English    Türkçe    فارسی   

5
2600-2649

  • پس بیامد زود روبه سوی خر  ** گفت خر از چون تو یاری الحذر  2600
  • Tilki, çabucak eşeğin yanına geldi. Eşek, senin gibi dosttan çekinmek gerek.

  • ناجوامردا چه کردم من ترا  ** که به پیش اژدها بردی مرا 
  • A adam olmayan dedi, ben sana ne yaptım da beni ejderhanın yanına götürdün?

  • موجب کین تو با جانم چه بود  ** غیر خبث جوهر تو ای عنود 
  • Bana kinlenmene sebep neydi? Yaradılışlıdaki kötülükten başka ne sebep vardı buna a inatçı?

  • هم‌چو کزدم کو گزد پای فتی  ** نارسیده از وی او را زحمتی 
  • Ona hiçbir eziyet vermediği, dokunmadığı halde gencin ayağını sokan akrep gibi hani.

  • یا چو دیوی کو عدوی جان ماست  ** نارسیده زحمتش از ما و کاست 
  • Yahut da bizden kendisine bir kötülük gelmediği halde can düşmanımız olan Şeytan gibi.

  • بلک طبعا خصم جان آدمیست  ** از هلاک آدمی در خرمیست  2605
  • Şeytan, tabiatı bakımından insana düşmandır. İnsanın helak oluşuna sevinir.

  • از پی هر آدمی او نسکلد  ** خو و طبع زشت خود او کی هلد 
  • O, her an adamın peşine düşer, bir türlü bırakmaz. Huyunu, çirkin tabiatını bırakır mı hiç.

  • زانک خبث ذات او بی‌موجبی  ** هست سوی ظلم و عدوان جاذبی 
  • Çünkü onun içindeki kötülük, sebep yokken onu zulme, düşmanlığa çeker.

  • هر زمان خواند ترا تا خرگهی  ** که در اندازد ترا اندر چهی 
  • Her an, seni bir kuyuya atmak için bir otağa çağırır.

  • که فلان جا حوض آبست و عیون  ** تا در اندازد به حوضت سرنگون 
  • Baş aşağı havuza yuvarlamak için filân yerde bir havuz var, dereler akıyor der durur.

  • آدمی را با همه وحی و نظر  ** اندر افکند آن لعین در شور و شر  2610
  • Vahye nail olan, gözü açık bulunan Âdem'i bile o melun, kötülüğe, şerre düşürdü.

  • بی‌گناهی بی‌گزند سابقی  ** که رسد او را ز آدم ناحقی 
  • Âdem'in geçmişte bir suçu yoktu, ona bir zarar vermemişti, bir haksızlıkta bulunmamıştı.

  • گفت روبه آن طلسم سحر بود  ** که ترا در چشم آن شیری نمود 
  • Tilki dedi ki: O bir büyü, bir tılsımdı, senin gözüne aslan göründü.

  • ورنه من از تو به تن مسکین‌ترم  ** که شب و روز اندر آنجا می‌چرم 
  • Yoksa ben, beden bakımından senden zayıfım, öyle olduğu halde gece gündüz orada otlamaktayım..

  • گرنه زان گونه طلسمی ساختی  ** هر شکم‌خواری بدانجا تاختی 
  • O çeşit bir tılsım yapmasalar da her obur, doğru oraya koşardı.

  • یک جهان بی‌نوا پر پیل و ارج  ** بی‌طلسمی کی بماندی سبز مرج  2615
  • Fillerle, ejderhalarla dolu aç bir dünya durup dururken hiç tılsım olmadıkça yazı, öyle yemyeşil durur mu?

  • من ترا خود خواستم گفتن به درس  ** که چنان هولی اگر بینی مترس 
  • Ben, öyle korkunç bir şey görürsen sakın korkma diyecektim ama,

  • لیک رفت از یاد علم آموزیت  ** که بدم مستغرق دلسوزیت 
  • Gönlüm, haline yandı, o derde daldım da aklımdan çıktı.

  • دیدمت در جوع کلب و بی‌نوا  ** می‌شتابیدم که آیی تا دوا 
  • Seni köpek gibi acıkmış, perişan bir hakle görünce koşa koşa gelsin diye seğirttim.

  • ورنه با تو گفتمی شرح طلسم  ** که آن خیالی می‌نماید نیست جسم 
  • Yoksa sana tılsımı anlatacak, sana bir hayal görünür ama aslı yoktur diyecektim.

  • جواب گفتن خر روباه را 
  • Eşeğin tilkiye cevabı

  • گفت رو رو هین ز پیشم ای عدو  ** تا نبینم روی تو ای زشت‌رو  2620
  • Eşek dedi ki: Hadi ey düşman, çekil önümden, çekil de çirkin suratını görmeyeyim.

  • آن خدایی که ترا بدبخت کرد  ** روی زشتت را کریه و سخت کرد 
  • Seni kötü talihli bir hale getiren Tanrı, çirkin suratını da kerih ve pek berbat bir hale soktu.

  • با کدامین روی می‌آیی به من  ** این چنین سغری ندارد کرگدن 
  • Bana hangi suratla geliyorsun? Gergedanın yüzü bile bu kadar kalın derili değildir.

  • رفته‌ای در خون جانم آشکار  ** که ترا من ره‌برم تا مرغزار 
  • Seni çayıra götüreyim diye apaçık canıma kastettin.

  • تا بدیدم روی عزرائیل را  ** باز آوردی فن و تسویل را 
  • Azrail'i gözlerimle gördüm. Sonra da yine bana düzen kurmaya, beni kandırmaya savaşıyorsun ha!

  • گرچه من ننگ خرانم یا خرم  ** جانورم جان دارم این را کی خرم  2625
  • Ben ister eşek olayım, ister eşeklerin kusuru. Nihayet benim de canım var. Bunu nasıl feda edebilirim?

  • آنچ من دیدم ز هول بی‌امان  ** طفل دیدی پیر گشتی در زمان 
  • O gördüğüm amansız korkuyu çocuk görseydi derhal kocalırdı.

  • بی‌دل و جان از نهیب آن شکوه  ** سرنگون خود را در افکندم ز کوه 
  • O korkudan, o heybetten kendimi cansız, gönülsüz bir halde dağdan baş aşağı attım.

  • بسته شد پایم در آن دم از نهیب  ** چون بدیدم آن عذاب بی‌حجاب 
  • O perdesiz azabı görür görmez ayağım, kakıldı kaldı.

  • عهد کردم با خدا کای ذوالمنن  ** برگشا زین بستگی تو پای من 
  • Tanrıya ahdettim. Yarabbi dedim, ayağımdaki şu bağı çöz.

  • تا ننوشم وسوسه‌ی کس بعد ازین  ** عهد کردم نذر کردم ای معین  2630
  • Bundan böyle kimsenin vesvesesine kanmayayım, ey lûtuflar sahibi Tanrı, ey yardımcım, ahtım olsun, nezrim olsun!

  • حق گشاده کرد آن دم پای من  ** زان دعا و زاری و ایمای من 
  • Tanrı, o anda ayağımın bağını çözdü. O dua ve sızlanma, o niyaz yüzünden ayağım çözüldü.

  • ورنه اندر من رسیدی شیر نر  ** چون بدی در زیر پنجه‌ی شیر خر 
  • Yoksa o erkek aslan bana yetişseydi halim ne olurdu? Aslanın pençesi altında eşek ne hale gelir?

  • باز بفرستادت آن شیر عرین  ** سوی من از مکر ای بس القرین 
  • Yine o aç aslan hileyle seni bana yolladı değil mi a kötü arkadaş?

  • حق ذات پاک الله الصمد  ** که بود به مار بد از یار بد 
  • Herkesin, kendisine muhtaç olduğu ihtiyacı bulunmayan pâk Tann'nın zatına and olsun ki kötü yılan bile kötü arkadaştan yeğdir.

  • مار بد جانی ستاند از سلیم  ** یار بد آرد سوی نار مقیم  2635
  • Çünkü kötü yılan, insanın yalnız canını alır. Kötü arkadaşsa insanı cehenneme sürer, orasını adama durak eder.

  • از قرین بی‌قول و گفت و گوی او  ** خو بدزدد دل نهان از خوی او 
  • İnsanın, düşüp kalktığı adamla konuşa görüşe, huyiyle huylanır. Gönül arkadaşının huyunu kapar.

  • چونک او افکند بر تو سایه را  ** دزدد آن بی‌مایه از تو مایه را 
  • O sana gölge saldı mı mayasız olduğu için senin mayanı çalar.

  • عقل تو گر اژدهایی گشت مست  ** یار بد او را زمرد دان که هست 
  • Aklın, sarhoş bir ejderha bile olsa kötü arkadaş, bil ki zümrüttür.

  • دیده‌ی عقلت بدو بیرون جهد  ** طعن اوت اندر کف طاعون نهد 
  • Aklının gözünü çıkarır, kör eder. Onun kınaması, seni taunun eline teslim eder.

  • جواب گفتن روبه خر را 
  • Tilkinin eşeğe cevap vermesi

  • گفت روبه صاف ما را درد نیست  ** لیک تخییلات وهمی خورد نیست  2640
  • Tilki dedi ki: Bizim safımızda tortu yoktur. Fakat vehme gelen hayallerde, küçümsenecek şeyler değildir.

  • این همه وهم توست ای ساده‌دل  ** ورنه بر تو نه غشی دارم نه غل 
  • Ey sâf ve bön adam, bütün bunlar, senin vehmindir. Yoksa sana karşı hiçbir gıllügişim yok.

  • از خیال زشت خود منگر به من  ** بر محبان از چه داری س ظن 
  • Kötü hayaline kapılıp bana bakma. Dostlara karşı neden kötü zanda bulunuyorsun?

  • ظن نیکو بر بر اخوان صفا  ** گرچه آید ظاهرا زیشان جفا 
  • Sâf kardeşler hakkında iki zanda bulun. Zahiren onlardan cefa bile görsen haklarında kötü düşünceye kapılma.

  • این خیال و وهم بد چون شد پدید  ** صد هزاران یار را از هم برید 
  • Bu kötü hayal, bu kötü zan, meydana çıktı mı yüz binlerce dostu birbirinden ayırır.

  • مشفقی گر کرد جور و امتحان  ** عقل باید که نباشد بدگمان  2645
  • Seni esirgeyen biri, sana cevreder, seni sınarsa hakkında kötü zanna düşmemek gerektir. Akıl kârı budur.

  • خصاه من بدرگ نبودم زشت‌اسم  ** آنک دیدی بد نبد بود آن طلسم 
  • Hele ben hiç kötü değilim. Adım kötüye çıkmış ama aldırma. O gördüğüm aslan değildi, tılsımdı.

  • ور بدی بد آن سگالش قدرا  ** عفو فرمایند یاران زان خطا 
  • O uğradığın şey kötü bile olduysa yine dostlar, o hatayı affederler.

  • عالم وهم و خیال طمع و بیم  ** هست ره‌رو را یکی سدی عظیم 
  • Vehim ve tamahla korku âlemi, yolcuya pek büyük bir settir.

  • نقشهای این خیال نقش‌بند  ** چون خلیلی را که که بد شد گزند 
  • Bu nakışlar, bu hayal suretleri, dağ gibi Halil'e bile zarar verdi.