulu huysa hiç değişmemiş... doğruluk makamında!
-
جای تغییرات اوصاف تنست ** روح باقی آفتابی روشنست
- Değişenler bedene ait sıfatlar... baki olan ruhsa apaydın bir güneş.
-
بی ز تغییری که لا شرقیة ** بی ز تبدیلی که لا غربیة
- O hiç değişmez, hiç başka bir hale gelmez... çünkü ne doğudandır ne batıdan!
-
آفتاب از ذره کی مدهوش شد ** شمع از پروانه کی بیهوش شد 3790
- Hiç güneş zerreden kendini kaybeder mi? Hiç ışık pervaneye bakıp da kendinden geçer mi?
-
جسم احمد را تعلق بد بدآن ** این تغیر آن تن باشد بدان
- Hazreti Ahmet'in bedeninin o yüce ruhla alâkası vardı... bu değişme, bil ki bedene ait bir haldir.
-
هم‌چو رنجوری و هم‌چون خواب و درد ** جان ازین اوصاف باشد پاک و فرد
- Hastalık gibi, uyku ve ağrı gibi... can bu sıfatlardan arıdır.
-
خود نتانم ور بگويم وصف جان ** زلزله افتد در اين كون و مكان
- Anlatamam... yoksa canın vasfına bir girişsem bu dünyaya da deprenti düşer, oluş âlemine de!
-
روبهش گر یک دمی آشفته بود ** شیر جان مانا که آن دم خفته بود
- Onun tilkisi bir an perişan olduysa can aslanı o anda uykuda olmalı herhalde.
-
خفته بود آن شیر کز خوابست پاک ** اینت شیر نرمسار سهمناک 3795
- Uykudan münezzeh olan o aslan uykudaydı. İşte sana hem yumuşak ve hilm, hem de korkunç ve heybetli bir aslan!
-
خفته سازد شیر خود را آنچنان ** که تمامش مرده دانند این سگان
- Aslan kendini öylece uyur gösterir... bütün bu köpekler de sahiden uyuyor, hatta ölmüş sanırlar!
-
ورنه در عالم کرا زهره بدی ** که ربودی از ضعیفی تربدی
- Yoksa âlemde kimin ne kudreti olurdu ki bir zayıftan en ehemmiyetsiz şeyi bile çalıp çırpsın!
-
کف احمد زان نظر مخدوش گشت ** بحر او از مهر کف پرجوش گشت
- Cebrail'e baktı da Hazreti Ahmet'in ancak köpüğü yaralandı... denizi köpük sevgisiyle coştu, köpürdü.
-
مه همه کفست معطی نورپاش ** ماه را گر کف نباشد گو مباش
- Ay, baştan başa eldir, avuçtur, vericidir, nurlar saçar. Ayın eli, avucu yoksa ne zararı var ki? Varsın olmasın!
-
احمد ار بگشاید آن پر جلیل ** تا ابد بیهوش ماند جبرئیل 3800
- Hazreti Ahmet eğer o ulu ve yüce kanadını açarsa Cebrail, ebedi olarak kendisinden geçip gider.
-
چون گذشت احمد ز سدره و مرصدش ** وز مقام جبرئیل و از حدش
- Ahmet, sidreden ve Cebrail'in gözetme yerinden, makamından sınırından geçince,
-
گفت او را هین بپر اندر پیم ** گفت رو رو من حریف تو نیم
- Cebrail'e "Hadi ardımca uç" dedi. Cebrail dedi ki: "Yürü, yürü ben senin eşin, eşitin değilim!"
-
باز گفت او را بیا ای پرده‌سوز ** من باوج خود نرفتستم هنوز
- Hazreti Ahmet tekrar "Ey perdeleri yakan, gel... ben daha kendi yüce makamıma gitmedim ki" dedi.
-
گفت بیرون زین حد ای خوش‌فر من ** گر زنم پری بسوزد پر من
- Cebrail dedi ki: "A benim güzel nurlu arkadaşım, bir kanat çırpıp buradan ileriye geçsem kolum kanadım yanar!"
-
حیرت اندر حیرت آمد این قصص ** بیهشی خاصگان اندر اخص 3805
- Bu hikayeler hayret içinde hayrettir... Allah hasları, daha has olanların ahvalini görünce kendilerinden geçerler.
-
بیهشیها جمله اینجا بازیست ** چند جان داری که جان پردازیست
- Bütün kendinden geçişler, burada oyundan ibarettir... ne kadar canın var ki senin? Burası can verme makamıdır!
-
جبرئیلا گر شریفی و عزیز ** تو نه‌ای پروانه و نه شمع نیز
- Ey Cebrail, ister yüce ol, ister büyük... sen ne pervanesin ne de mum!
-
شمع چون دعوت کند وقت فروز ** جان پروانه نپرهیزد ز سوز
- Mum yanınca pervaneyi çağırdı mı pervanenin canı yanmadan çekinmez!
-
این حدیث منقلب را گور کن ** شیر را برعکس صید گور کن
- Bu ters sözü göm de aksine olarak aslanı, yaban eşeğine av yap.
-
بند کن مشک سخن‌شاشیت را ** وا مکن انبان قلماشیت را 3810
- İçinden sözler alıp âleme saçtığın tulumun ağzını kapa... saçma sapan sözler dağarcığını açma!
-
آنک بر نگذشت اجزاش از زمین ** پیش او معکوس و قلماشیست این
- Gözleri yeryüzünden geçememiş, yükselmemiş olan kişiye bu sözler ters ve saçma gelir.
-
لا تخالفهم حبیبی دارهم ** یا غریبا نازلا فی دارهم
- Onlara aykırı harekette bulunma; onlarla hoş geçinmeye bak ey garip olarak onların evlerine konmuş olan sevgili.
-
اعط ما شائوا وراموا وارضهم ** یا ظعینا ساکنا فی‌ارضهم
- Diledikleri, istedikleri şeyi ver, onları razı et, ey onların yurtlarına konmuş, orayı yurt edinmiş olan dost!
-
تا رسیدن در شه و در ناز خوش ** رازیا با مرغزی می‌ساز خویش
- Padişaha ulaşıncaya dek, onun güzelim naz ve edalarını görünceye kadar ey Rey'li, Maragal'lıyla hoş geçin!
-
موسیا در پیش فرعون زمن ** نرم باید گفت قولا لینا 3815
- Ey Musa zamane Firavun'unun tapısında yumuşak söz söylemek gerek!
-
آب اگر در روغن جوشان کنی ** دیگدان و دیگ را ویران کنی
- Kaynayan yağın üstüne su dökersen ocağı da yakarsın tencereyi de!
-
نرم گو لیکن مگو غیر صواب ** وسوسه مفروش در لین الخطاب
- Yumuşak söyle ama sakın doğrudan gayrı bir şey söyleme... yumuşak sözlerle vesveseler satmaya kalkışma!
-
وقت عصر آمد سخن کوتاه کن ** ای که عصرت عصر را آگاه کن
- İkindi oldu, sözü kısa kes ey ikindisi, asrı uyandıran er!
-
گو تو مر گل‌خواره را که قند به ** نرمی فاسد مکن طینش مده
- Toprak yemeyi âdet edinmiş adama bozuk düzen bir yumuşaklık göstererek toprak verme... şeker daha iyidir de!
-
نطق جان را روضه‌ی جانیستی ** گر ز حرف و صوت مستغنیستی 3820
- Harfle sesle alıverişin yok ama yine de can sözlerine can bahçesisin sen!
-
این سر خر در میان قندزار ** ای بسا کس را که بنهادست خار
- Şeker kamışlığına asılakonan şu eşek başı, nice kişileri hor hakîr bir hale koydu!
-
ظن ببرد از دور کان آنست و بس ** چون قج مغلوب وا می‌رفت پس
- Onu uzaktan gören, orada ancak o var sandı... hani mağlup olan koç kıçın kıçın geri gider ya; o da öyle geri gitti.
-
صورت حرف آن سر خر دان یقین ** در رز معنی و فردوس برین
- Harf suretini mâna bağına, yüce ve güzelim bahçeye konan eşek başı bil!
-
ای ضیاء الحق حسام الدین در آر ** این سر خر را در آن بطیخ‌زار
- Ey Hak Ziyası Hüsameddin, bu eşek başını kavun karpuz bostanına getir.
-
تا سر خر چون بمرد از مسلخه ** نشو دیگر بخشدش آن مطبخه 3825
- Getir de eşek başı, salhanede nasıl öldüyse bu çiğ erin piştiği yer de ona başka bir hayat versin!
-
هین ز ما صورت‌گری و جان ز تو ** نه غلط هم این خود و هم آن ز تو
- İşte bizden suret düzmek, senden can vermek... hayır, yanlış söyledim... bu da senden, o da!
-
بر فلک محمودی ای خورشید فاش ** بر زمین هم تا ابد محمود باش
- Ey apaçık âlemi aydınlatan güneş, gökyüzünde övülmüşsün sen... yer de seni tanısın, yeryüzünde de ebediyen övül!
-
تا زمینی با سمایی بلند ** یک‌دل و یک‌قبله و یک‌خو شوند
- Övül de yere mensup olanlarda, yüce gök ehliyle gönülleri bir, kıbleleri bir, huyları bir olsunlar!
-
تفرقه برخیزد و شرک و دوی ** وحدتست اندر وجود معنوی
- Ayrılık kalksın, şirk ve ikilik kalmasın! Zaten manevi varlık da ancak birlik vardır.
-
چون شناسد جان من جان ترا ** یاد آرند اتحاد ماجری 3830
- Benim canım senin canını tanıdı mı görüp geçirdikleri şeylerin aynı şeyler olduğunu hatırlarlar.
-
موسی و هارون شوند اندر زمین ** مختلط خوش هم‌چو شیر و انگبین
- Yeryüzünde Musa ve Harun kesilirler... sütle bal gibi güzelce birbirlerine karışır, kaynaşırlar.
-
چون شناسد اندک و منکر شود ** منکری‌اش پرده‌ی ساتر شود
- Fakat azıcık tanır, bilir de inkâr ederse bu inkâr edişi de birliği örten bir perdeden ibarettir.