در به در این شیخ می‌آرد نیاز ** بر فلک صد در برای شیخ باز

که آن گدایی که آن به جد می‌کرد او ** بهر یزدان بود نه از بهر گلو

ور بکردی نیز از بهر گلو ** آن گلو از نور حق دارد غلو

در حق او خورد نان و شهد و شیر ** به ز چله وز سه روزه‌ی صد فقیر 2705

نور می‌نوشد مگو نان می‌خورد ** لاله می‌کارد به صورت می‌چرد

چون شراری کو خورد روغن ز شمع ** نور افزاید ز خوردش بهر جمع

نان‌خوری را گفت حق لاتسرفوا ** نور خوردن را نگفتست اکتفوا

آن گلوی ابتلا بد وین گلو ** فارغ از اسراف و آمن از غلو

امر و فرمان بود نه حرص و طمع ** آن چنان جان حرص را نبود تبع 2710

گر بگوید کیمیا مس را بده ** تو به من خود را طمع نبود فره

گنجهای خاک تا هفتم طبق ** عرضه کرده بود پیش شیخ حق

شیخ گفتا خالقا من عاشقم ** گر بجویم غیر تو من فاسقم

هشت جنت گر در آرم در نظر ** ور کنم خدمت من از خوف سقر

مومنی باشم سلامت‌جوی من ** زانک این هر دو بود حظ بدن 2715

عاشقی کز عشق یزدان خورد قوت ** صد بدن پیشش نیرزد تره‌توت

وین بدن که دارد آن شیخ فطن ** چیز دگر گشت کم خوانش بدن

عاشق عشق خدا وانگاه مزد ** جبرئیل متمن وانگاه دزد

عاشق آن لیلی کور و کبود ** ملک عالم پیش او یک تره بود

پیش او یکسان شده بد خاک و زر ** زر چه باشد که نبد جان را خطر 2720

شیر و گرگ و دد ازو واقف شده ** هم‌چو خویشان گرد او گرد آمده

کین شدست از خوی حیوان پاک پاک ** پر ز عشق و لحم و شحمش زهرناک

زهر دد باشد شکرریز خرد ** زانک نیک نیک باشد ضد بد

لحم عاشق را نیارد خورد دد ** عشق معروفست پیش نیک و بد

ور خورد خود فی‌المثل دام و ددش ** گوشت عاشق زهر گردد بکشدش 2725

هر چه جز عشقست شد ماکول عشق ** دو جهان یک دانه پیش نول عشق

دانه‌ای مر مرغ را هرگز خورد ** کاهدان مر اسپ را هرگز چرد

بندگی کن تا شوی عاشق لعل ** بندگی کسبیست آید در عمل

بنده آزادی طمع دارد ز جد ** عاشق آزادی نخواهد تا ابد

بنده دایم خلعت و ادرارجوست ** خلعت عاشق همه دیدار دوست 2730

در نگنجد عشق در گفت و شنید ** عشق دریاییست قعرش ناپدید

قطره‌های بحر را نتوان شمرد ** هفت دریا پیش آن بحرست خرد

این سخن پایان ندارد ای فلان ** باز رو در قصه‌ی شیخ زمان

در معنی لولاک لما خلقت الافلاک

شد چنین شیخی گدای کو به کو ** عشق آمد لاابالی اتقوا

عشق جوشد بحر را مانند دیگ ** عشق ساید کوه را مانند ریگ 2735

عشق‌بشکافد فلک را صد شکاف ** عشق لرزاند زمین را از گزاف

با محمد بود عشق پاک جفت ** بهر عشق او را خدا لولاک گفت

منتهی در عشق چون او بود فرد ** پس مر او را ز انبیا تخصیص کرد

گر نبودی بهر عشق پاک را ** کی وجودی دادمی افلاک را

من بدان افراشتم چرخ سنی ** تا علو عشق را فهمی کنی 2740

منفعتهای دیگر آید ز چرخ ** آن چو بیضه تابع آید این چو فرخ

خاک را من خوار کردم یک سری ** تا ز خواری عاشقان بویی بری

خاک را دادیم سبزی و نوی ** تا ز تبدیل فقیر آگه شوی

با تو گویند این جبال راسیات ** وصف حال عاشقان اندر ثبات

گرچه آن معنیست و این نقش ای پسر ** تا به فهم تو کند نزدیک‌تر 2745

غصه را با خار تشبیهی کنند ** آن نباشد لیک تنبیهی کنند

آن دل قاسی که سنگش خواندند ** نامناسب بد مثالی راندند

در تصور در نیاید عین آن ** عیب بر تصویر نه نفیش مدان

رفتن این شیخ در خانه‌ی امیری بهر کدیه روزی چهار بار به زنبیل به اشارت غیب و عتاب کردن امیر او را بدان وقاحت و عذر گفتن او امیر را

شیخ روزی چار کرت چون فقیر ** بهر کدیه رفت در قصر امیر

در کفش زنبیل و شی لله زنان ** خالق جان می‌بجوید تای نان 2750

نعلهای بازگونه‌ست ای پسر ** عقل کلی را کند هم خیره‌سر