کس نخواهد بعد از آن او را حجر ** زانک جاری شد از آن سنگ آن گهر

کاسه‌ها دان این صور را واندرو ** آنچ حق ریزد بدان گیرد علو 3285

گفتن خویشاوندان مجنون را کی حسن لیلی باندازه‌ایست چندان نیست ازو نغزتر در شهر ما بسیارست یکی و دو و ده بر تو عرضه کنیم اختیار کن ما را و خود را وا رهان و جواب گفتن مجنون ایشان را

ابلهان گفتند مجنون را ز جهل ** حسن لیلی نیست چندان هست سهل

بهتر از وی صد هزاران دلربا ** هست هم‌چون ماه اندر شهر ما

گفت صورت کوزه است و حسن می ** می خدایم می‌دهد از نقش وی

مر شما را سرکه داد از کوزه‌اش ** تا نباشد عشق اوتان گوش کش

از یکی کوزه دهد زهر و عسل ** هر یکی را دست حق عز و جل 3290

کوزه می‌بینی ولیکن آب شراب ** روی ننماید به چشم ناصواب

قاصرات الطرف باشد ذوق جان ** جز به خصم خود بنماید نشان

قاصرات الطرف آمد آن مدام ** وین حجاب ظرفها هم‌چون خیام

هست دریا خیمه‌ای در وی حیات ** بط را لیکن کلاغان را ممات

زهر باشد مار را هم قوت و برگ ** غیر او را زهر او دردست و مرگ 3295

صورت هر نعمتی و محنتی ** هست این را دوزخ آن را جنتی

پس همه اجسام و اشیا تبصرون ** واندرو قوتست و سم لاتبصرون

هست هر جسمی چو کاسه و کوزه‌ای ** اندرو هم قوت و هم دلسوزه‌ای

کاسه پیدا اندرو پنهان رغد ** طاعمش داند کزان چه می‌خورد

صورت یوسف چو جامی بود خوب ** زان پدر می‌خورد صد باده‌ی طروب 3300

باز اخوان را از آن زهراب بود ** کان دریشان خشم و کینه می‌فزود

باز از وی مر زلیخا را سکر ** می‌کشید از عشق افیونی دگر

غیر آنچ بود مر یعقوب را ** بود از یوسف غذا آن خوب را

گونه‌گونه شربت و کوزه یکی ** تا نماند در می غیبت شکی

باده از غیبست و کوزه زین جهان ** کوزه پیدا باده در وی بس نهان 3305

بس نهان از دیده‌ی نامحرمان ** لیک بر محرم هویدا و عیان

یا الهی سکرت ابصارنا ** فاعف عنا اثقلت اوزارنا

یا خفیا قد ملات الخافقین ** قد علوت فوق نور المشرقین

انت سر کاشف اسرارنا ** انت فجر مفجر انهارنا

یا خفی الذات محسوس العطا ** انت کالماء و نحن کالرحا 3310

انت کالریح و نحن کالغبار ** تختفی الریح و غبراها جهار

تو بهاری ما چو باغ سبز خوش ** او نهان و آشکارا بخششش

تو چو جانی ما مثال دست و پا ** قبض و بسط دست از جان شد روا

تو چو عقلی ما مثال این زبان ** این زبان از عقل دارد این بیان

تو مثال شادی و ما خنده‌ایم ** که نتیجه‌ی شادی فرخنده‌ایم 3315

جنبش ما هر دمی خود اشهدست ** که گواه ذوالجلال سرمدست

گردش سنگ آسیا در اضطراب ** اشهد آمد بر وجود جوی آب

ای برون از وهم و قال و قیل من ** خاک بر فرق من و تمثیل من

بنده نشکیبد ز تصویر خوشت ** هر دمت گوید که جانم مفرشت

هم‌چو آن چوپان که می‌گفت ای خدا ** پیش چوپان و محب خود بیا 3320

تا شپش جویم من از پیراهنت ** چارقت دوزم ببوسم دامنت

کس نبودش در هوا و عشق جفت ** لیک قاصر بود از تسبیح و گفت

عشق او خرگاه بر گردون زده ** جان سگ خرگاه آن چوپان شده

چونک بحر عشق یزدان جوش زد ** بر دل او زد ترا بر گوش زد

حکایت جوحی کی چادر پوشید و در وعظ میان زنان نشست و حرکتی کرد زنی او را بشناخت کی مردست نعره‌ای زد

واعظی بد بس گزیده در بیان ** زیر منبر جمع مردان و زنان 3325

رفت جوحی چادر و روبند ساخت ** در میان آن زنان شد ناشناخت

سایلی پرسید واعظ را به راز ** موی عانه هست نقصان نماز

گفت واعظ چون شود عانه دراز ** پس کراهت باشد از وی در نماز

یا به آهک یا ستره بسترش ** تا نمازت کامل آید خوب و خوش

گفت سایل آن درازی تا چه حد ** شرط باشد تا نمازم کم بود 3330

گفت چون قدر جوی گردد به طول ** پس ستردن فرض باشد ای سول

گفت جوحی زود ای خوهر ببین ** عانه‌ی من گشته باشد این چنین

بهر خشنودی حق پیش آر دست ** که آن به مقدار کراهت آمدست