مردمان را دور کرد از گرد وی ** شه لطیفی بود و نرمی ورد وی

پس نشاندش باز پرسیدش ز جا ** که کجا داری معاش و ملتجی

گفت ای شه هستم از دار السلام ** آمده از ره درین دار الملام 1135

نه مرا خانه‌ست و نه یک همنشین ** خانه کی کردست ماهی در زمین

باز شه از روی لاغش گفت باز ** که چه خوردی و چه داری چاشت‌ساز

اشتهی داری چه خوردی بامداد ** که چنین سرمستی و پر لاف و باد

گفت اگر نانم بدی خشک و طری ** کی کنیمی دعوی پیغامبری

دعوی پیغامبری با این گروه ** هم‌چنان باشد که دل جستن ز کوه 1140

کس ز کوه و سنگ عقل و دل نجست ** فهم و ضبط نکته‌ی مشکل نجست

هر چه گویی باز گوید که همان ** می‌کند افسوس چون مستهزیان

از کجا این قوم و پیغام از کجا ** از جمادی جان کرا باشد رجا

گر تو پیغام زنی آری و زر ** پیش تو بنهند جمله سیم و سر

که فلان جا شاهدی می‌خواندت ** عاشق آمد بر تو او می‌داندت 1145

ور تو پیغام خدا آری چو شهد ** که بیا سوی خدا ای نیک‌عهد

از جهان مرگ سوی برگ رو ** چون بقا ممکن بود فانی مشو

قصد خون تو کنند و قصد سر ** نه از برای حمیت دین و هنر

سبب عداوت عام و بیگانه زیستن ایشان به اولیاء خدا کی بحقشان می‌خوانند و با آب حیات ابدی

بلک از چفسیدگی در خان و مان ** تلخشان آید شنیدن این بیان

خرقه‌ای بر ریش خر چفسید سخت ** چونک خواهی بر کنی زو لخت لخت 1150

جفته اندازد یقین آن خر ز درد ** حبذا آن کس کزو پرهیز کرد

خاصه پنجه ریش و هر جا خرقه‌ای ** بر سرش چفسیده در نم غرقه‌ای

خان و مان چون خرقه و این حرص‌ریش ** حرص هر که بیش باشد ریش بیش

خان و مان چغد ویرانست و بس ** نشنود اوصاف بغداد و طبس

گر بیاید باز سلطانی ز راه ** صد خبر آرد بدین چغدان ز شاه 1155

شرح دارالملک و باغستان و جو ** پس برو افسوس دارد صد عدو

که چه باز آورد افسانه‌ی کهن ** کز گزاف و لاف می‌بافد سخن

کهنه ایشانند و پوسیده‌ی ابد ** ورنه آن دم کهنه را نو می‌کند

مردگان کهنه را جان می‌دهد ** تاج عقل و نور ایمان می‌دهد

دل مدزد از دلربای روح‌بخش ** که سوارت می‌کند بر پشت رخش 1160

سر مدزد از سر فراز تاج‌ده ** کو ز پای دل گشاید صد گره

با کی گویم در همه ده زنده کو ** سوی آب زندگی پوینده کو

تو به یک خواری گریزانی ز عشق ** تو به جز نامی چه می‌دانی ز عشق

عشق را صد ناز و استکبار هست ** عشق با صد ناز می‌آید به دست

عشق چون وافیست وافی می‌خرد ** در حریف بی‌وفا می‌ننگرد 1165

چون درختست آدمی و بیخ عهد ** بیخ را تیمار می‌باید به جهد

عهد فاسد بیخ پوسیده بود ** وز ثمار و لطف ببریده بود

شاخ و برگ نخل گر چه سبز بود ** با فساد بیخ سبزی نیست سود

ور ندارد برگ سبز و بیخ هست ** عاقبت بیرون کند صد برگ دست

تو مشو غره به علمش عهد جو ** علم چون قشرست و عهدش مغز او 1170

در بیان آنک مرد بدکار چون متمکن شود در بدکاری و اثر دولت نیکوکاران ببیند شیطان شود و مانع خیر گردد از حسد هم‌چون شیطان کی خرمن سوخته همه را خرمن سوخته خواهد ارایت الذی ینهی عبدا اذا صلی

وافیان را چون ببینی کرده سود ** تو چو شیطانی شوی آنجا حسود

هرکرا باشد مزاج و طبع سست ** او نخواهد هیچ کس را تن‌درست

گر نخواهی رشک ابلیسی بیا ** از در دعوی به درگاه وفا

چون وفاات نیست باری دم مزن ** که سخن دعویست اغلب ما و من

این سخن در سینه دخل مغزهاست ** در خموشی مغز جان را صد نماست 1175

چون بیامد در زبان شد خرج مغز ** خرج کم کن تا بماند مغز نغز

مرد کم گوینده را فکرست زفت ** قشر گفتن چون فزون شد مغز رفت

پوست افزون بود لاغر بود مغز ** پوست لاغر شد چو کامل گشت و نغز

بنگر این هر سه ز خامی رسته را ** جوز را و لوز را و پسته را

هر که او عصیان کند شیطان شود ** که حسود دولت نیکان شود 1180

چونک در عهد خدا کردی وفا ** از کرم عهدت نگه دارد خدا

از وفای حق تو بسته دیده‌ای ** اذکروا اذکرکم نشنیده‌ای