او چه داند امر معروف از سگی ** طالب معروفی است و شهرگی

تا بدین سالوس خود را جا کند ** تا به چیزی خویشتن پیدا کند

کو ندارد خود هنر الا همان ** که تسلس می‌کند با این و آن

او اگر دیوانه است و فتنه‌کاو ** داروی دیوانه باشد کیر گاو 3500

تا که شیطان از سرش بیرون رود ** بی‌لت خربندگان خر چون رود

میر بیرون جست دبوسی بدست ** نیم شب آمد به زاهد نیم‌مست

خواست کشتن مرد زاهد را ز خشم ** مرد زاهد گشت پنهان زیر پشم

مرد زاهد می‌شنید از میر آن ** زیر پشم آن رسن‌تابان نهان

گفت در رو گفتن زشتی مرد ** آینه تاند که رو را سخت کرد 3505

روی باید آینه‌وار آهنین ** تات گوید روی زشت خود ببین

حکایت مات کردن دلقک سید شاه ترمد را

شاه با دلقک همی شطرنج باخت ** مات کردش زود خشم شه بتاخت

گفت شه شه و آن شه کبرآورش ** یک یک از شطرنج می‌زد بر سرش

که بگیر اینک شهت ای قلتبان ** صبر کرد آن دلقک و گفت الامان

دست دیگر باختن فرمود میر ** او چنان لرزان که عور از زمهریر 3510

باخت دست دیگر و شه مات شد ** وقت شه شه گفتن و میقات شد

بر جهید آن دلقک و در کنج رفت ** شش نمد بر خود فکند از بیم تفت

زیر بالشها و زیر شش نمد ** خفت پنهان تا ز زخم شه رهد

گفت شه هی هی چه کردی چیست این ** گفت شه شه شه شه ای شاه گزین

کی توان حق گفت جز زیر لحاف ** با تو ای خشم‌آور آتش‌سجاف 3515

ای تو مات و من ز زخم شاه مات ** می‌زنم شه شه به زیر رختهات

چون محله پر شد از هیهای میر ** وز لگد بر در زدن وز دار و گیر

خلق بیرون جست زود از چپ و راست ** کای مقدم وقت عفوست و رضاست

مغز او خشکست و عقلش این زمان ** کمترست از عقل و فهم کودکان

زهد و پیری ضعف بر ضعف آمده ** واندر آن زهدش گشادی ناشده 3520

رنج دیده گنج نادیده ز یار ** کارها کرده ندیده مزد کار

یا نبود آن کار او را خود گهر ** یا نیامد وقت پاداش از قدر

یا که بود آن سعی چون سعی جهود ** یا جزا وابسته‌ی میقات بود

مر ورا درد و مصیبت این بس است ** که درین وادی پر خون بی‌کس است

چشم پر درد و نشسته او به کنج ** رو ترش کرده فرو افکنده لنج 3525

نه یکی کحال کو را غم خورد ** نیش عقلی که به کحلی پی برد

اجتهادی می‌کند با حزر و ظن ** کار در بوکست تا نیکو شدن

زان رهش دورست تا دیدار دوست ** کو نجوید سر رئیسیش آرزوست

ساعتی او با خدا اندر عتاب ** که نصیبم رنج آمد زین حساب

ساعتی با بخت خود اندر جدال ** که همه پران و ما ببریده بال 3530

هر که محبوس است اندر بو و رنگ ** گرچه در زهدست باشد خوش تنگ

تا برون ناید ازین ننگین مناخ ** کی شود خویش خوش و صدرش فراخ

زاهدان را در خلا پیش از گشاد ** کارد و استره نشاید هیچ داد

کز ضجر خود را بدراند شکم ** غصه‌ی آن بی‌مرادیها و غم

قصد انداختن مصطفی علیه‌السلام خود را از کوه حری از وحشت دیر نمودن جبرئیل علیه‌السلام خود را به وی و پیدا شدن جبرئیل به وی کی مینداز کی ترا دولتها در پیش است

مصطفی را هجر چون بفراختی ** خویش را از کوه می‌انداختی 3535

تا بگفتی جبرئیلش هین مکن ** که ترا بس دولتست از امر کن

مصطفی ساکن شدی ز انداختن ** باز هجران آوریدی تاختن

باز خود را سرنگون از کوه او ** می‌فکندی از غم و اندوه او

باز خود پیدا شدی آن جبرئیل ** که مکن این ای تو شاه بی‌بدیل

هم‌چنین می‌بود تا کشف حجاب ** تا بیابید آن گهر را او ز جیب 3540

بهر هر محنت چو خود را می‌کشند ** اصل محنتهاست این چونش کشند

از فدایی مردمان را حیرتیست ** هر یکی از ما فدای سیرتیست

ای خنک آنک فدا کردست تن ** بهر آن کارزد فدای آن شدن

هر یکی چونک فدایی فنیست ** کاندر آن ره صرف عمر و کشتنیست

کشتنی اندر غروبی یا شروق ** که نه شایق ماند آنگه نه مشوق 3545

باری این مقبل فدای این فنست ** کاندرو صد زندگی در کشتنست