English    Türkçe    فارسی   

5
1335-1384

  • یک کدویی بود حیلت‌سازه را  ** در نرش کردی پی اندازه را  1335
  • O hilebaz halayığın bir kabağı vardı. Eşek kendisine ölçülü yaklaşsın diye kabağı, eşeğin aletine takardı.

  • در ذکر کردی کدو را آن عجوز  ** تا رود نیم ذکر وقت سپوز 
  • Yakınlaşma zamanında aletin yarısı girsin diye bu işi yapmaktaydı.

  • گر همه کیر خر اندر وی رود  ** آن رحم و آن روده‌ها ویران شود 
  • Çünkü, eşeğin aleti tamamı ile girse rahmi de parçalanırdı, damarları da.

  • خر همی شد لاغر و خاتون او  ** مانده عاجز کز چه شد این خر چو مو 
  • Eşek boyuna zayıflayıp durmaktaydı. Eşeğin sahibi olan kadın da neden bu eşek böyle zayıflıyor, neden böyle kıl gibi inceliyor deyip dururdu. Fakat işin ne olduğunu anlamakta acizdi.

  • نعل‌بندان را نمود آن خر که چیست  ** علت او که نتیجه‌ش لاغریست 
  • Nalbantlara illeti nedir, neden zayıflamakta diye gösterdiyse de,

  • هیچ علت اندرو ظاهر نشد  ** هیچ کس از سر او مخبر نشد  1340
  • Onda hiçbir illet görünmedi, kimse bunun iç yüzünü haber veremedi.

  • در تفحص اندر افتاد او به جد  ** شد تفحص را دمادم مستعد 
  • Kadın bu işin aslını adamakıllı araştırmaya başladı. Her an eşeğin haline dikkat etmekte, neden böyle zayıfladığını bulmaya çalışmaktaydı.

  • جد را باید که جان بنده بود  ** زانک جد جوینده یابنده بود 
  • İnsanın adamakıllı çalışmaya kul olması gerekir. Çünkü her şeyi iyice arayan nihayet bulur.

  • چون تفحص کرد از حال اشک  ** دید خفته زیر خر آن نرگسک 
  • Eşeğin haline dikkat edip dururken bir de ne görsün? O halayık eşeğin altına yatmıyor mu?

  • از شکاف در بدید آن حال را  ** بس عجب آمد از آن آن زال را 
  • Bunu kapının yarığından gördü bu hale pek şaştı.

  • خر همی‌گاید کنیزک را چنان  ** که به عقل و رسم مردان با زنان  1345
  • Eşek, erkekler kadınlara nasıl yakınlaşırsa aynen onun gibi halayığa yakınlaşmış, işini becermekteydi.

  • در حسد شد گفت چون این ممکنست  ** پس نم اولیتر که خر ملک منست 
  • Kadın hasede düştü. Dedi ki, bu eşek, benim eşeğim, nasıl olur bu iş? Bu işin bana olması lazım ben işe daha ehlim.

  • خر مهذب گشته و آموخته  ** خوان نهادست و چراغ افروخته 
  • Eşek işi öğrenmiş, alışmış. Adeta sofra yayılmış, mum da yanmış.

  • کرد نادیده و در خانه بکوفت  ** کای کنیزک چند خواهی خانه روفت 
  • Görmemezlikten gelip ahırın kapısını vurdu. A kız ne vakte dek ahırı süpürüp duracaksın? dedi.

  • از پی روپوش می‌گفت این سخن  ** کای کنیزک آمدم در باز کن 
  • Bu sözü işi gizlemek için söylüyor, ben geldim kapıyı aç diyordu.

  • کرد خاموش و کنیزک را نگفت  ** راز را از بهر طمع خود نهفت  1350
  • Sustu, halayığa hiçbir şey söylemedi. Bu işe tamah ettiği için işi gizledi.

  • پس کنیزک جمله آلات فساد  ** کرد پنهان پیش شد در را گشاد 
  • Halayık bütün fesat aletlerini gizleyip kapıyı açtı.

  • رو ترش کرد و دو دیده پر ز نم  ** لب فرو مالید یعنی صایمم 
  • Yüzünü ekşitip gözlerini yaşartarak dudaklarını oynatmaya başladı, güya oruçluyum demek istiyordu.

  • در کف او نرمه جاروبی که من  ** خانه را می‌روفتم بهر عطن 
  • Eline sapı yıpranmış bir süpürge aldı, develerin yatması için ahırı süpürüyor göründü.

  • چونک باع جاروب در را وا گشاد  ** گفت خاتون زیر لب کای اوستاد 
  • Elinde süpürge kapıyı açınca kadın, dudak altından seni usta seni, dedi.

  • رو ترش کردی و جاروبی به کف  ** چیست آن خر برگسسته از علف  1355
  • Yüzünü ekşittin, eline süpürgeyi aldın, iyi. Fakat yemeden içmeden kesilmiş eşeğin hali ne?

  • نیم کاره و خشمگین جنبان ذکر  ** ز انتظار تو دو چشمش سوی در 
  • İşi yarıda kalmış, öfkeli, aleti oynayıp durmada. Gözleri kapıda seni beklemede.

  • زیر لب گفت این نهان کرد از کنیز  ** داشتش آن دم چو بی‌جرمان عزیز 
  • Bunu dudağı altından söyledi, halayıktan gizledi. Onu suçsuz gibi ululayıp,

  • بعد از آن گفتش که چادر نه به سر  ** رو فلان خانه ز من پیغام بر 
  • Dedi ki: Tez çarşafını başına al. Filan eve git benden selam söyle.

  • این چنین گو وین چنین کن وآنچنان  ** مختصر کردم من افسانه‌ی زنان 
  • Şunu söyle, böyle yap, şöyle et. Neyse ben kadınların masallarını kısa kesiyorum.

  • آنچ مقصودست مغز آن بگیر  ** چون براهش کرد آن زال ستیر  1360
  • Maksat neyse sen onun hülasasını al. O işi görmezlikten gelen kadın onu yola vurunca,

  • بود از مستی شهوت شادمان  ** در فرو بست و همی‌گفت آن زمان 
  • Zaten şehvetten sarhoş olmuştu, hemen kapıyı kapadı, oh dedi.

  • یافتم خلوت زنم از شکر بانگ  ** رسته‌ام از چار دانگ و از دو دانگ 
  • Yalnız kaldım, bağıra, bağıra şükredeyim. Artık erkeklerin gah tam, gah yarım yamalak yakınlaşmasından kurtuldum.

  • از طرب گشته بزان زن هزار  ** در شرار شهوت خر بی‌قرار 
  • Kadının keçileri, sanki bini bulmuştu, öyle neşelendi. Eşeğin şehvet ateşiyle kararsız bir hale düştü.

  • چه بزان که آن شهوت او را بز گرفت  ** بز گرفتن گیج را نبود شگفت 
  • Hatta ne keçisi? O yakınlaşma kadını keçi haline getirdi. Ahmağı keçi haline getirmeye, hor hakir bir hale sokmaya şaşılmaz ki!

  • میل شهوت کر کند دل را و کور  ** تا نماید خر چو یوسف نار نور  1365
  • Şehvet isteği, gönlü sağır ve kör yaptı mı eşeği bile Yusuf gibi nurdan meydana gelmiş bir ateş parçası gösterir.

  • ای بسا سرمست نار و نارجو  ** خویشتن را نور مطلق داند او 
  • Nice ateşten sarhoş olmuşlar vardır ki ateş ararlar, kendilerini de mutlak nur sanırlar.

  • جز مگر بنده‌ی خدا یا جذب حق  ** با رهش آرد بگرداند ورق 
  • Yalnız Tanrı kulu böyle değildir. yahut da Tanrı birisini çeker çevirir de yola getirir, yaprağı döndürür bu da başka!

  • تا بداند که آن خیال ناریه  ** در طریقت نیست الا عاریه 
  • Böyle olan o ateş hayali bilir, o hayalin yolda eğreti olduğunu anlar.

  • زشتها را خوب بنماید شره  ** نیست چون شهوت بتر ز آفتاب ره 
  • Hırs çirkinleri güzel gösterir. Yol afetleri içinde şehvetten beteri yoktur.

  • صد هزاران نام خوش را کرد ننگ  ** صد هزاران زیرکان را کرد دنگ  1370
  • Şehvet yüz binlerce iyi adı kötüye çıkarmıştır. Yüz binlerce akıllı, fikirli adamı şaşkın bir hale getirmiştir.

  • چون خری را یوسف مصری نمود  ** یوسفی را چون نماید آن جهود 
  • Bir eşeği bile Mısır Yusuf’u gibi güzel gösterdikten sonra o çıfıt, bir Yusuf’u nasıl gösterir?

  • بر تو سرگین را فسونش شهد کرد  ** شهد را خود چون کند وقت نبرد 
  • Pisliği afsunu ile sana bal göstermede, iş inada bindi mi balı nasıl gösterir? Bir düşün artık.

  • شهوت از خوردن بود کم کن ز خور  ** یا نکاحی کن گریزان شو ز شر 
  • Şehvet yemeden olur, az ye. Yahut bir kadın nikahla da kötülükten kaç.

  • چون بخوردی می‌کشد سوی حرم  ** دخل را خرجی بباید لاجرم 
  • Yedin içtin mi şehvet, seni harama çeker. Ele gireni elbet harcetmek gerektir.

  • پس نکاح آمد چو لاحول و لا  ** تا که دیوت نفکند اندر بلا  1375
  • Şu halde nikah Lâhavle okumaya benzer. Oku, yani bir kadın nikahla da şehvet, seni belaya düşürmesin.

  • چون حریص خوردنی زن خواه زود  ** ورنه آمد گربه و دنبه ربود 
  • Madem ki, yemeye içmeye hırsın var, çabuk bir kadın al evlen. Yoksa bil ki kedi gelir yağlı kuyruğu kapar.

  • بار سنگی بر خری که می‌جهد  ** زود بر نه پیش از آن کو بر نهد 
  • Sıçrayan eşeğin sırtına taş yükü vur, o kaçmadan, sıçramadan önce sırtına yükü yükle.

  • فعل آتش را نمی‌دانی تو برد  ** گرد آتش با چنین دانش مگرد 
  • Ateşin ne yaptığını bilmezsin, savul oradan. Bu çeşit bilginle ateşin çevresinde dönüp dolaşma.

  • علم دیگ و آتش ار نبود ترا  ** از شرر نه دیگ ماند نه ابا 
  • Ateşe çömleği koyup çorba pişirmeyi bilmiyorsan bil ki ne çömlek kalır, ne çorba.

  • آب حاضر باید و فرهنگ نیز  ** تا پزد آب دیگ سالم در ازیز  1380
  • Su hazır olmalı, ahçılığı da bilmelisin ki o tenceredeki çorba, dökülmeden, bozulmadan pişsin.

  • چون ندانی دانش آهنگری  ** ریش و مو سوزد چو آنجا بگذری 
  • Demircilik sanatını bilmiyorsan demirci ocağından geçerken sakalını bıyığını yakarsın.

  • در فرو بست آن زن و خر را کشید  ** شادمانه لاجرم کیفر چشید 
  • Kadın kapıyı kapadı, sevine, sevine eşeği kendisine çekti, cezasını da tattı ya!

  • در میان خانه آوردش کشان  ** خفت اندر زیر آن نر خر ستان 
  • Eşeği çeke, çeke ahırın ortasına getirdi. O erkek eşeğin altına yattı.

  • هم بر آن کرسی که دید او از کنیز  ** تا رسد در کام خود آن قحبه نیز 
  • O kahpe de muradına ermek üzere halayığın yattığını gördüğü sekiye yatmıştı.