جوق پروانه‌ی دو دیده دوخته ** مانده زیر شمع بد پر سوخته

می‌طپد اندر پشیمانی و سوز ** می‌کند آه از هوای چشم‌دوز

شمع او گوید که چون من سوختم ** کی ترا برهانم از سوز و ستم

شمع او گریان که من سرسوخته ** چون کنم مر غیر را افروخته 345

تفسیر یا حسرة علی العباد

او همی گوید که از اشکال تو ** غره گشتم دیر دیدم حال تو

شمع مرده باده رفته دلربا ** غوطه خورد از ننگ کژبینی ما

ظلت الارباح خسرا مغرما ** نشتکی شکوی الی الله العمی

حبذا ارواح اخوان ثقات ** مسلمات مومنات قانتات

هر کسی رویی به سویی برده‌اند ** وان عزیزان رو به بی‌سو کرده‌اند 350

هر کبوتر می‌پرد در مذهبی ** وین کبوتر جانب بی‌جانبی

ما نه مرغان هوا نه خانگی ** دانه‌ی ما دانه‌ی بی‌دانگی

زان فراخ آمد چنین روزی ما ** که دریدن شد قبادوزی ما

سبب آنک فرجی را نام فرجی نهادند از اول

صوفیی بدرید جبه در حرج ** پیشش آمد بعد به دریدن فرج

کرد نام آن دریده فرجی ** این لقب شد فاش زان مرد نجی 355

این لقب شد فاش و صافش شیخ برد ** ماند اندر طبع خلقان حرف درد

هم‌چنین هر نام صافی داشتست ** اسم را چون دردیی بگذاشتست

هر که گل خوارست دردی را گرفت ** رفت صوفی سوی صافی ناشکفت

گفت لابد درد را صافی بود ** زین دلالت دل به صفوت می‌رود

درد عسر افتاد و صافش یسر او ** صاف چون خرما و دردی بسر او 360

یسر با عسرست هین آیس مباش ** راه داری زین ممات اندر معاش

روح خواهی جبه بشکاف ای پسر ** تا از آن صفوت برآری زود سر

هست صوفی آنک شد صفوت‌طلب ** نه از لباس صوف و خیاطی و دب

صوفیی گشته به پیش این لام ** الخیاطه واللواطه والسلام

بر خیال آن صفا و نام نیک ** رنگ پوشیدن نکو باشد ولیک 365

بر خیالش گر روی تا اصل او ** نی چو عباد خیال تو به تو

دور باش غیرتت آمد خیال ** گرد بر گرد سراپرده‌ی جمال

بسته هر جوینده را که راه نیست ** هر خیالش پیش می‌آید بیست

جز مگر آن تیزکوش تیزهوش ** کش بود از جیش نصرتهاش جوش

نجهد از تخییلها نی شه شود ** تیر شه بنماید آنگه ره شود 370

این دل سرگشته را تدبیر بخش ** وین کمانهای دوتو را تیر بخش

جرعه‌ای بر ریختی زان خفیه جام ** بر زمین خاک من کاس الکرام

هست بر زلف و رخ از جرعه‌ش نشان ** خاک را شاهان همی‌لیسند از آن

جرعه حسنست اندر خاک گش ** که به صد دل روز و شب می‌بوسیش

جرعه خاک آمیز چون مجنون کند ** مر ترا تا صاف او خود چون کند 375

هر کسی پیش کلوخی جامه‌چاک ** که آن کلوخ از حسن آمد جرعه‌ناک

جرعه‌ای بر ماه و خورشید و حمل ** جرعه‌ای بر عرش و کرسی و زحل

جرعه گوییش ای عجب یا کیمیا ** که ز اسیبش بود چندین بها

جد طلب آسیب او ای ذوفنون ** لا یمس ذاک الا المطهرون

جرعه‌ای بر زر و بر لعل و درر ** جرعه‌ای بر خمر و بر نقل و ثمر 380

جرعه‌ای بر روی خوبان لطاف ** تا چگونه باشد آن راواق صاف

چون همی مالی زبان را اندرین ** چون شوی چون بینی آن را بی ز طین

چونک وقت مرگ آن جرعه‌ی صفا ** زین کلوخ تن به مردن شد جدا

آنچ می‌ماند کنی دفنش تو زود ** این چنین زشتی بدان چون گشته بود

جان چو بی این جیفه بنماید جمال ** من نتانم گفت لطف آن وصال 385

مه چو بی‌این ابر بنماید ضیا ** شرح نتوان کرد زان کار و کیا

حبذا آن مطبخ پر نوش و قند ** کین سلاطین کاسه‌لیسان ویند

حبذا آن خرمن صحرای دین ** که بود هر خرمن آن را دانه‌چین

حبذا دریای عمر بی‌غمی ** که بود زو هفت دریا شب‌نمی

جرعه‌ای چون ریخت ساقی الست ** بر سر این شوره خاک زیردست 390

جوش کرد آن خاک و ما زان جوششیم ** جرعه‌ی دیگر که بس بی‌کوششیم