English    Türkçe    فارسی   

5
3213-3262

  • اندکی گفتیم زان بحث ای عتل  ** ز اندکی پیدا بود قانون کل 
  • Onun için o sual cevabı azıcık ve kısaca anlattık. Bütün, azla meydana çıkar zaten.

  • هم‌چنین بحثست تا حشر بشر  ** در میان جبری و اهل قدر 
  • Esasen kadere inanmıyanla cebrî arasındaki bu bahis, mahşere kadar sürer gider.

  • گر فرو ماندی ز دفع خصم خویش  ** مذهب ایشان بر افتادی ز پیش  3215
  • Hasmını alt edemeseydin onun mezhebine uyar, onun yolunu tutardın.

  • چون برون‌شوشان نبودی در جواب  ** پس رمیدندی از آن راه تباب 
  • Onlar da cevapta âciz kalsalardı o bozuk yoldan dönerlerdi.

  • چونک مقضی بد دوام آن روش  ** می‌دهدشان از دلایل پرورش 
  • Fakat bu gidişin böyle olması lâzım ki onların hepsi,delillerle yollarının doğruluğuna kanmadalar.

  • تا نگردد ملزم از اشکال خصم  ** تا بود محجوب از اقبال خصم 
  • Kimsenin, hasmın müşkül suallerini cevapsız bırakmaması, düşmanın devlet ve ikbalinden mahcup olması, o devleti görmemesi lâzım ki,

  • تا که این هفتاد و دو ملت مدام  ** در جهان ماند الی یوم القیام 
  • Bu yetmiş iki fırka, kıyamete kadar âlemde kalsın.

  • چون جهان ظلمتست و غیب این  ** از برای سایه می‌باید زمین  3220
  • Çünkü bu âlem, karanlıklar ve gayb âlemidir. Gölge için bir yeryüzü lâzım.

  • تا قیامت ماند این هفتاد و دو  ** کم نیاید مبتدع را گفت و گو 
  • Kıyamete dek şu yetmiş iki fırka kalmadı ki bid'at yolunu tutanın dedikodusu eksilmesin .

  • عزت مخزن بود اندر بها  ** که برو بسیار باشد قفلها 
  • Değerli olan hazinenin birçok kilitleri olur. Hazinenin değeri bundan anlaşılır.

  • عزت مقصد بود ای ممتحن  ** پیچ پیچ راه و عقبه و راه‌زن 
  • Maksadın yüceliği de ey sınanan adam, yolun sıkıntısından, yolda aşılmaz geçitler ve yol kesiciler bulunmasından belli olur.

  • عزت کعبه بود و آن نادیه  ** ره‌زنی اعراب و طول بادیه 
  • Kâbenin şerefi, o sıkıntılarda, çöl Araplarının yol kesiciliğinde ve çölün uzunluğundadır.

  • هر روش هر ره که آن محمود نیست  ** عقبه‌ای و مانعی و ره‌زنیست  3225
  • İyi olan her gidişin, her yolun bir tehlikesi, bir manii, bir yol kesiciliği vardır.

  • این روش خصم و حقود آن شده  ** تا مقلد در دو ره حیران شده 
  • Bu gidiş, öbürüne hasededer, düşman kesilir. Mukallit de iki yolun arasında şaşırır kalır.

  • صدق هر دو ضد بیند در روش  ** هر فریقی در ره خود خوش منش 
  • Her iki yolun doğruluğu, yürüyüşte birbirine zıd görünür. Her fırka, kendi yolunda hoştur, o yoldan memnundur.

  • گر جوابش نیست می‌بندد ستیز  ** بر همان دم تا به روز رستخیز 
  • Bir yolun yolcusu, cevap vermezse kavgaya girişir. Bu, ezelden kıyamete kadar böyle gelmiş, böyle gider.

  • که مهان ما بدانند این جواب  ** گرچه از ما شد نهان وجه صواب 
  • Her fırka, biz bilmeyiz ama ulularımız, buna cevap verebilir der.

  • پوزبند وسوسه عشقست و بس  ** ورنه کی وسواس را بستست کس  3230
  • Vesvesenin ağzını bağlıyan, ancak aşktır.Yoksa vesveseyi kim bağlıyabilmistir ki?

  • عاشقی شو شاهدی خوبی بجو  ** صید مرغابی همی‌کن جو بجو 
  • Yüzü güzel dilber ara da âşık ol. Dere dere dolan, bir su kuşu tut.

  • کی بری زان آب کان آبت برد  ** کی کنی زان فهم فهمت را خورد 
  • Yüzünün suyunu döken sudan ne elde edebilirsin? Anlayışını mahveden şeyden ne anlarsın?

  • غیر این معقولها معقولها  ** یابی اندر عشق با فر و بها 
  • Şu akılla anlaşılacak şeylerden başka aşkta, akılla anlaşılacak daha nice parlak ve güzel şeyler vardır.

  • غیر این عقل تو حق را عقلهاست  ** که بدان تدبیر اسباب سماست 
  • Tanrı'da senin bu aklından başka akıllar var ki gökyüzünün sebepleri onlarla tedbire girer.

  • که بدین عقل آوری ارزاق را  ** زان دگر مفرش کنی اطباق را  3235
  • Rızıklarını bu akılla elde dersin. Öbür akla gelince: Onunla yedi kat gökleri, kendine bir döşeme yaparsın.

  • چون ببازی عقل در عشق صمد  ** عشر امثالت دهد یا هفت‌صد 
  • Tanrı sevgisine düşer, aklınla oynarsan Tanrı, sana o aklın onlarca fazlasını, hattâ yedi yüzünü ihsan eder.

  • آن زنان چون عقلها درباختند  ** بر رواق عشق یوسف تاختند 
  • O kadındır, akıllarıyle oynadılar da Yusuf'un aşk sayvanına sıçradılar.

  • عقلشان یک‌دم ستد ساقی عمر  ** سیر گشتند از خرد باقی مرد 
  • Ömür sakisi, bir an onların akıllarını aldı, ömürlerinin sonuna kadar akla doydular, adını bile anmadılar.

  • اصل صد یوسف جمال ذوالجلال  ** ای کم از زن شو فدای آن جمال 
  • Ululuk ıssı Tanrı'nın güzelliğiyse yüzlerce Yusuf güzelliğinin de aslıdır. Ey kadından aşağı adam, o güzelliğe feda ol.

  • عشق برد بحث را ای جان و بس  ** کو ز گفت و گو شود فریاد رس  3240
  • Ey can, bahsi ancak akıl keser. Nerde insanı dedikodudan kurtarıp feryada yetişen biri?

  • حیرتی آید ز عشق آن نطق را  ** زهره نبود که کند او ماجرا 
  • O söze aşk yüzünden bir hayrettir gelir, macerayı nakletmeye takati kalmaz.

  • که بترسد گر جوابی وا دهد  ** گوهری از لنج او بیرون فتد 
  • Çünkü bir cevap verirse içindeki incinin düşeceğinden korkar.

  • لب ببندد سخت او از خیر و شر  ** تا نباید کز دهان افتد گهر 
  • O, hayırdan da adamakıllı dudağını yummuştur,, serden de. Ağzından incinin düşeceğinden ürker.

  • هم‌چنانک گفت آن یار رسول  ** چون نبی بر خواندی بر ما فصول 
  • Nitekim Peygamber'in dostu da demiştir ki: Peygamber, bize bir şeyden haber verdi, bir şey söyledi mi..

  • آن رسول مجتبی وقت نثار  ** خواستی از ما حضور و صد وقار  3245
  • O seçilmiş Peygamber, bu incileri saçtığı sırada bizden yüzlerce huzur, yüzlerce vekar isterdi.

  • آنچنان که بر سرت مرغی بود  ** کز فواتش جان تو لرزان شود 
  • Hani başında bir kuş olur da uçmasın diye canin titrer.

  • پس نیاری هیچ جنبیدن ز جا  ** تا نگیرد مرغ خوب تو هوا 
  • Yerinden bile kımıldamaz,o güzelim kuş havalanmasın dersin.

  • دم نیاری زد ببندی سرفه را  ** تا نباید که بپرد آن هما 
  • Nefes alma,öksürüğün bile gelse kendini sıkar,o devlet kuşu uçar diye korkundan öksürmezsin bile.

  • ور کست شیرین بگوید یا ترش  ** بر لب انگشتی نهی یعنی خمش 
  • O sırada birisi sana tatlı,yahut acı bir söz söylese ağzına parmağını kor,sus demek istersin.

  • حیرت آن مرغست خاموشت کند  ** بر نهد سردیگ و پر جوشت کند  3250
  • İşte o kuş hayrettir,seni susturur.Tencerenin ağzını kapatır,seni kaynatmaya başlar.

  • پرسیدن پادشاه قاصدا ایاز را کی چندین غم و شادی با چارق و پوستین کی جمادست می‌گویی تا ایاز را در سخن آورد 
  • Padişahın,Eyaz'ı söyletmek üzere mahsus 'Bunca gamı,neşeyi,cansız bir şey olan çarıkla pöstekiye neden söylersin?'diye sordu

  • ای ایاز این مهرها بر چارقی  ** چیست آخر هم‌چو بر بت عاشقی 
  • Ey Eyaz,bir çarık parçasına şu sevgi nedir?Neden bir put gibi ona aşıksın?

  • هم‌چو مجنون از رخ لیلی خویش  ** کرده‌ای تو چارقی را دین و کیش 
  • Mecnun gibi kendi Leyla’ndan yüzünü çevirmişsin de bir çarığı kendine din,iman edinmişsin.

  • با دو کهنه مهر جان آمیخته ** هر دو را در حجره‌ای آویخته

  • چند گویی با دو کهنه نو سخن  ** در جمادی می‌دمی سر کهن 
  • İki eski çarığa niceye kadar bir taze sözler söyleyerek,cansız bir şeye ezeli sırrı açacaksın?

  • چون عرب با ربع و اطلال ای ایاز  ** می‌کشی از عشق گفت خود دراز  3255
  • Ey ayaz,Araplar gibi sevginden çöllerde kalan çadır yerlerine,oralardaki döküntülere uzun uzun hitap ediyorsun.

  • چارقت ربع کدامین آصفست  ** پوستین گویی که کرته‌ی یوسفست 
  • Çarığın göçüp giden hangi sevgilinden kalma?Pöstekin,sanki Yusuf'un gömleği!

  • هم‌چو ترسا که شمارد با کشش  ** جرم یکساله زنا و غل و غش 
  • Hıristiyan,gibi hani..gider de keşişe bir yıllık suçunu,yaptığı zinaları,kalbinden geçirdiği kötülükleri sayıp döker.

  • تا بیامرزد کشش زو آن گناه  ** عفو او را عفو داند از اله 
  • Keşiş,suçunu bağışladı mı,onun affını Tanrı affı bilir.

  • نیست آگه آن کشش از جرم و داد  ** لیک بس جادوست عشق و اعتقاد 
  • Halbuki o papaz,ne suç bilir,ne adalet.Ama aşk ve inanış,pek kudretli bir sihirbazdır.

  • دوستی و وهم صد یوسف تند  ** اسحر از هاروت و ماروتست خود  3260
  • Dostluk ve vehim,yüzlerce Yusuf yaratır.Büyü zaten Harut'la Murat'tan kalmadır.

  • صورتی پیدا کند بر یاد او  ** جذب صورت آردت در گفت و گو 
  • İnsan,sevgilinin hatırasiyle bir suret yaratır.O suretin çekişi,seni dedikoduya sevk eder.

  • رازگویی پیش صورت صد هزار  ** آن چنان که یار گوید پیش یار 
  • Suretin önüne varır,yüz binlerce sır dökersin,dostun dosta sır söylemesi gibi.